Risico’s van het transport en opslag van CO 2 onder Barendrecht Veilig wonen boven een gasveld Diep in de Nederlandse ondergrond bevinden zich gasvelden.

Presentatie over: "Risico’s van het transport en opslag van CO 2 onder Barendrecht Veilig wonen boven een gasveld Diep in de Nederlandse ondergrond bevinden zich gasvelden."— Transcript van de presentatie:

1 Risico’s van het transport en opslag van CO 2 onder Barendrecht Veilig wonen boven een gasveld Diep in de Nederlandse ondergrond bevinden zich gasvelden. Hierin zit al miljoenen jaren aardgas opgeslagen. Boven de gasvelden worden huizen gebouwd, wegen aangelegd, tunnels gegraven etc. Het gas bevindt zich in gesteente- lagen op dermate grote diepte dat dit geen enkel risico oplevert. Het produceren van gas uit dergelijke velden vindt dan ook veilig plaats, maar er moet wel gelet worden op mogelijke bodemdaling. In Barendrecht wonen veel mensen boven een gasveld Lekkage van CO 2 Het is belangrijk dat er geen lekkage van CO 2 plaatsvindt. Indien er wel lekkage zou plaatsvinden, kan CO 2 in de atmosfeer terecht komen. Een hoge concentratie CO 2 is ongezond voor mensen. Ook voor het milieu en dieren zijn te hoge CO 2 concentraties in de lucht, de ondiepe bodem en het grondwater ongewenst. Zowel voor de huidige bewoners van het gebied als de toekomstige generaties is het daarom van belang dat geen lekkage van CO 2 plaatsvindt. Dit betekent dat moet worden voorkomen dat CO 2 uit de pijpleiding, compressoren, putten of ondergrondse opslag kan weglekken. Als er toch CO 2 weglekt, moet ervoor worden gezorgd dat dit slechts kleine hoeveelheden zijn en geen hoge concentraties kunnen ontstaan. CO 2 mengt in de lucht CO 2 komt normaal voor in de lucht. Daarnaast stoten onder meer fabrieken nu grote hoeveelheden CO 2 uit. Deze mengen in de lucht. Alleen onder bijzondere omstandigheden zal menging nauwelijks optreden, vooral als er vrijwel geen luchtbeweging is Ligging van olievelden en gasvelden in West Nederland CO 2 emissie in de atmosfeer Berekenen van risico’s Het is de taak van de overheid om de veiligheid van de burgers te bewaken. Daarom schrijft de overheid voor dat bedrijven berekeningen uitvoeren om inzichtelijk te maken wat de mogelijke gevaren zijn van een project. Bij de opslaglocaties en langs de route van de transportleiding zijn veiligheidsberekeningen uitgevoerd. De berekeningsresultaten laten zien of wordt voldaan aan de eisen van de overheid Voorbeeld van een berekening van de veiligheid

2 Veiligheidsaspecten van het transport en opslag van CO 2 onder Barendrecht Transportleiding De transportleiding voor CO 2 wordt onder de grond aangelegd. Er is een speciale strook aangewezen waar dit soort leidingen kunnen worden neergelegd. Vanaf de fabriek tot vlakbij Barendrecht ligt de transportleiding in deze leidingstrook. Op deze strook mag niet gebouwd worden. Daarna ligt de leiding aan de zuidkant van Barendrecht naast of vlakbij andere transportleidingen. Er vindt regelmatig controle plaats bij de leiding. Doordat het gas geen water bevat zal geen corrosie van de leiding optreden. De praktijk leert dat het grootste risico voor de leiding een beschadiging is met een landbouwvoertuig. In dat geval is het probleem direct duidelijk. Berekeningen en onderzoek wijzen uit dat dan in korte tijd CO 2 zal vrijkomen. Door de hoge druk spuit het de lucht in en zal snel vermengen. Locatie Barendrecht Locatie Barendrecht-Ziedewij Putafdichting Bij de put is het afgesloten reservoir als het ware doorgeprikt. Hier moet lekkage worden voorkomen, net als bij lege gasvelden. Daarvoor is een extra dikke plug ontwikkeld, die de deklaag als het ware herstelt. Compressoren Op de locaties staan compressoren om de CO 2 onder hoge druk in het veld te brengen. De lucht wordt hier steeds gemeten en als er iets verdachts is worden de installaties afgesloten. Onderdruk in het lege gasveld Nadat het aardgas uit het reservoir is geproduceerd, heeft het reservoir een veel lagere druk dan de omgeving. Er stromen echter geen water of andere vloeistoffen in het reservoir, wat aangeeft dat het reservoir geen open verbinding met de omgeving heeft. Tijdens en na injectie van CO 2 zal de druk lager blijven dan de omgeving. Hierdoor kan de CO 2 het reservoir niet makkelijk verlaten.

3 Monitoring en bijsturing tijdens het transport en opslag van CO 2 onder Barendrecht Tijdens de injectie Tijdens de injectiefase wordt gemeten bij de transportleiding, de compressoren, in de put en in het reservoir. Doel van de metingen is om na te gaan of de operatie volgens plan verloopt en om in meer detail te bekijken, waar de CO 2 in het reservoir heen migreert. Na de injectie en voor het afsluiten Als de CO 2 is opgeslagen worden de metingen voortgezet om vast te stellen of de CO 2 netjes in het reservoir blijft. Pas als alle betrokkenen er van overtuigd zijn dat de CO 2 stabiel is opgeslagen, worden de putten definitief afgesloten en kan de grond boven de putten weer gebruikt worden. Lange termijn De Nederlandse ondergrond is opgebouwd uit verschillende sedimentlagen (zandsteen, kleisteen, kalksteen, etc.). Deze zijn in de loop der miljoenen jaren bovenop elkaar afgezet. Er is geen vulkanische activiteit in Nederland. Hoewel in de Roerslenk kleine aardschokken voorkomen, is de ondergrond in het westen van Nederland stabiel. Aardbevingen en vulkanische uitbarstingen komen daarom niet voor. Wel kunnen er kleinere bodembewegingen optreden. Deze worden permanent gemeten. Bijsturen Het monitoringsprogramma is zodanig opgesteld, dat steeds kan worden vastgesteld of er zorgwekkende afwijkingen zijn. Indien metingen uitwijzen dat er ongewenste of onverwachte ontwikkelingen zijn, is er een draaiboek met uit te voeren acties. Dit draaiboek wordt uitgewerkt samen met de verantwoordelijke overheden en de brandweer. Hierdoor is het voor iedereen duidelijk wat er moet gebeuren in geval van onvoorziene omstandigheden. VoorbereidingAanlegOpslag CO 2 Voor afsluitenPermanente opslag Het project doorloopt een aantal fasen. Per fase zijn verschillende aandachtspunten voor veiligheid benoemd. Monitoring vindt plaats tijdens de donker gekleurde fasen.