Van communiceren ga je niet dood

Presentatie over: "Van communiceren ga je niet dood"— Transcript van de presentatie:

1 Van communiceren ga je niet dood

2 Enkele handvatten Tijd nemen
Pas je communicatie aan aan de patiënt (kind, oudere, zelf zorgverlener, mentale capaciteiten, enz) Let op non-verbale communicatie Identificeer en benoem de emotie van pt of naaste Reageer empathisch Identificeer de emotie(s) die je ziet en benoem ze eerst voor jezelf: deze patiënt is gechoqueerd, deze patiënt is angstig, deze patiënt is boos, deze patiënt heeft moeite met te geloven wat ik net zei. Identificeer de oorzaak van de emotie: iets wat je zei, iets wat je deed. Maak duidelijk aan de persoon dat je zijn emoties hebt waargenomen. Empathisch reageren= zonder te oordelen (ook al denk je bij jezelf dat de persoon overdrijft of dat de reactie ongepast is) Met een empathische reactie bereik je dat: De gevoelens van de persoon gelegitimeerd worden Dat het toegestaan is om over deze gevoelens te praten Je verandert het onderwerp: op dat moment praat je niet meer over het slechte nieuws of het incident, maar wel over wat de persoon voelt op dat moment als reactie op wat er gebeurd is

3 Omgaan met emoties Boosheid, agressie Ontkenning Angst
Misplaatste hoop

4 Boosheid, agressie Boosheid naar: De ziekte (alle symptomen ervan)
Verlies van controle, machteloosheid (afhankelijkheid, onder controle staan van medisch team) Verlies van potentieel (niet kunnen doen waar we altijd op gehoopt hadden) Natuurwetten/toeval (waarom ik? Onrechtvaardigheid) Zichzelf (schuldgevoelens) Vrienden en familie (zij zijn wel in goede gezondheid, of: ik voel me in de steek gelaten) Mensen van het medisch team (zijn bliksemafleiders voor de spanningen, pt koestert wrok tegenover goede gezondheid van professionals, gaten in de communicatie zoals niet erkennen van emoties) Andere organisaties (de werkgever, verzekeringsmaatschappij, VAPH, ziekenfonds, enz) God (ik ben in de steek gelaten) Boosheid kan abstract zijn of gericht naar specifieke zaken of mensen.

5 Omgaan met boosheid Tracht te achterhalen wat de triggers zijn die de boosheid uitlokken Erken de emotie en wat de persoon aan het ervaren is Vermijd het (ver)oordelen Vb. “ik wil niet dat jullie de wondzorg van mijn vrouw doen, ik zal die zelf wel doen!” Hoe kan je reageren?

6 Mogelijke reacties Directe/feitenrespons
“Meneer, wondzorg is onze specialiteit, wij zijn het best geplaatst om dit te doen” Oordelende respons (zorgt voor escalatie) “Meneer, u kan geen wondzorg doen. Laat ons nu maar doen en hou u intussen met iets anders bezig” Open vraag “Kan je wat meer zeggen over je gevoelens?” Empathische reactie “Je klinkt boos omdat wij je vrouw willen verzorgen en jij dit liever zelf zou willen doen”

7 Ontkenning Korte termijn-ontkenning = normale reactie op bedreigende situatie Kan afgewisseld zijn met realistische kijk! Langdurige/constante ontkenning is niet adaptief – de persoon past zich niet aan aan de nieuwe omstandigheden. Kan leiden tot ongepaste beslissingen.

8 Omgaan met ontkenning Hoe doen jullie het? Patiënt bevragen:
Hoe voelt hij zich de laatste tijd? Hoe denk hij dat het zal evolueren? Heeft hij nagedacht over wat als het slecht evolueert? Enz (doorvragen) Aangeven dat zijn naasten zich die vraag misschien wel stellen en zich daar zorgen over maken, zich afvragen hoe alles dan zal verlopen, op welke hulp ze kunnen rekenen, enz. (naaste betrekken) Wat als het slecht evolueert? “Dat zal niet gebeuren”  misschien niet, maar de laatste onderzoeken waren niet erg bemoedigend. Je kan hopen op het beste maar je toch ook voorbereiden op het ergste, neen? “Daar wil ik niet over nadenken”  waarom niet? Te beangstigend? Waar ben je vooral bang voor?

9 Angst Opnieuw: empathische reactie
Exploreer de specifieke dingen waar de persoon bang voor is (vb. het onderzoek, de evolutie, pijn, bang om in het ziekenhuis te sterven) Probeer van daaruit afspraken te maken met de patiënt

10 Misplaatste hoop Onrealistische of misplaatste hoop = nefast
Verhindert het plannen van bepaalde zaken (beslissingen, afscheid) Hoop is geen vaststaande entiteit, bezit verschillende componenten: sommige zijn haalbaar, andere niet (vb. genezen vs geen pijn lijden) Onrealistische of misplaatste hoop kan zeer nefast zijn, want het verhinderd dat je bepaalde plannen maakt (vb afscheid nemen, behandelingen stoppen ifv kwaliteit van leven). Hoop is niet 1 vaststaande entiteit maar heeft verschillende componenten: sommige zijn haalbaar en andere niet (vb. hoop om geen pijn te hebben)

11 Misplaatste hoop Plan for the worst, hope for the best
Het is (een beetje) eenvoudiger om hypothetisch te praten over aftakeling en dood vóór het echt heel slecht gaat met de patiënt en de toestand snel evolueert Het plannen voor het ergste kan de patiënt ook wat controle geven Geef ook aan wat jij als zorgverlener zou wensen en wat je daadwerkelijk kan doen Plan for the worst, hope for the best: zeg dit ook letterlijk zo tegen de patiënt.

12 “We willen niet dat u aan mama vertelt dat ze kanker heeft.”
Wat zit hier achter? Hoe ga je hiermee om? De behoeften en bedenkingen van de naasten, de verzorgenden zijn ook belangrijk en moeten erkend worden.

13 Niet vertellen aan de betrokkene
Uitdrukken van respect Verkennen waarom de vraag gesteld wordt Verkennen wat de familie denkt wat het standpunt van de bewoner is Eigen opvattingen en waarden beschrijven Onderhandelende aanpak voorstellen Basisregel uiteenzetten Praten met de patiënt (M. Keirse: Aan weerszijden van de stethoscoop. 2011) Respect: bedankt dat u dit wil bespreken, u bent allicht bezorgd om uw moeder Waarom stelt u voor dat we dit niet met uw moeder bespreken? Wat is uw specifieke bezorgdheid? Denkt u dat uw moeder het eens zou zijn met deze aanpak? Hebt u met haar besproken hoe beslissingen moeten worden genomen ivm haar ziekte? Hoe is ze met gelijkaardige situaties omgegaan in het verleden? Eigen waarden: wet patiëntenrechten, open communicatie Ik respecteer uw opvattingen maar ik wil toch nagaan wat uw moeder daarvan vindt. Als uw moeder ermee akkoord gaat dat we alle info enkel met u bespreken, dan volg ik uw aanpak. Als ze zegt dat ze zelf alle info wenst en betrokken wil worden, dan moeten we haar wensen respecteren. Kan u me daarin volgen? Met patiënt: ik heb een gesprek gehad met uw dochter en zij raadt aan dat beslissingen over uw medische toestand met haar (alleen) moeten besproken worden. Bent u het daar mee eens?

14 Referenties De Lepeleire J, Keirse M, (2011). Aan weerszijden van de stethoscoop. Buckman, R (2010). Practical plans for difficult conversations in medicine. Strategies that work in breaking bad news.