Presentatie onderzoeksresultaten

Presentatie onderzoeksresultaten
Werkzame factoren en methodieken in de residentiële werkvormen in de bijzondere jeugdbijstand: een review van bestaand onderzoek en een behoeftenonderzoek bij residentiële werkvormen. Oktober 2012

Agenda Centrale onderzoeksvragen
Referentiekaders effectiviteit en efficiëntie Hoe gingen we te werk? Literatuuronderzoek Onderzoek Vlaamse residentiële jeugdzorg: uitkomsten en aanbevelingen Wetenschappelijke onderbouwing: Stand van zaken Vlaamse residentiële voorzieningen Ondersteuningsnoden op het vlak van wetenschappelijk onderbouwd werken Behoeftenonderzoek 20 september september 2018

Centrale onderzoeksvragen
Wat werkt in de residentiële jeugdzorg? In welke mate hebben Vlaamse residentiële voorzieningen kennis over- en inzicht in wetenschappelijke onderbouwing van methodieken? Welke ondersteuningsnoden hebben Vlaamse residentiële voorzieningen (categorie 1/1bis en MFC)? (Behoeftenonderzoek) 20 september september 2018

Referentiekaders effectiviteit en efficiëntie (1)
Steeds meer aandacht voor effectiviteit en efficiëntie in de jeugdzorg. Twee centrale referentiekaders voor dit onderzoek: Effectladder Van Yperen en Veerman (interventies) Integratief Werkzame Factorenmodel Pijnenburg (geheel van werkzame factoren) 20 september september 2018

Effectladder Van Yperen en Veerman: Onderzoeksinstrument voor bepalen effectiviteit interventies. Indeling 4 niveaus, afhankelijk van ontwikkelingsstadium interventie: Potentiële interventies Veelbelovende interventies Doeltreffende interventies Werkzame interventies ( → Interventies beïnvloeden niet als enige factor resultaat van hulpverlening. Er is een veelheid aan factoren. Daarom het Integratief Werkzame Factorenmodel Pijnenburg. 20 september september 2018

Integratief Werkzame Factorenmodel Pijnenburg: 20 september september 2018

Hoe gingen we te werk? Stap 1: internationaal literatuuronderzoek → overzicht werkzame factoren/kwaliteitscriteria en werkzame interventies residentiële jeugdzorg Stap 2: interviews (24) en focusgroepen (2) Vlaamse residentiële voorzieningen Stap 3: vergelijking uitkomsten internationaal literatuuronderzoek met uitkomsten interviews/focusgroepen 20 september september 2018

Literatuuronderzoek Overzicht werkzame factoren ingedeeld in 3 deelgebieden: Orthopedagogische basiszorg (rust, veiligheid, ontspanning…) Effectieve zorg en behandeling (therapeutisch klimaat en interventies) Personeel en organisatie (professionaliteit, werkomstandigheden, duidelijke visie op hulpverlening…) Overzicht werkzame interventies: gebaseerd op Databank Nederlands Jeugdinstituut (NJI): 20 september september 2018

Onderzoek Vlaamse residentiële jeugdzorg: uitkomsten en aanbevelingen (1)
Beperkingen van het onderzoek in Vlaamse residentiële voorzieningen Door onderzoeksmethode en open karakter van de vragen geen uitputtend overzicht toegepaste interventies en/of werkzame factoren in Vlaanderen: → Mogelijk dat een voorziening bepaalde interventie niet heeft benoemd maar toch toepast → Voorzieningen geven verschillende invullingen aan bepaalde interventies/begrippen. Bijv. contextgericht werken. Tot slot: → Het onderzoek expliciteert wat er gebeurt in residentiële voorzieningen, een aantal aspecten zullen weinig verassend zijn. 20 september september 2018

Orthopedagogische basiszorg Vaststellingen uit de literatuur: Goede basiszorg is een voorwaarde voor effectieve zorg en behandeling. Opbouwen goede hulpverleningsrelatie: de ene begeleider bouwt van nature makkelijker een positieve band op dan de andere. Vaardigheden op dit vlak kunnen ontwikkeld worden. Een veilig, positief leefklimaat kan in het gedrang komen doordat jongeren negatief gedrag van elkaar overnemen (deviantietraining). Dit hoeft echter niet het geval te zijn, met name wanneer ingezet wordt op probleemoplossende vaardigheden van jongeren, goed getraind personeel en een duidelijk agressiebeleid. 20 september september 2018

Vaststellingen uit het onderzoek naar Vlaamse residentiële voorzieningen: Vlaamse residentiële voorzieningen hechten zeer veel waarde aan het bieden van goede basiszorg. Factoren zoals een goede hulpverleningsrelatie, individuele aandacht en aandacht voor de normale ontwikkeling van de jongere zijn van groot belang en aanwezig doorheen heel de begeleiding. Voor een veilig en positief leefklimaat zetten Vlaamse voorzieningen in op groepsgesprekken en specifieke methodieken (bv. Sfeerthermometer), daarnaast worden jongeren getraind in sociale vaardigheden en gaat de aandacht uit naar een goede opleiding van personeel. Agressiebeleid wordt weinig genoemd. 20 september september 2018

Orthopedagogische basiszorg: conclusies en aanbevelingen Goede hulpverleningsrelatie: het opbouwen van een responsieve relatie met een jongere is een vaardigheid die ontwikkeld kan worden. Video-interactietraining is hiervoor een goed instrument. Veilig en positief leefklimaat: in Vlaamse voorzieningen worden risico’s van deviantietraining enerzijds met groepsgesprekken en specifieke methodieken opgevangen. Anderzijds wordt positief gedrag gestimuleerd door trainingen als Rots en Water. Er lijkt sprake te zijn van een juiste balans. Agressiebeleid: het uitwerken van een agressiebeleid dient systematisch te worden ondersteund. 20 september september 2018

Effectieve zorg en behandeling Vaststellingen uit de literatuur: Contextgericht werken is een belangrijke basispijler voor de residentiële jeugdzorg. De ‘ideale’ residentiële hulpverlening voor jongeren met ernstige gedragsproblemen bestaat o.a. uit multimodale en multimethodische hulpverlening. Participatie van jongeren en hun ouders vergroot de kans dat hulpverleningsadvies geaccepteerd wordt. Participatie dient daarom zichtbaar gestimuleerd en ondersteund te worden. (Cognitief) gedragsmatige aanpakken leiden tot betere resultaten dan andere interventies. Nazorg heeft een grote invloed op de uitkomsten van residentiële hulpverlening. Jongeren en hun familie dienen goed voorbereid te worden op situatie na verblijf in de voorziening. 20 september september 2018

Effectieve zorg en behandeling Vaststellingen uit het onderzoek naar Vlaamse residentiële voorzieningen: Contextgericht werken: sterkte Vlaamse voorzieningen, wel groot verschil in concrete uitbouw tussen voorzieningen. Multimodaal en multimethodisch werken: Vlaamse voorzieningen richten zich op verschillende functioneringsdomeinen zoals dagbesteding, context/netwerk en individueel functioneren en zetten verschillende interventies in (gemiddeld meer dan acht interventies). Participatief werken: mede onder invloed Decreet Rechtspositie Minderjarigen belangrijk uitgangspunt, wel groot verschil in concrete uitbouw tussen voorzieningen. Cogn. gedragsmatige interventies: zoals soc. vaardigheidstrainingen en tokensystemen zijn vanwege toename zwaardere problematiek een steeds belangrijkere rol gaan spelen. Nazorg: hoewel van grote invloed op uitkomsten, in Vlaanderen geen structurele inbedding en op basis van vrijwilligheid. 20 september september 2018

Effectieve zorg en behandeling: conclusies en aanbevelingen Contextgericht, multimodaal en multimethodisch werken: zijn duidelijke sterktes van Vlaamse residentiële voorzieningen. Participatief werken: ondersteun voorzieningen bij het concretiseren van participatief werken in de praktijk van de hulpverlening. Zie bijv. ‘Werken aan effectiviteit in de stadsregio Rotterdam’ op Nazorg: nazorg dient van het begin tot het einde een onderdeel van de hulpverlening te zijn. Onderzoek over de concrete invulling van nazorg is beperkt en dient gestimuleerd te worden. 20 september september 2018

Personeel en organisatie Vaststellingen uit de literatuur: Visie: wanneer de visie van een voorziening duidelijk wordt omschreven en gedeeld, heeft dit een positieve invloed op de moraal van begeleiders en zelfs op de motivatie en het gedrag van jongeren. Samenwerking: effectieve programma’s werken zelden ‘in isolatie’, een goed netwerk en kennisdeling zijn belangrijk. Professionaliteit: zoals het werven en selecteren van goed opgeleid personeel, bieden van (vaardigheids)trainingen en ondersteuning (door bijv. supervisie en intervisie) beïnvloeden de kwaliteit van de hulpverlening. Grootte leefgroepen: uit het beperkt beschikbare onderzoek blijkt dat de grootte van leefgroepen een belangrijke rol speelt. 20 september september 2018

Personeel en organisatie Vaststellingen uit het onderzoek naar Vlaamse residentiële voorzieningen: Visie: Vlaamse voorzieningen hechten groot belang aan uitgewerkte visie als basis voor de geboden hulpverlening. Samenwerking: er wordt flink geïnvesteerd in samenwerking, vooral met geestelijke gezondheidszorg. Ondersteuning begeleiders: er is veel aandacht voor ondersteuning begeleiders. Werken met leefgroepen en soms ‘moeilijkere’ jongeren vraagt flexibiliteit en zorgt soms voor groter personeelsverloop. Grootte leefgroepen: Vlaamse voorzieningen streven naar kleine leefgroepen, dit i.v.m. het creëren van rust en privacy. Vijf tot zeven jongeren in een leefgroep zou ideaal zijn. 20 september september 2018

Personeel en organisatie: conclusies en aanbevelingen Samenwerking is voor de meeste voorzieningen erg belangrijk. De nood aan (verdere uitbouw) van samenwerking en kennisdeling met de GGZ is opvallend (maar niet nieuw). Ondersteun regionale samenwerkingsverbanden zoals Stent en Link. Er is nood aan ondersteuning van het personeel: supervisie en opleiding. Er is behoefte aan extra tijd en middelen. Leefgroepgrootte is een onderwerp dat leeft bij voorzieningen maar waar weinig onderzoek over beschikbaar is. Stimuleer verder onderzoek op dit vlak. 20 september september 2018

Wetenschappelijke onderbouwing Vlaamse residentiële voorzieningen (1)
In welke mate hebben Vlaamse residentiële voorzieningen kennis over- en inzicht in wetenschappelijke onderbouwing van methodieken? Vlaamse residentiële voorzieningen: + Kunnen vaak goed omschrijven wat ze doen, hoe interventies zijn opgebouwd en met welke frequentie ze worden toegepast. + Geven vaak goed aan vanuit welke visie er voor bepaalde interventies gekozen is. - Vinden het moeilijk om specifieke achterliggende theorieën te benoemen, daarnaast ontbreekt het vaak aan een duidelijke doelgroepomschrijving of aan richtlijnen. Hierdoor vraagtekens bij programma-integriteit en effectiviteit van bepaalde interventies. “Het meeste is wel op de één of andere manier onderbouwd. Het is lastig want we hebben het allemaal wel ergens gelezen en passen het toe, alleen weten we niet meer waar het vandaan komt.” (Citaat uit interview) 20 september september 2018

Wetenschappelijke onderbouwing in Vlaamse residentiële voorzieningen (2)
Vlaamse residentiële voorzieningen tonen interesse in het werken met wetenschappelijk onderbouwde interventies, het thema is echter niet van prioritair belang. “Of ze theoretisch onderbouwd zijn, of uit ervaring is, voor ons even waardevol, als het werkt dan werkt het.” (Citaat uit interview) 20 september september 2018

Randvoorwaarden voor het werken met wetenschappelijk onderbouwde interventies 1. Voorzieningen: Voldoende personeel en middelen Ondersteuning bij het uitschrijven en onderbouwen van gehanteerde interventies. Bijv. door: → Een goed georganiseerde databank → Ondersteunende ‘tools’ waarmee voorzieningen zelf aan de slag kunnen. Zie bijv. ‘Werken aan effectiviteit in de stadsregio Rotterdam’ op Een duidelijk zichtbare meerwaarde voor jongeren en de voorziening. 2. Literatuur: Implementatie Monitoring 20 september september 2018

Hoe verder in te zetten op theoretische, wetenschappelijke onderbouwing? Interventies zijn ‘verpakkingen’ van werkzame factoren die van betekenis zijn voor de verschillende niveaus van hulpverlening. Interventies introduceren werkzame factoren op al deze niveaus binnen een voorziening. Zie bijvoorbeeld beschrijving Signs of Safety op “Door een goede samenwerkingsrelatie tussen hulpverlener en gezin, waarbij het gezin aangespoord wordt om mee te denken over hoe een onveilige situatie voor het kind opgeheven kan worden en gestimuleerd wordt oplossingen te zoeken die aansluiten bij sterke kanten en bestaande hulpbronnen, wordt een duurzame oplossing gezocht waarin het kind thuis veilig kan opgroeien en ontwikkelen”. Een ander voorbeeld is het Amerikaanse CARE programma: 20 september september 2018

Ondersteuningsnoden Vlaamse residentiële voorzieningen
Welke aspecten vinden voorzieningen zelf van prioritair belang? Er is behoefte aan extra ondersteuning van het personeel als gevolg van hoge werkdruk en zwaardere problematiek van de doelgroep. Op het vlak van infrastructuur geeft een aantal voorzieningen aan meer ruimte nodig te hebben voor het garanderen van individuele aandacht, rust en privacy van de jongere en een veilig basisklimaat. Er is behoefte aan uitbreiding van (structurele) samenwerking met de geestelijke gezondheidszorg. Er is behoefte aan onderzoek dat gericht is op de essentie van hulpverlening, zoals de hulpverleningsrelatie en werkzame/beschermende factoren in de context van jongeren. Onderzoeksprojecten dienen een duurzaam en longitudinaal karakter te hebben, nauw aan te sluiten bij de praktijk en participatief van aard te zijn. 20 september september 2018

Tot slot reacties op deelname aan dit onderzoek
Stimulering bewustzijn en reflectie over de eigen manier van werken en door deelname onderzoek uiteindelijk invloed kunnen uitoefenen op de kwaliteit van de hulpverlening. “Wat wij belangrijk vinden: het heeft ons gestimuleerd om na te denken. Veel is zo vanzelfsprekend, maar moeilijk te verwoorden. Vaak werken we door ervaring en good practices.” “Ik vind dit een comfortabele manier van onderzoek. Op deze manier kunnen bijdragen aan onderzoek. Het gaat over waar wij mee bezig zijn. Het maakt bij ons ook iets wakker.” 20 september september 2018

Presentatie onderzoeksresultaten

Verwante presentaties

Presentatie over: "Presentatie onderzoeksresultaten"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback

Inloggen

Inloggen via een sociaal netwerk:

Presentatie onderzoeksresultaten

Verwante presentaties

Presentatie over: "Presentatie onderzoeksresultaten"— Transcript van de presentatie:

Verwante presentaties

Over het project

Feedback