Alternatieven voor zittenblijven

Presentatie over: "Alternatieven voor zittenblijven"— Transcript van de presentatie:

1 Alternatieven voor zittenblijven
Annelies Aerts Alternatieven voor zittenblijven

2 Aanleiding: Denkdagen 2008
Vaststelling: Ongekwalificeerde uitstroom in Antwerpen = ERG HOOG 14% in Vlaanderen 28% van Antwerpse jongeren verlaat de secundaire school zonder diploma

3 Vlaanderen: % Jongens > meisjes In Lokeren wonend: 16% (jongens 18%)

4 Aanleiding: Denkdagen 2008
Ongekwalificeerde uitstroom Door o.a.: Spijbelen verminderen Diversiteitscompetenties onderwijsprofessionals Schoolteams versterken: sterk schoolbeleid Leerloopbaanadviseurs Zittenblijven …

5 Context rond zittenblijven
Wat… … zeggen cijfers? … vindt iedereen ervan? … vertelt onderzoek erover?

6 Context rond zittenblijven
Wat… … zeggen cijfers? Waar, wanneer en wie? … vindt iedereen ervan? … vertelt onderzoek erover?

7 Schoolse vertraging in cijfers: internationaal
OESO=Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling PISA (Programme for International Student Assessment) is een grootschalig internationaal vergelijkend onderzoek, dat wordt uitgevoerd onder auspiciën van de OESO en een van de bekendere producten van de OESO

8 Schoolse vertraging in cijfers: Vlaanderen
% Schoolse vertraging Vlaanderen Antwerpen Lokeren Lager Onderwijs 15,7% 24,7% 21% Secundair Onderwijs 29,2% 38,9% 25,5% Lokerse cijfers (gedaald tegenover het jaar daarvoor 29%)

9 Schoolse vertraging in A’pen

10 Schoolse vertraging in A’pen

11 Schoolse vertraging in cijfers: Lager onderwijs
% Schoolse vertraging: Vlaanderen Antwerpen Lokeren 1e leerjaar 10,5% 16,1% 14% 2e leerjaar 22,6% 16,9% 3e leerjaar 15,9% 27,9% 20,5% 4e leerjaar 17,5% 30,5% 25,7% 5e leerjaar 17,9% 31,5% 27,1% 6e leerjaar 15,3% 26,4% 17,6%

12 Zittenblijven: Wanneer in lager onderwijs?
% zittenblijvers: Vlaanderen Antwerpen Lokeren 1ste leerjaar 5,5% 8,1% 7,4% 2de leerjaar 3 % 5,4% 3,1% 3de leerjaar 1,9% 4,3% 2,6% 4de leerjaar 1,6% 2,1% 5de leerjaar 1,1% 2,4% 6de leerjaar 0,3% 0,5% Totaal 3,3%

13 Schoolse vertraging in cijfers: Secundair onderwijs
Graad Onderwijsvorm Vlaanderen Antwerpen Lokeren 1ste graad A-stroom 16,6% 32,2% 15,9% B-stroom 54,5% 60% 2de graad ASO 11,1% 24% 8,2% BSO 60,3% 77,5% 63,2% KSO 42,1% 48,6% - TSO 34,5% 57,8% 34,3% 3de graad 14,7% 26,8% 11,2% 61,3% 78% 54,4% 46,7% 46,4% 41,6% 62,4% 40,9% 22% 26% 28%

14 Schoolse vertraging in cijfers: Secundair onderwijs
Graad Onderwijsvorm Vlaanderen Antwerpen Lokeren 1ste graad A-stroom 16,6% 32,2% 15,9% B-stroom 54,5% 60% 2de graad ASO 11,1% 24% 8,2% BSO 60,3% 77,5% 63,2% KSO 42,1% 48,6% - TSO 34,5% 57,8% 34,3% 3de graad 14,7% 26,8% 11,2% 61,3% 78% 54,4% 46,7% 46,4% 41,6% 62,4% 40,9% geen dbso in lokeren

15 Zittenblijvers: kenmerken? -opdracht-
1. wie in de groep is ooit zelf blijven zitten. 2. Zijn er studenten die de reden daarvan willen vertellen? 3. Wie maakt er meer kans op zittenblijven? (opsomming kenmerken) Wie maakt er meer kans op zittenblijven?

16 Kenmerken van leerlingen (achtergrond)
Socio-culturele achtergrond Geboortemaand Psychosociale toestand Geslacht Socio-economische achtergrond Intelligentie

17 Kenmerken van scholen Klasgrootte Instructiekwaliteit School-grootte
Efficiëntie tijdsplanning Anciënniteit directie ouderbetrokkenheid

18 Spijbelen en schoolse vertraging: BaO cfr. ongewettigde afwezigheid

19 context rond zittenblijven
Wat… … zeggen cijfers? … vindt iedereen ervan? Leerkrachten, ouders en leerlingen en jij? … vertelt onderzoek erover?

20 Enkele stellingen -opdracht-

21 Opvattingen van leerkrachten
“Gedragsproblemen worden vaak veroorzaakt door het feit dat een kind ouder is dan zijn klasgenoten” 74% van de Antwerpse leerkrachten vindt van niet

22 Opvattingen van leerkrachten
“Zittenblijven is een fenomeen van alle tijden, daar valt weinig aan te doen” 60% van de Antwerpse leerkrachten zegt JA

23 Opvattingen van leerkrachten
“Zittenblijven is een oplossing op lange termijn” 63% van de Antwerpse leerkrachten gaat akkoord

24 Opvattingen van leerkrachten
“Zittenblijven kan het zelfbeeld van een kind opkrikken” 66% van de Antwerpse leerkrachten gaat akkoord

25 Opvattingen van leerkrachten
67% van de Antwerpse leerkrachten vindt niet dat je een visie op zittenblijven moet hebben “Ik vind niet dat je een visie op zittenblijven moet hebben”

26 Opvattingen van leerkrachten
“Bij een kind met leerstoornissen zullen we net om die reden makkelijker laten overgaan” 78% van de Antwerpse leerkrachten zegt JA

27 Opvattingen van leerkrachten
“Als een kind zich onvoldoende basisvaardigheden op het vlak van taal en rekenen heeft eigengemaakt, dan is het beter dat het zijn of haar jaar overdoet” 81% van de Antwerpse leerkrachten gaat akkoord

28 Opvattingen van leerkrachten
82% van de Antwerpse leerkrachten gaat akkoord “Zittenblijven vermijdt later falen”

29 Opvattingen van ouders
75% van de ouders vindt zittenblijven goed als het om cognitieve factoren gaat Laag geschoolde ouders iets minder positief 2/5 vindt dat ze te laat op de hoogte gebracht werden van advies Ouders zien zelfvertrouwen toenemen tijdens bisjaar, maar zien ook pestgedrag toenemen (bij zittenblijven in hogere jaren)

30 Opvattingen van leerlingen
73% van de zittenblijvers in basisonderwijs durft het toegeven (57% van de meisjes versus 81% van de jongens) 70% van de bevraagde leerlingen zegt dat zittenblijven gebruikt wordt als stok achter de deur Leerlingen vinden zittenblijven erger naarmate ze ouder worden (basisonderwijs) - Deze resultaten suggereren dat meisjes zich doorgaans meer bewust zijn van het sociale stigma dat er om zittenblijven heen hangt, en dat ze zich er blijkbaar voor schamen. Verder was frappant dat veel van de kinderen die zichzelf niet noemden, wel andere kinderen uit hun klas benoemden als zittenblijver. Aan de kinderen die hadden toegegeven dat ze waren blijven zitten, werd vervolgens gevraagd hoe ze zich voelden over het feit dat dit hen was overkomen. De meerderheid van de kinderen (84%) reageerden dat ze zich er ‘verdrietig’, ‘slecht’ of ‘ontdaan’ over voelden. Hierna werd aan de zittenblijvers gevraagd of ze het een goed idee vonden om leerlingen die niet goed meekunnen in de klas, het leerjaar nog een keertje te laten overdoen. 42% van de zittenblijvers stemde hiermee in. Maar toen aan dezelfde kinderen werd gevraagd of ze het een goed idee vonden voor henzelf, antwoordden de meesten van niet. Op de vraag wat de zittenblijvers het ergste vonden aan het zittenblijven, antwoordden de meesten (22%) ‘het worden uitgelachen en gepest’. Ook werden genoemd: ‘het niet samen zijn met mijn vrienden’ (16%), ‘het gestraft worden’ (14%), ‘het verdrietig zijn’ (10%), ‘het halen van slechte cijfers’ (8%), ‘de schaamtegevoelens’ (4%) en ‘hetzelfde werk weer opnieuw doen’ (4%). Op de vraag wat ze positief aan het zittenblijven vonden, konden veel leerlingen moeilijk een antwoord bedenken. 21% van de zittenblijvers zei dan ook uiteindelijk dat er simpelweg niets positiefs over te vermelden was. - Tenslotte waren de onderzoekers benieuwd of leraren zittenblijven gebruiken als een motivatiemiddel om kinderen beter hun best te laten doen. Daarom vroegen ze aan de zittenblijvers of hun leraren het ooit hadden over zittenblijven in de klas, wanneer iemand niet goed zijn best deed. 70% van de zittenblijvers bevestigde dit ! - Op de vraag naar de top-5 van ernstige gebeurtenissen die hen kon overkomen, benoemden eersteklassers zittenblijven helemaal niet, derdeklassers plaatsten zittenblijven gemiddeld op nummer vier en zesdeklassers zetten zittenblijven op nummer 1. Hieruit blijkt dat de angst om te blijven zitten groter wordt naarmate kinderen ouder worden.

31 context rond zittenblijven
Wat… … zeggen cijfers? … vindt iedereen ervan? … vertelt onderzoek erover?

32 Vaststelling: VEEL zittenblijvers en overtuigingen nog grotendeels PRO
Als zittenblijven zinvol is… …dan zijn we zeer goed bezig! Als zittenblijven niet zinvol blijkt… …dan hebben we een groot probleem.

33 Is zittenblijven een effectieve praktijk? STAM 1

34 Onderzoek naar effectiviteit van zittenblijven?

35 Onderzoek naar effectiviteit?
Leerlingen met vergelijkbare kenmerken (tot 50 verschillende achtergrondkenmerken) Leeftijdsvergelijking vs leerjaarvergelijking

36 Onderzoeksresultaten
De mensen die denken dat resultaten van zittenblijvers beter zijn in hun bisjaar steken hun hand op. Mensen die hun hand niet opsteken, zeggen hiermee dat ze denken dat deze leerlingen niet beter gaan scoren in hun bisjaar.

37 Het effect van zittenblijven op leerlingresultaten
Effect op leerprestaties Impact ongunstiger voor Gevolgen voor klasgenoten en ex- klasgenoten Voorsprong op klasgenoten verdwijnt. Doorstromers scoren beter, zeker voor wiskunde en lezen Relatief oudere leerlingen Zwakke SES Ouders die weinig belang hechten aan onderwijs Jongens Leerlingen zonder gedragsproblemen Kinderen die al zijn blijven zitten GEEN invloed

38 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch populariteit Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

39 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Popula-riteit Tegenover klasgenoten Geen verschillen. Tegenover doorstromers : Positiever maar verdwijnt(snel) Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

40 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Populariteit Tegenover klasgenoten Spelen liever met niet-bissende klasgenoten. Tegenover doorstromers : Populairder maar verdwijnt(snel) Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

41 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Populariteit Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Tegenover klasgenoten Algemeen minder gemotiveerd Tegenover doorstromers : Gemotiveerder maar verdwijnt(snel) Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

42 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Populariteit Meer angststoornissen, depressies en stress bij zittenblijvers Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

43 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Populariteit Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Meer agressief gedrag, voornamelijk met kinderen die al eens agressief gedrag vertoonden. Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

44 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Populariteit Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Op lange termijn meer concentratiemoeilijkheden Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

45 Effect van zittenblijven op psychosociaal functioneren
Sociale vaardigheden Academisch zelfbeeld School- welbevinden Psychologisch Populariteit Motivatie Agressief gedrag Concentratie- vermogen Spijbelgedrag Tegenover klasgenoten Meer spijbelen Tegenover doorstromers : Basis : minder Secundair : meer Sociale vaardigheden (eigen mening kunne formuleren, samenwerken,…): Geen verschillen Academisch zelfbeeld (schoolse capaciteiten): Leerjaarvergelijking: geen verschillen – leeftijdsvergelijking, dus tegenover gelijkaardige zwak presterende leerlingen die toch doorgestroomd zijn: zittenblijvers denken dan iets positiever over hun eigen schoolse capaciteiten in bisjaar, maar duur van dit positievere (meningen verdeeld): 2 jaar / vijf jaar / tijdens bisjaar al verdwenen Schoolwelbevinden: Zittenblijvers waren even graag naar school gegaan, waren ze toch doorgestroomd. Onderzoeksresultaten variëren sterk naargelang welk aspect van psychologisch welbevinden wordt onderzocht: angst, depressies en stress. Angst: korte termijn geen noemenswaardige verschillen, langere termijn zittenblijvers meer angstgevoelens Zelfvertrouwen: leeftijdsvergelijking => zittenblijvers minder zelfvertrouwen waren ze toch doorgestroomd, geen verschil met nieuwe jongere leerjaargenoten… (vraag is hier wat effect is van wat!!) = correlaties! Sociaal-emotionele problemen of depressies: zittenblijvers vertonen ze meer dan hun nieuwe klasgenoten, opnieuw de vraag wat de kip eb wat het ei is!! 5. Populariteit: Leeftijdsvergelijking: kort meer populair, maar verdwijnt zelf gedurende het bisjaar, leerjaarvergelijking: minder populair, nieuwe klasgenoten spelen liever met niet-bissers (dat waren reeds hun vriendjes.) 6. Motivatie (op school): - Leerjaarvergelijking: minder gemotiveerd dan hun nieuwe gelijkaardige klasgenoten leeftijdsvergelijking: zittenblijvers iets gemotiveerder dan waren ze gewoon doorgestroomd, dit houdt zelfs +/- 2 jaar stand, maar verdwijnt uiteindelijk toch. 7. Agressief gedrag: Toename, maar enkel voor kinderen die zo nu en dan ervoor al eens agressief gedrag vertoonden 8. Concentratie: onderzoek heeft uiteenlopende resultaten, maar concentratievermogen zou op langere termijn negatief zijn en zelfs verergeren naar verloop van tijd. 9. Spijbelgedrag: Leerjaarvergelijking: meer spijbelen dan klasgenoten. Leeftijdsvergelijking: basisonderwijs minder spijbelen, secundair onderwijs meer spijbelen

46 De praktijk van zittenblijven moet dringend in vraag worden gesteld
Traject van Samen Tot Aan de Meet

47

48 Fase 1: problematiseren
Grote publiek Inspiratiedagen onderzoeksresultaten Nieuwsbrieven pakkende getuigenissen Media … Met afgebakende doelgroepen infosessies op personeelsvergaderingen en pedagogische studiedagen Opstellen beginsituatie over schoolse vertraging & opvattingen Info spiegelen aan onderzoek pioniers – volgers – achterblijvers Verhaal geel boek 12 voortrekkersscholen die zich als pionier aanmeldde.

49 Fase 2: ombuigen van weerstanden in motivatie
Cognitieve weerstand : overtuigingen Attitudinale weerstand : houding Emotionele weerstand : gevoelens  dialoog en respect zijn essentieel aandacht voor oorzaken en niet voor schuldigen

50 Fase 3: actiebouwstenen kiezen
Samen tot aan de meet is het antwoord dat Algemeen onderwijsbeleid van de stad Antwerpen formuleert op de diversiteitsuitdaging waar we in ons onderwijs continue mee geconfronteerd worden en waarbij zittenblijven een veel gehanteerde methodiek was om in te spelen op die verschillen. De handvatten die zij scholen en leerkrachten aanreiken bevinden zich op micro en meso vlak.

51 Fase 4: evaluatie en effectiviteitsmeting
Procesevaluatie: intervisie Werden de innoverende acties ontwikkeld met de verschillende pijlers van beleidsvoerend vermogen in gedachten? Heeft het proces ook geleid tot een sterker schoolbeleid? Productevaluatie: Heeft de school de juiste acties ontwikkeld voor het schoolspecifieke probleem?

52 STAM evolutie Schaalvergroting Inhoudelijke verbreding en verdieping
Start voortrekkerstraject samen tot aan de meet Inhoudelijke verbreding en verdieping Aanvulling wetenschappelijk onderzoek verfijnder huis Impact op proces  verfijnder model Geel inspiratieboek  accent basisonderwijs Groen inspiratieboek  accent secundair onderwijs

53 Additionele bouwstenen
Basisbouwstenen onderzoek toont effectiviteit aan Additionele bouwstenen literatuur is onduidelijk over effectiviteit. Effectiviteit is afhankelijk van de implementatiewijze Andere bouwstenen Weinig tot geen onderzoek over de effectiviteit van deze bouwstenen Samen tot aan de meet is het antwoord dat Algemeen onderwijsbeleid van de stad Antwerpen formuleert op de diversiteitsuitdaging waar we in ons onderwijs continue mee geconfronteerd worden en waarbij zittenblijven een veel gehanteerde methodiek was om in te spelen op die verschillen. De handvatten die zij scholen en leerkrachten aanreiken bevinden zich op micro en meso vlak.

54 Nieuwe inzichten: Tijdens elke processtap word je geconfronteerd met weerstand en zal je deze moeten ombuigen. Het succes is daarmee ook afhankelijk van de manier waarop je met weerstanden kan omgaan. Samen tot aan de meet bol in het midden illustreert dat het verhaal pas na vele cyclussen als voltooid beschouwd kan worden. Het vraagt een lange termijn aanpak.

55 Gezamenlijke doelgerichtheid
Een sterk beleid Doeltreffende communicatie Gedeeld leiderschap Onder-steunende relaties Responsief vermogen Geïntegreerd beleid Reflectief vermogen Innovatief vermogen Gezamenlijke doelgerichtheid

56 Zittenblijven verminderen: Lager Onderwijs
Februari 2011 start STAM

57 Meer info Eva Franck, samentotaandemeet@stad.antwerpen.be
telefoon: