Hoofdstuk 1 Taal en taalonderwijs

Presentatie over: "Hoofdstuk 1 Taal en taalonderwijs"— Transcript van de presentatie:

1 Hoofdstuk 1 Taal en taalonderwijs
Nima-A - Marketing Hoofdstuk 1 Taal en taalonderwijs

2 Wat is taal? Domeinen van taal Omschrijvingen van taal spreken
luisteren schrijven lezen Omschrijvingen van taal functie betekenis systeem

3 Wat is taal? Domeinen van taalvaardigheid mondeling schriftelijk
spreken schrijven luisteren lezen

4 Wat is taal? Domeinen van taalvaardigheid productief receptief spreken
luisteren schrijven lezen

5 Wat is taal? Domeinen van taalvaardigheid productief receptief
mondeling spreken luisteren schriftelijk schrijven lezen

6 Functies van taal Taal is een communicatiemiddel
Taal is een middel om greep te krijgen op de werkelijkheid Taal is een expressiemiddel

7 Betekenis van taal: de semantiek van woorden
Woorden met een afhankelijke betekenis Lexicale woorden en afgeleiden daarvan Polysemie Homoniemen en synoniemen Vaktaalwoorden Schooltaalwoorden Signaalwoorden

8 Systeem van taal Fonologie Morfologie Syntaxis Teksten
de leer van het onderscheiden van spraakklanken fonemen zijn spraakklanken, die worden onderscheiden in: klinkers tweeklanken medeklinkers Morfologie Syntaxis Teksten

9 Systeem van taal Fonologie Morfologie Syntaxis Teksten
de leer van de woordstructuur en de woordvorming een morfeem is het kleinste betekenisdragende deeltje van een woord we onderscheiden: vrij morfeem en gebonden morfeem samenstelling en afleiding verbuigingen en vervoegingen Syntaxis Teksten

10 Systeem van taal Fonologie Morfologie Syntaxis (ook zinsleer genoemd)
de leer van opbouw en structuur van zinsdelen en zinnen redekundige ontleding: ontleden van zinnen in zinsdelen Teksten

11 Systeem van taal Fonologie Morfologie Syntaxis Teksten

12 Componenten van de kennis over taal
Fonologische component Semantische component Morfologische component Syntactische component Tekstuele component Pragmatische component Orthografische component

13 Meertaligheid Wat is meertaligheid?
Wanneer spreek je van tweedetaalonderwijs, wanneer van vreemdetaalonderwijs? Wat is taalachterstand?

14 Visies op taalonderwijs
Traditioneel taalonderwijs Thematisch-cursorisch taalonderwijs Taal bij alle vakken Communicatief taalonderwijs Strategisch taalonderwijs Taakgericht taalonderwijs Interactief taalonderwijs

15 Traditioneel taalonderwijs
Nima-A - Marketing Traditioneel taalonderwijs Taal is drager van onze cultuur Accent op: deelvaardigheden schriftelijke vaardigheden grammatica Schrijven focus op vorm van taal, spelling Lezen focus op techniek, begrip, beleving los van elkaar Weinig aandacht voor mondelinge taalvaardigheid Leraar is overdrager van leerstof

16 Thematisch-cursorisch taalonderwijs
Kinderen leren taal door taal te gebruiken Leraar kiest zo veel mogelijk thema’s met daarin taalactiviteiten Wat niet in thema’s past, wordt geleerd in cursorische activiteiten Zoeken naar balans tussen thematische en Tijdens thematische activiteiten is leraar vooral begeleider

17 Taal bij alle vakken Taal is een middel om te leren, een middel om
greep op inhouden van andere vakken te krijgen Interactie is belangrijk, via interactie leren kinderen gezamenlijk Leraar geeft uitgekiende instructie en goed omschreven taaltaken Betekenisvolle taken Strategieën zijn een middel, geen doel op zich

18 Communicatief taalonderwijs
Nima-A - Marketing Communicatief taalonderwijs Communicatie staat centraal Minder aandacht voor correctheid van taal, meer voor totstandkoming van communicatie Leraar creëert reële communicatieve situaties

19 Strategisch taalonderwijs
In taalonderwijs worden de belangrijkste strategieën uitgelegd, gedefinieerd en aangeleerd (bijvoorbeeld hoofdgedachte uit tekst halen) Kinderen krijgen procedures aangereikt (bijvoorbeeld een stappenplan voor het schrijven van een brief, het lezen van een tekst) Nadeel: strategieën worden gemakkelijk tot doel verheven

20 Taakgericht taalonderwijs
Onderwijs vanuit taken die leerlingen inhoudelijk interessant vinden Als kinderen met interessante taken bezig zijn, gebruiken en ontwikkelen ze hun taalvaardigheid Bij taken is taal nodig Nadruk ook op het verwerven van schools, academisch taalgebruik De inhoud vaak afkomstig uit de zaakvakken

21 Interactief taalonderwijs
Kinderen leren in een krachtige leeromgeving die: authentiek, sociaal en strategisch leren bevordert kinderen aanzet tot zelfstandig leren rekening houdt met individuele verschillen tussen kinderen

22 Inhouden van het taalonderwijs
Kaders vanuit overheid Kerndoelen uitgewerkt in TULE (zie tule.slo.nl) Referentiekader taal en rekenen geconcretiseerd in Leerstoflijnen beschreven (te verschijnen)

23 Didactiek van het taalonderwijs
Instructieve leersituaties instructie oefeningen Constructieve leersituaties ankers routines

24 Tijd besteed aan taalonderwijs
Er is geen voorgeschreven tabel waarop staat hoeveel tijd er aan taalonderwijs besteed moet worden Er is geen voorgeschreven tabel waarop staat hoeveel tijd er aan de afzonderlijke domeinen van taalonderwijs besteed moet worden Maar …

25 Evaluatie van het taalonderwijs
Er zijn toetsen die aspecten van taalvaardigheid van leerlingen in beeld brengen belangrijk is dat de leraar zich realiseert wat er precies wordt getoetst Er zijn observatiemodellen, bijvoorbeeld ingebed in portfolio’s En vooral is er: de deskundigheid van de leraar (die toetsen, observatiemodellen enzovoort hanteert)

26 Uitgangspunt van Portaal
Altijd zoeken naar een balans tussen sturen, leiden en volgen van de ontwikkeling van het kind