‘Moedertaak’. Pieter de Hoogh, circa Rijksmuseum.

Presentatie over: "‘Moedertaak’. Pieter de Hoogh, circa Rijksmuseum."— Transcript van de presentatie:

1 ‘Moedertaak’. Pieter de Hoogh, circa 1658. Rijksmuseum.
Hoofdluizen Er is veel informatie te vinden op internet over hoofdluizen en de behandeling ervan. Veel informatie is oud, soms spreekt het elkaar zelfs tegen. Goed bedoelde particuliere initiatieven zijn soms niet volledig. Vaak komt informatie van fabrikanten van middelen. De informatie in deze presentatie volgt uitsluitend de officiële richtlijn van het RIVM. Deze richtlijn is gebaseerd op internationaal wetenschappelijk onderzoek. ‘Moedertaak’. Pieter de Hoogh, circa Rijksmuseum.

2 Hoofdluizen Een hoofdluis leeft uitsluitend op mensen. Hoofdluizen horen bij de mens. Ze komen wereldwijd voor. Een hoofdluis is een parasiet dat uitsluitend op mensen leeft. Dierenluizen kunnen niet op mensen overleven, en andersom. Hoofdluizen zijn van alle tijden. Ze horen bij de mens. Bij Egyptische mummies uit de 4e eeuw zijn in het hoofdhaar en in textiel neten van hoofdluizen aangetroffen. Hoofdluis komt wereldwijd voor. In literatuur worden prevalentiecijfers genoemd van 1,0% tot 65,1% in bepaalde bevolkingsgroepen.

3 Luis verwijderen vóór volgroeiing
Levenscyclus Verschillende stadia: Eistadium, ofwel neet Drie nimfstadia Volwassenstadium Van neet tot nimf: gemiddeld 7 dagen Van nimf tot volwassen luis: gemiddeld 9 dagen Een volwassen luis leeft nog gemiddeld 20 dagen Hoofdluizen hebben een levenscyclus die uit verschillende stadia bestaat: een eistadium (neten), drie nimfstadia en een volwassenstadium. De ontwikkeling van neet tot nimf duurt gemiddeld 7 dagen. De ontwikkeling van nimf tot volwassen luis duurt 7 tot 10 dagen, gemiddeld 9 dagen. Onder normale omstandigheden blijft een volwassen luis nog gemiddeld 20 dagen (tussen 12 en 31 dagen) leven. Luis verwijderen vóór volgroeiing

4 Neten Doorzichtig eitje met een larve.
Ovaal (tonvormig) en circa 1 mm groot. Gelig of grijs-wit van kleur als ze gelegd zijn, donkerbruin tot vrijwel zwart als het embryo zich ontwikkelt. Stevig vastgeplakt maximaal 3-4 mm boven de hoofdhuid. Na zeven tot tien dagen komt het eitje uit. Een neet is een doorzichtig eitje met een larve. De neet is ovaal (tonvormig) en circa 1 mm groot. Neten zijn gelig of grijs-wit van kleur als ze gelegd zijn, en worden donkerbruin tot zwart als het embryo zich ontwikkelt. Neten zitten stevig vastgeplakt aan het haar, vlakbij de haarinplant, maximaal 3-4 mm boven de hoofdhuid. De kitstof is niet in water oplosbaar. Na zeven tot tien dagen komt het eitje uit. Het lege doorzichtige schilletje dat achterblijft oogt wit. Niet alle neten komen uit. Neten kunnen maandenlang vast blijven zitten, ook wanneer het eitje is uitgekomen of wanneer de larve in het ei is gestorven. Een neet kan voor roos worden aangezien, maar anders dan roos is een neet niet makkelijk los te trekken.

5 Van nimf naar volwassen luis
Een net uitgekomen hoofdluis heet een nimf. In het begin net zo klein als een neet. Vervelt drie maal en is dan volwassen. Na vervellen vrijwel transparant, als het bloed heeft gedronken rood. Een volwassen hoofdluis is circa 3 mm groot. Grijsblauw, als het bloed heeft gedronken roodbruin. Nu geslachtsrijp. 1 tot 2 dagen na het paren: 16 dagen lang 4 tot 8 eitjes/dag. Leeft nog gemiddeld 20 dagen. Een net uitgekomen hoofdluis heet een nimf. Een nimf is in het begin net zo klein als een neet. Nimfen hebben een exoskelet (extern skelet). Om te kunnen groeien ‘vervelt’ een nimf drie maal voordat het volwassen is. Dit neemt gemiddeld 9 dagen in beslag. Wanneer een nimf nèt is verveld is het vrijwel transparant. Als het bloed heeft gedronken oogt de nimf rood. Na de derde keer vervellen is een nimf een volwassen hoofdluis. Het is dan circa 3 mm groot en grijsblauw van kleur. Nadat het bloed heeft opgezogen is het roodbruin van kleur. De poten van een volwassen hoofdluis hebben stevige klauwtjes. Ook is het nu geslachtsrijp. Een volwassen vrouwtjesluis hoeft slechts één keer te paren. Zij slaat het sperma op in haar lichaam. Een tot twee dagen na het paren legt het vrouwtje haar eerste eitje. Gedurende zestien dagen legt ze ongeveer vier tot acht eitjes per dag. Een volwassen hoofdluis leeft nog gemiddeld 20 dagen.

6 Verspreiding Kan niet springen, vliegen of zwemmen.
Uitsluitend via direct haar-haar contact. Met name bevruchte vrouwtjes zeer reislustig. Volledig afhankelijk van warmte, vocht en bloed. Leeft buiten het hoofd niet langer dan 48 uur. Alleen zwak laat het los, legt dan geen eitjes meer. Luizen in bed, huis of op een kraag zijn geen gevaar. Hoofdluizen zijn genetisch geprogrammeerd om zich te verspreiden. Met name bevruchte vrouwtjes zijn zeer reislustig. Ze nemen elke kans te baat. Een hoofdluis kan niet springen, vliegen of zwemmen. Ze kunnen uitsluitend op een andere gastheer klimmen wanneer er direct hoofd-hoofd, ofwel haar-haar contact is. Neten, nimfen en volwassen hoofdluizen zijn volledig afhankelijk van de warmte en het vocht van de hoofdhuid. Nimfen en hoofdluizen moeten vijf keer per dag bloed drinken om te overleven. Ze houden zich daarom altijd stevig aan het haar vast, bij voorkeur onder de pony, achter de oren en in de nek. Alleen wanneer een luis dood, ziek, oud of aangetast is, heeft het geen kracht meer om zich vast te houden en valt het uit het haar. Het kan in dan bed, huis of op een kraag gevonden worden, maar kan geen eitjes meer leggen en vormt geen gevaar voor besmetting. Buiten het hoofd kan een hoofdluis niet langer dan 48 uur overleven, en dat alleen bij kamertemperatuur. Ver voor die tijd is het al te verzwakt om zich te kunnen voortplanten. Het advies om ook de omgeving te reinigen, zoals het wassen van beddengoed, knuffels, jassen, stofzuigen van het huis en de auto, spullen luchtdicht verpakken of in de diepvries leggen, is daarom ingetrokken.

7 Behandeling Veertien dagen lang dagelijks kammen. Eventueel in combinatie met een antihoofdluismiddel. Antihoofdluismiddelen effectief tegen luizen, niet tegen neten. Toenemende resistentie tegen de pesticiden, dimethicon heeft de voorkeur. Aanvullende maatregelen: Controleer het hele gezin. Vertel het de directe omgeving. Oorzaken van therapiefalen: Herbesmetting. Achterwege laten van dagelijks kammen gedurende 14 dagen. Hoofdluis is te bestrijden door veertien dagen lang dagelijks te kammen. Eventueel in combinatie met een antihoofdluismiddel. De neten zijn moeilijk te verwijderen met kammen. Door dagelijks de luizen uit te kammen voorkom je dat nimfen uitgroeien tot volwassen luizen die nieuwe eitjes leggen. Na veertien dagen zijn alle neten uitgekomen en zijn alle nimfen en luizen uitgekamd. Antihoofdluismiddelen zijn effectief tegen luizen, maar weinig effectief tegen neten. Een aanzienlijk deel van de neten overleeft de behandeling. Deze middelen moeten daarom uitsluitend gebruikt worden in combinatie met het dagelijks kammen. Antihoofdluismiddelen zijn in twee soorten beschikbaar: met pesticiden (malathion en permetrine) als werkzame stof, en met dimeticon als werkzame stof. Dimeticon is een chemische siliconenolie dat de ademgaten van de luis verstopt. Hoofdluizen blijken in toenemende mate resistentie tegen de pesticiden te ontwikkelen. Middelen op basis van dimeticon hebben daarom de voorkeur. Alle antihoofdluismiddelen kunnen huidirritatie als bijwerking hebben. Aanvullende maatregelen: De kans is groot dat andere gezinsleden ook hoofdluis hebben. Controleer daarom het hele gezin. Gezinsleden die geen neten of luizen hebben controleer je een week later nogmaals. Waarschuw de directe omgeving. Andere ouders/verzorgers kunnen dan meteen het haar van hun gezinsleden controleren. Oorzaken van therapiefalen zijn: Herbesmetting en/of het achterwege laten van het dagelijks kammen gedurende 14 dagen. (Het gebruik van malathion en permetrine wordt afgeraden aan zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven. Over het gebruik van dimeticon tijdens zwangerschap en borstvoeding is geen consensus. Het RIVM adviseert daarom altijd te overleggen met een arts. Malathion wordt geïnactiveerd door chloor. Op de dag van behandeling mag er niet worden gezwommen in chloorhoudend water. Kinderen jonger dan 6 maanden mogen alleen onder medisch toezicht worden behandeld met antihoofdluismiddelen.)

8 Kaminstructie Ruim crèmespoeling in het haar, niet uitspoelen.
Kam knopen en klitten uit met een gewone kam. Hoofd voorover, kam met netenkam van achteren naar voren en schuif zo van rechts naar links. Kam boven een wit oppervlak. Spoel de crèmespoeling uit. Gebruik van crèmespoeling of antiklitshampoo maakt het kammen gemakkelijker en daarmee vaak acceptabeler. Kam als volgt: Breng indien gewenst ruim crèmespoeling aan in het haar en spoel dit niet uit. Kam de knopen en klitten uit het haar met een gewone kam. Houd het hoofd voorover en kam het haar met een netenkam van achteren naar voren tegen de schedelhuid aan. Start bij het ene oor en schuif na elke kambeweging op richting het andere oor. Klop de kam uit op een wit oppervlak of veeg deze regelmatig af aan een wit papieren zakdoekje en kijk of er luizen op het papier zichtbaar zijn. Spoel de eventueel gebruikte crèmespoeling uit.

9 Luizenpluizen op 5mw In de week na élke vakantie controle in de groep.
Neten: aan het einde van de schooldag op de hoogte gebracht. ‘Lopende luizen’: graag ophalen en thuis behandelen. In de groep neten of luizen: na een week opnieuw controle. Bij melding: een extra controle. Controleer thuis alsjeblieft regelmatig. In de week na élke vakantie wordt er gecontroleerd op luizen. Dit wordt per groep georganiseerd en vindt veelal op woensdag plaats. Per kind wordt genoteerd of het luizenvrij is, of dat er neten of ‘lopende luizen’ zijn gezien. Dit wordt niet meegedeeld aan de klasgenoten. Als bij jouw kind neten zijn gezien, dan word je hiervan aan het einde van de schooldag op de hoogte gebracht. Als er lopende luizen worden gezien, dan word je veelal opgebeld met het vriendelijke verzoek je kind op te halen, direct thuis te behandelen en als de schooldag nog niet voorbij is, weer terug te brengen. Als er in de groep een kind neten en/of luizen heeft, dan wordt de controle in de groep in de week daarna herhaalt. Dit wordt in principe net zolang herhaalt tot er in de groep geen neten en/of luizen meer gevonden worden. Als een ouder meldt dat zijn / haar kind luizen heeft, dan volgt veelal een extra controle in de klas. Bij besmetting is het namelijk belangrijk direct te starten met controle en gelijktijdige behandeling om herbesmetting te voorkomen. Het is belangrijk zelf thuis te controleren. Doe dit met grote regelmaat.

10 Feiten en fabels Hoofdluizen zijn ongezond
Hoofdluizen komen alleen bij kinderen voor Hoofdluizen krijg je door slechte persoonlijke hygiëne Hoofdluizen houden niet van vies haar Hoofdluizen krijg je van dieren Hoofdluizen kun je krijgen in het zwembad Meisjes zijn vatbaarder voor hoofdluizen dan jongens Hoofdluizen vinden mijn kind ‘niet lekker’ Als je hoofdluizen hebt, heb je last van jeuk Hoofdluizen zijn alleen actief in september en januari Hoofdluizen en neten kun je uitkammen met elke kam Hoofdluizen kun je bestrijden met boter, mayo, sla- olijf- kokosolie, Tea Tree oil, etc. Neten kun je verwijderen met azijn, terpentine, petroleum, etc. Aan de neten kun je zien of ze ‘leeg’ zijn Hoofdluizen en neten kun je doden met hete lucht Hoofdluizen kun je voorkomen Fabel. Hoofdluizen kunnen geen ziekten overbrengen. Het is onschadelijk, maar het kan veel jeuk geven. Soms is er een lichte lymfeklierzwelling in de nek. Hoofdluizen zijn ongezond Bij een slechte behandeling van hoofdluizen kan wel een secundaire bacteriële infectie ontstaan. Vroeger zag men bij sterke verluizing nog wel eens een ‘Poolse vlecht’; een kluwen van haren, neten, hoofdluizenfeces en ingedroogd serum. Daarbij tref je vaak lymfeklierzwellingen in de hals aan. Fabel. Iedereen kan hoofdluizen krijgen, ongeacht of je man, vrouw, jong of oud bent. Hoofdluizen komen alleen bij kinderen voor Wel komen hoofdluizen het meest voor bij kinderen van 3 tot 12 jaar. In het middelbaar onderwijs neemt het aantal besmettingen toe. Hoofdluizen krijg je door slechte persoonlijke hygiëne Fabel. Hoe vaak je je haar ook wast en hoe schoon je ook op jezelf bent, hoofdluizen trekken zich daar niets van aan. Hoofdluizen houden niet van vies haar Fabel. Net zoals ze niet meer of minder van schoon haar houden, houden ze ook niet meer of minder van vies haar. Iedereen kan hoofdluizen krijgen via de haren van iemand die hoofdluizen heeft. Hoofdluizen krijg je van dieren Fabel. Je kat of hond hoeft dus de deur niet uit . Dierenluizen kunnen niet overleven op mensen, en andersom. Hoofdluizen kun je krijgen in het zwembad Hoofdluizen kunnen wel drijven. Ze zullen echter alleen loslaten als ze zwak zijn, en zijn dan al niet meer in staat zich voort te planten. Fabel. Hoofdluizen kunnen niet zwemmen. Ze ademen door kleine luchtgaten op hun lichaam, tracheeën genaamd. Deze kunnen zij sluiten om wel 8 uur lang hun adem in te houden! Meisjes zijn vatbaarder voor hoofdluizen dan jongens Fabel. Zowel meisjes als jongens zijn vatbaar voor hoofdluizen. Wel is de idee dat lang loshangend haar gemakkelijker in contact komt met hoofdluizen. Ook is lang haar soms wat moeilijker te inspecteren en te kammen, wat de behandeling mogelijk tegenwerkt. Lang haar in een paardenstaart of knot doen kan nuttig zijn. Hoofdluizen vinden mijn kind ‘niet lekker’ / mijn kind is immuun voor hoofdluizen Fabel. Er bestaat en ontstaat geen immuniteit tegen hoofdluis. Voortdurend kan infestatie (aanwezigheid van dierlijke parasieten op of in het lichaam) plaatsvinden. Als je hoofdluizen hebt, heb je last van jeuk Maar deels waar. De hoofdluis brengt speeksel in het bijtwondje aan, waardoor het bloed minder snel stolt. Allergie voor het speeksel veroorzaakt jeuk. Circa de helft van de mensen is niet allergisch voor het speeksel en heeft dus geen jeuk! Ook bij langdurige besmetting verdwijnt de jeuk. De jeuk wordt niet veroorzaakt door rondlopende luizen. Hoofdluizen zijn alleen actief in september en januari Fabel. Hoofdluizen zijn het hele jaar door ongenode gasten. Hoofdluizen en neten uitkammen kan met elke kam Fabel. Met een gewone kam verwijder je geen hoofdluizen en neten. Ook een plastic stofkam verwijderd luizen en neten onvoldoende. Van een elektrische kam is de werking nooit aangetoond en wordt daarom afgeraden. Gebruik een speciale netenkam, dit is een kam met ijzeren tanden. Met kammen verwijder je niet alle neten. Daarom moet je gedurende 14 dagen methodisch te werk gaan om de uitgekomen luizen steeds te verwijderen. Hoofdluizen kun je bestrijden met boter, mayonaise, sla- olijf- kokosolie, Tea Tree olie, etc. Fabel. Van oliën, etherische oliën etc. is de werking niet aangetoond. Hoofdluizen hebben er niet minder houvast van, worden er niet trager van, verstikken niet. Deze middelen worden dan ook niet aangeraden. Neten kun je verwijderen met azijn, terpentine, petroleum, etc. Deels waar. Neten die na het kammen nog vastzitten kun je eventueel deppen met een doekje met azijn zodat ze makkelijker loslaten, en dan verwijderen met de nagels. Toch is er ook een reden om dit niet te doen: hoofdluizenbeten maken kleine wondjes en door het krabben raakt de huid geïrriteerd of gaat kapot. Azijn op de gevoelige of kapotte huid kan dan onwenselijk zijn. Terpentine en petroleum zijn ongezond, gebruik het daarom niet! Aan de neten kun je zien of ze ‘leeg’ zijn Fabel. Met het blote oog is moeilijk onderscheid te maken tussen neten die nog een larve bevatten of neten die al leeg zijn. Met een microscoop (400x vergroting) is dit onderscheid wel te maken. Enig houvast geeft de afstand van de neet tot de hoofdhuid. Een neet wordt dicht tegen de hoofdhuid aan gelegd. Een haar groeit gemiddeld een centimeter per maand. Een neet die een centimeter of meer van de hoofdhuid verwijderd aan het haar vastzit, is ouder dan twee weken en is uitgekomen of dood. Hoofdluizen en neten kun je doden met hete lucht Feit. Maar, om de hoop op een eenvoudige thuisbehandeling maar meteen weer de kop in te drukken: dat kan niet met een gewone föhn. Uit twee studies blijkt dat met een halfuurdurende behandeling met warme lucht (59°C), tot 88% van de hoofdluizen en 99,2% van de eitjes wordt gedood. Voor het slagen van de behandeling is het belangrijk dat zorgvuldig en met vaste intervallen ieder deel van het haar wordt behandeld. Er zijn methoden met hete lucht in ontwikkeling die na onafhankelijk onderzoek redelijk effectief blijken. In Nederland is de zogenaamde AirAllé (voorheen LouseBuster) verkrijgbaar voor professionals. Deze methodiek kan dus alleen door zorgvuldig geïnstrueerde professionals worden uitgevoerd, en wordt vanwege dit voorbehoudt door het RIVM niet aangeraden. Fabel. Hoofdluizen horen bij de mens en zijn niet te voorkomen. Wel kan door regelmatig controleren en direct juist behandelen het aantal besmettingen zo laag mogelijk gehouden worden. Luizen en neten kun je voorkomen Van preventieve middelen (bijvoorbeeld Prioderm Preventief) is er onvoldoende wetenschappelijk bewijs dat ze effectief zijn. Ook is er geen zicht op mogelijke bijwerkingen op langere termijn. Daarom worden deze middelen niet aangeraden.