Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie Moral distress en burnout in context Prof. Dr. Stijn Vanheule Universiteit Gent

Moral distress is an experience of dissonance that may arise when a caretaker has a moral opinion about what is appropriate care in a given context, while due to internal or external constraints, acting upon it is perceived as difficult or impossible Caretakers hold moral Burnout = Emotional exhaustion + depersonalization + reduced personal efficacy MD – burnout  latent conflict Naam presentatie – Naam maker en/of presentator - 12/09/2005 Faculteit Naam Faculteit – Dienst of Vakgroep (optioneel)

STUDY 1: Qualitative Investigation MD (Lievrouw et al. Forthcoming) 17 doctors; 18 nurses – oncology Critical Incidents Different coping styles Horizontal: internalization – externalization Vertical: focus on rational versus emotional elements Naam presentatie – Naam maker en/of presentator - 12/09/2005 Faculteit Naam Faculteit – Dienst of Vakgroep (optioneel)

STUDY 2: Dispropricus (Benoit et al., forthcoming) APPROPRICUS: 27% (439/1651) of physicians and nurses found that care was inappropriate for at least one of their patients on the day of the survey examine the incidence, time of onset and duration of (perceptions of) disproportionate care and the accompanying degree of moral distress among doctors and nurses in Europe and the US during a 28 days period  affected by affected by the End of Life (EOL) decision team climate? Sample: 13 countries; 4747 clinicians

Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie Burnout Geen ziekte, maar een kwetsbaarheid Contextueel te begrijpen: -Verhouding individu – werk -Verhouding individu – anderen  procesvisie

Verhouding individu – werk Werken in de zorg is niet enkel werken met het lichaam, maar ook werken met … lijden, beslissingen die levens raken, vragen rond leven en dood, afweging en verantwoordelijkheid.  punten van ‘tekort’; het ‘ont-regelde’  ethische vragen op de grens van het weten; subjectiviteit op de grens van objectiviteit  factor van spanning en onzekerheid  wat doen we daar mee? Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

Verhouding individu - anderen Weten kan eenduidig zijn; ethische vragen en subjectiviteit zijn niet eenduidig  hoe ermee omgaan?  welke plek krijgt spanning en onzekerheid? Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

Met het ont-regelde omgaan: 3 manieren 1.ontkennen … en vertrekken vanuit een ideaal incarneren  De beste zijn (helper, arts, redder…)  Imaginair functioneren centraal: het tekort wordt toegedekt; het ‘ik’ van de professional staat centraal (ik schiet tekort, ik moet slagen…) Model werkidentiteit op basis van theorie Lacan: (Vanheule, S., Lievrouw, A., & Verhaeghe, P. (2003). Burnout and intersubjectivity: A psychoanalytical study from a Lacanian perspective. Human Relations, 56(3), ; Vanheule, S., & Verhaeghe, P. (2005). Professional burnout in the mirror: A qualitative study from a Lacanian perspective. Psychoanalytic Psychology, 22(2), ).  keerzijde: problemen blijven hangen; het is nooit genoeg  perfectionisme, type A gedrag; geen ‘return on investment’ Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

Model werkidentiteit -Mensen hebben een basistekort aan identiteit ‘manque à être’: Wie ben ik? Wat wil de Ander van mij? ↔ verlangen naar consistentie -We verwerven identiteit via intersubjectieve erkenning: -Mensen willen erkend worden door anderen, willen iets betekenen -Identiteit verwerven we door de ander kenmerken toe te schrijven + positioneren -Mensen ‘vergeten’ dat ze hun identiteit bepalen door hoe ze anderen bekijken -Confrontaties met basistekort (accidenteel) doen teruggrijpen naar dynamiek intersubjectieve erkenning: erkenning van ‘ander’ en ‘ik’; niet van het tekort Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

 Empirische toetsing in Multilevel benadering (Vanheule, S., Palmans, V., Bogaerts, S., & Desmet, M. (2005). Professional burnout in its relation to interpersonal recognition and trust: An empirical study. Dynamische Psychiatrie – Dynamic Psychiatry, 38(1), ) Sector – organisatie – individu ( ) Organisatie: burnout is een top-down probleem en bottom-up probleem. Heeft sterk te maken met zich niet erkend en gerespecteerd voelen door directie en door patiënt Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

2. miskennen … en problemen proberen managen, door iedereen koste wat kost door dezelfde molen draaien  keerzijde: onvrede; mensen voelen zich miskend 3. erkennen … en onderzoeken hoe aan de slag te gaan met het tekort  Intercollegiaal werken; casusgebonden reflectie over specifieke pijnpunten: professionaliseren  keerzijde: onzekerheid blijft hangen, maar kan gedeeld worden (Arnaud, G., & Vanheule, S. (2007). The division of the subject and the organization: A Lacanian approach to subjectivity at work. Journal of Organizational Change Management, 20, ) Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

Met burnout omgaan -Burnout = een kans  Voor het individu  Voor een team -Preventief:  problemen, tekorten/ethische issues én mensen erkennen! -Psychotherapie Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie

Vragen? Vragen Blog: Prof. Dr. Stijn Vanheule Faculteit Psychologie en Pedagogische wetenschappen – Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie