Taalgeschiedenis dt jaar 1, , periode 3

Presentatie over: "Taalgeschiedenis dt jaar 1, , periode 3"— Transcript van de presentatie:

1 Taalgeschiedenis dt jaar 1, 2016-2017, periode 3
CW 7: Modern Nederlands + het Nederlands van de toekomst

2 Doelen van dit college Aan het einde van dit college kun je:
beschrijven hoe het proces van standaardisering en ontstandaardisering van het Nederlands is verlopen; een paar vernieuwingen in het Nederlands van de 19e en 20e eeuw noemen; de discussie over 'hun' als onderwerp rationeel samenvatten; beargumenteren hoe het Nederlands zich zou kunnen ontwikkelen.

3 modern nederlands 1. Standaardisering en ontstandaardisering 2. Taalverandering in de 19e en 20e eeuw 3. Spellingstrijd 4. Nederlands van de toekomst

4 1. standaardisering en ontstandaadisering
16e eeuw: aanzet tot standaardisering 17e eeuw: standaardschrijftaal ontstaat 18e eeuw: normen standaardtaal verspreiden zich 19e eeuw: standaardtaal wordt spreektaal bovenlaag 20e eeuw: standaardtaal wordt algemene spreektaal late 20e eeuw: einde van de standaardtaal

5 2. taalverandering in de 19e en 20e eeuw
Een paar voorbeelden: opkomst van 'jullie' opkomst en ontwikkeling van 'u' opkomst van 'hun' als onderwerp (1911) strijd tegen het Duits (vroege 20e eeuw) Engelse leenwoorden (na 1945) straattaal Poldernederlands Gooise r "de op een na laatste" "een jongetje die" "meer gezellig"

6 2. taalverandering in de 19e en 20e eeuw: "Hun hebben"
filmpje YouTube t/m 4.35, dan verder bij 5.55 tot 7.15 samen kijken, zelf thuis de rest Interview met Hans Bennis uitdelen.

7 2. taalverandering in de 19e en 20e eeuw: "Hun hebben"

8 3. spellingstrijd Nieuw: mensen die de spelling willen beschrijven en voorschrijven. Reader: artikelen met de chronologie hiervan.

9 4. Hoe gaat het nederlands zich ontwikkelen?
De hoofdvraag van vandaag: Hoe ga die Nedelans van vedaag zich ontwikkel?

10 4a. taalinterne ontwikkelingen (1)
Wat gebeurde er ook al weer met de klemtoon in het vroege Germaans? Die ging naar de eerste lettergreep! En welke consequentie had dat? De onbeklemtoonde lettergrepen aan het einde van een woord werden steeds slordiger uitgesproken.

11 4a. taalinterne ontwikkelingen (1)
Voorbeelden: Oudnederlands Middelnederlands Nieuwnederlands strata strate straat enda ende en thoesternoessi duusternisse duisternis ik givo ik geve ik geef

12 4a. taalinterne ontwikkelingen (1)
Wat zou er kunnen gebeuren met de volgende woorden? a. waarde, nomade, schade, hinde, gedachte b. rode wijn, ruime kleding, dikke pech c. wij lopen, wij zitten, wij springen, wij dansen d. de mensen, de dingen, de stoelen

13 4a. taalinterne ontwikkelingen (2)
Hij loech -> hij lachte Hij biek -> hij bakte Hij ron -> hij rende Hij dorst -> hij durfde Hij verried -> hij verraadde Hij molk -> hij melkte Hij zwoer -> hij zweerde Hij blinkte, ervaarde, scheerde? Hij vraagde, loopte, spreekte?

14 4b. taaloverstijgende ontwikkelingen
Vereenvoudigen van medeklinkercombinaties Wegvallen van moeilijke klanken (tongpunt-r) Wegvallen naamvalsverschil

15 4c. taalexterne ontwikkelingen
Wat beïnvloedt het succes van een vernieuwing? Prestige, frequentie, attitude. Het Afrikaans scheidt zich af van het Nieuwnederlands (1925) Dialectrenaissance (jaren zeventig 20e eeuw) Informalisering (na WOII). --> Jongerentaal, Wilbert Spooren (VU)

16 4c. taalexterne ontwikkelingen
Wat beïnvloedt het succes van een vernieuwing? Prestige, frequentie, attitude

17 4c. taalexterne ontwikkelingen
Wat beïnvloedt het succes van een vernieuwing? Prestige, frequentie, attitude

18 geschiedenis en toekomst
dialogen

19 Doelen van dit college Aan het einde van dit college kun je:
beschrijven hoe het proces van standaardisering en ontstandaardisering van het Nederlands is verlopen; een paar vernieuwingen in het Nederlands van de 19e en 20e eeuw noemen; de discussie over 'hun' als onderwerp rationeel samenvatten; beargumenteren hoe het Nederlands zich zou kunnen ontwikkelen.