Welzijn van honden en katten

Presentatie over: "Welzijn van honden en katten"— Transcript van de presentatie:

1 Welzijn van honden en katten
Diersoortverdieping honden en katten

2 Dierenwelzijn

3 Dierenwelzijn

4 Wat is welzijn? Er zijn verschillende definities van wat dierenwelzijn is. Welzijn is: in harmonie leven met de omgeving. Welzijn hangt af van de hoeveelheid moeite dat een dier moet nemen om zich aan te passen aan de omgeving en zo een toestand te bereiken die als positief wordt ervaren. Drie aspecten zijn met elkaar verbonden als het om dierenwelzijn gaat: Gezondheid (lichamelijke en fysieke gesteldheid) Gevoel en emotie Natuurlijk gedrag

5

6 Ethiek Mensen verschillen van elkaar en daardoor ook in de manier waarop ze met dieren omgaan

7 Welke welzijnsproblemen zijn er bij honden en katten?
Welzijnsproblemen bij katten hangen grotendeels samen met voedingsfouten, erfelijke aandoeningen, onvoldoende socialisatie, gebrek aan beweging, kattenoverschot en verkeerd hanteren.

8 De vijf vrijheden van Brambell
Dieren zijn vrij van honger, dorst of onjuiste voeding. Ze hebben gemakkelijk toegang tot vers water en een adequaat rantsoen. Dieren zijn vrij van thermaal en fysiek ongerief. Ze hebben een geschikte leefomgeving inclusief onderdak en een comfortabele rustplaats. Dieren zijn vrij van pijn, verwonding en ziekte. Er is sprake van preventie en een snelle diagnose en behandeling; Dieren zijn vrij van angst en chronische stress. Er is zorg voor voorwaarden en behandelingen die geestelijk lijden voorkomen. Dieren zijn vrij om normaal, soorteigen gedrag te vertonen. Ze hebben voldoende ruimte, goede voorzieningen en gezelschap van soortgenoten.

9 Als je het welzijn van dieren wilt meten of beoordelen, kun je het beste naar het dier zelf kijken en naar aspecten van de leefomgeving. Gedrag en gezondheid geven belangrijke informatie over het welzijn van een dier. Passende huisvesting en voeding zijn basisvoorwaarden voor een goed welzijn. Voorbeelden van indicatoren en kenmerken die je aan dieren zelf kunt meten zijn: fysiologische veranderingen: veranderingen in hormoon niveaus, hartslag, bloeddruk e.d.; Wel of niet kunnen uitvoeren van natuurlijk gedrag; beperkingen hierin kunnen leiden tot stereotiep gedrag, verhoogde agressie, en beschadigend gedrag; Positieve (plezier, opwinding) en negatieve (verveling, angst) emoties; Signalen van gezond of juist ziek zijn. In het Europese onderzoeksproject Welfare Quality® is een meetsystematiek, ontwikkeld (dat is het figuur in de powerpoint). De systematiek borduurt voort op de ‘Vijf vrijheden voor het dier’. Aan de hand van het raamwerk van Welfare Quality kunnen op een gestructureerde en gestandaardiseerde wijze welzijnsmetingen verricht worden: Het raamwerk van Welfare Quality gaat uit van vier klassen en in totaal twaalf welzijncriteria. Hieraan zijn twee criteria toegevoegd. Goede huisvesting Comfortabel klimaat Bewegingsvrijheid Comfortabel liggen en rusten Omgevingsverrijking (toegevoegd) Goede voeding Afwezigheid van chronische honger of overvoeding Afwezigheid van langdurige dorst Juiste samenstelling voeding (toegevoegd) Goede gezondheid Afwezigheid van verwondingen Afwezigheid van ziekten Afwezigheid van ongemak veroorzaakt door ingrepen en handelingen Normaal gedrag Expressie van sociaal gedrag Expressie ander soortspecifiek gedrag Goede mens-dierrelatie Positieve emotionele toestand

10 Gedrag als informatiebron voor dierenwelzijn
Je leert wat de oorzaken van gedrag zijn(inwendige en uitwendige prikkels, erfelijke factoren en leerprocessen) en over soorten gedrag, emoties en individuele aanpassing.  Door goed te kijken naar het gedrag van een dier, krijg je een indruk hoe het dier zijn leefomgeving ervaart. Als een dier beperkt wordt in het uitoefenen van zijn soortspecifieke, natuurlijke gedrag, kan het gefrustreerd of verveeld raken en afwijkend gedrag gaan vertonen. Het vertonen van natuurlijk gedrag, maar ook van afwijkend gedrag, zijn indicatoren voor het welzijn van een dier. 

11 Normaal gedrag bij dieren
Dieren moeten in staat zijn hun soortspecifieke, natuurlijke en sociale gedrag te kunnen uitoefenen. Indien dit niet kan, kan het dier gefrustreerd of verveeld raken en afwijkend gedrag gaan vertonen. De emotionele toestand van een dier vormt ook een belangrijk gedragscriterium. Negatieve emoties kunnen leiden tot veranderend gedrag en daarmee tot en verminderd welzijn. De relatie tussen mens en dier is het laatste criterium. De omgang met dieren heeft veel invloed op de emoties van het dier.

12 Welzijn bij honden

13 Het houden van honden & katten
Domesticatie  Het veranderen van dieren (door selectie en fokken) waardoor ze steeds meer aangepast zijn aan het leven in dienst en in de buurt van de mens. Waarin verschillen honden & katten in het samenleven met mensen? Wat zou het welzijn van honden schaden maar het welzijn van katten niet zo?

14 Opdrachten maken Wikiwijs Diersoortverdieping honden & katten

15 Introductie Honden- & Kattengedrag

16 Honden en katten in Nederland
Hoeveel honden worden er als huisdier gehouden in Nederland? 2,1 miljoen Ongeveer 1/3 hiervan behoort tot de ongeveer 300 erkende hondenrassen in NL. Rasverenigingen beheren de ras standaard en bepalen aan welke eisen een ras dient te voldoen. Hoeveel katten worden er als huisdier gehouden in Nederland? 3,6 miljoen Rassen zijn op twee manieren gefokt: Natuurrassen (de groep die in de natuur ontwikkelt is) Selectief gefokte rassen op mutaties en eigenschappen

17 Omgang met honden Reactie van een hond kan verschillen per dier afhankelijk van: Karakter, genetische aanleg en opvoeding Jaarlijks worden er zo’n mensen gebeten in Nederland, waaronder het grootste deel kinderen zijn. Het goed begrijpen van de lichaamstaal van een hond is daarom erg belangrijk. De lichaamstaal bij een hond bestaat voornamelijk uit: Geluiden, signalen en lichaamshoudingen

18 Geluiden bij de hond Soort geluid Soorten Blaffen
Aandacht-vragend blaffen Hond wilt aandacht, kijkt om zich heen of er iemand luistert. Klinkt als een normale blaf. Frustratie blaffen Vaak in combinatie met stereotiepgedrag zoals graven, likken, zichzelf bijten, achter eigen staart jagen en op een neer lopen. Komt vaak voort uit eenzaamheid of verveling. Klinkt als een zware, trage blaf. Alarm of verdedigend blaffen Vaak is de hond bang. Klinkt als één hoge scherpe blaf vaak in combinatie met grommen. Opgewonden blaffen De hond is opgewonden bijvoorbeeld als de baas thuis komt of als de hond uitgelaten wordt. Klinkt als ononderbroken, hoge blaf met een beetje gejank tussen door. Angst blaffen De hond is bang, ijsbeert, krabt aan de bodem, rent weg, etc. Deze blaf mag niet gestraft worden. Het klinkt als een hoge, hysterische blaf met gehuil. Piepen/janken Pijn Lichamelijke problemen, vaak liggend of wegkruipend. Drang om te ontlasten Een zindelijke hond raakt gefrustreerd als hij niet zijn behoefte kan doen. Onderdanigheid De hond geeft in een roedel aan niet de baas te hoeven zijn, vormt geen bedreiging. Emotionele toestand Kunnen angstig, bezorgd, blij, etc. zijn. In combinatie met de lichaamstaal is te zien hoe de hond zich voelt. Grommen Waarschuwen en conflicten voorkomen.

19 Signalen bij de hond Soort signaal Soorten Betekenis Kwispelen
Brede waaier kwispel Vriendschappelijk Zwabber kwispel Vriendschappelijk en kalmerend Lage kwispel (alleen staarpunt beweegt) Vriendschappelijk, kalmerend en onderdanig Propeller kwispel (draait van boven naar beneden) Onzeker (dominant of onderdanig) en kan duiden op stress Stijve, hoge kwispel (korte beweging en licht trillend) Dominant of agressief Stress Wegkijken Durft niet te kijken naar wat hij eng vind Pootje heffen Eén van de voorpootjes wordt omhoog gehouden zodat de hond makkelijk weg kan lopen Bek aflikken Met de tong likt de hond zijn bek af Hijgen/kwijlen Door de zenuwen krijgt de hond het warm hierdoor gaat hij hijgen en soms ook kwijlen Zichtbaar oogwit Door de angst kijkt de hond uit zijn ooghoeken waardoor veel oogwit te zien is Gapen Door de spanning kan de hond gapen Uitschudden Na een angstige ervaring kan de hond zich uitschudden hierdoor komen de spieren weer wat los Trillen Een hond kan trillen van angst Hoog blaffen Door angst, zenuwen of opwinding kan de hond hoog gaan blaffen. Dreiging Mondhoeken naar voren trekken Boos of bang Lip optrekken, voorste tanden zichtbaar Grommen Oren naar voren Fixerende blik Hoge lichaamshouding, rug haren staan omhoog Staart hoger dan normaal Blaffen Bijtintentie

20 Lichaamshoudingen bij de hond -> kwispelen

21 Neutraal en ontspannen

22 Alert

23 Onderdanig/onzeker

24 Agressie Onderdanige/bange agressie Zelfverzekerde agressie

25 Ontstaan van agressie Hoe komt het dat de hond agressief is? Angst
Frustratie Pijn Fysiologisch Leren Milieu

26 Staarthouding

27 Omgang met katten Katten kunnen naast communiceren met soortgenoten ook relatief goed communiceren met mensen. Een kat communiceert door middel van: Stemgeluiden, lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen. Gezichtsuitdrukkingen die een kat geeft zijn: Angst, afkeer, belangstelling, genoegen, verdriet en plezier.

28 Stemgeluiden bij de kat
Soort geluid Betekenis Spinnen Meestal wanneer de kat iets fijn vind, echter komt het ook voor bij pijn of ziekte. Grommen Het verjagen van een bedreiging Blazen(sissend geluid) Krolsheidroep De poes is in de voortplantingsstemming en lokt hiermee katers Mekkeren Uiting van frustratie Miauwen Bekendste kattengeluid wat vooral gebruikt lijkt te worden in de communicatie naar mensen toe en niet direct naar soortgenoten toe.

29 Lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen bij de kat
Gedrag Kenmerken Lichaamshouding Gezichtsuitdrukking Blij om je te zien Rechtop staande staart Soms kwispelende staart Kopjes geven, miauwen Vriendelijk en enthousiast (‘ik ben gek op jou’) Rechtop staande staart Trillende staart Kopjes geven Boos/agressie Hoge rug Rug haren omhoog Oren naar achteren. Staart omhoog en dik Snorharen naar beneden Lichaam iets naar voren Pupillen verkleind Angst Rug haren omhoog Staart omlaag en dik. Oren naar achteren Pupillen vergroot Snorharen naar achteren Lichaam iets naar achteren, klaar om te vluchten

30 Lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen bij de kat
Gedrag Kenmerken Lichaamshouding Gezichtsuitdrukking Neutraal/geïnteresseerd Oren en snorharen naar voren Staart horizontaal, gekruld naar achteren Pupillen smal tot middelgroot Alert en vriendelijk Oren naar voren gericht Snorharen naar beneden Kop en lichaam in richting van interesse Pupillen half verwijd Staart omhoog, gekruld Bezorgd/onderwerping Normale lichaamshouding Staart tussen achterpoten Geïrriteerd Oren in zadeldak Snorharen opzij Lichaam iets naar achteren Puntje van de staart zwiept heen en weer

31

32 Chronische stress bij katten
Katten zijn meesters in het verstoppen van hun pijn of problemen. Je moet je kat goed kennen om eventuele gedragsveranderingen op te merken. Zichtbare signalen zijn: Sproeien in huis (is vrijwel altijd een teken van stress) Zogenaamd slapen, met de ogen half open Tongelen (heel snel het bekje aflikken en slikken) Rillingen over de rug Veel wassen, likken of bijten. In hevige gevallen kunnen zelfs kale plekken ontstaan Wegkruipen. Het is niet normaal dat je kat een groot deel van de dag op zolder bivakkeert of alleen ‘s nachts op de bak durft.

33 Opdracht voor in de les Voor of na de gedragsobservatie:
Maak de opdrachten in de wikiwijs (halve klas) Observaties: Ga tijdens de les een kat en een hond observeren (elk 10 minuten) Bepaal vooraf aan het gedragsonderzoek naar welke gedragingen je gaat kijken Laat dit controleren door de docent voordat je gaat observeren. Geef conclusies aan het eind van je gedragsonderzoekje over het gedrag Let op! - Praat niet met elkaar tijdens de gedragsobservatie! - Beinvloed het gedrag niet van de kat en de hond! - Schrijf op wat je ziet, niet welke conclusie jij maakt! Optie: Na de observaties: oefen het hanteren met de docent