H3 Democratie in de 20 e eeuw Hoe hebben de rechtsstaat en parlementaire democratie zich ontwikkeld tussen 1920 en 1980?

Verzuiling NEDERLAND protestantenprotestanten LiberalenLiberalen SocialistenSocialisten KatholiekenKatholieken

Kenmerken verzuiling Leden zuilen weinig contact met andere zuilen Leden zuilen weinig contact met andere zuilen Elke zuil eigen organisaties; scholen, kranten, politieke partij, vakbonden Elke zuil eigen organisaties; scholen, kranten, politieke partij, vakbonden Leiders zuilen werken wel samen Leiders zuilen werken wel samen Weinig schommelingen in verkiezingsuitslagen → kiezers bleven trouw aan eigen zuil Weinig schommelingen in verkiezingsuitslagen → kiezers bleven trouw aan eigen zuil

Hoe hebben de rechtsstaat en de parlementaire democratie zich ontwikkeld tussen 1920 en 1945? Democratie wordt in interbellum (tijd tussen de twee wereldoorlogen) regelmatig bedreigd: Democratie wordt in interbellum (tijd tussen de twee wereldoorlogen) regelmatig bedreigd: –Revolutiepoging Troelstra –Antidemocratische partijen worden steeds populairder → CPN en NSB Democratie houdt stand door sterk leiderschap van Colijn en door verzuiling Democratie houdt stand door sterk leiderschap van Colijn en door verzuiling Tijdens Duitse bezetting geen democratie en einde rechtsstaat Tijdens Duitse bezetting geen democratie en einde rechtsstaat

Duitse bezetting Einde democratie en rechtsstaat

3.2 Naoorlogse zekerheid Hoe hebben de rechtsstaat en de parlementaire democratie zich ontwikkeld tussen 1945 en 1965? Na de Tweede Wereldoorlog was kritiek op parlementaire democratie verdwenen CPN was nog wel populair doordat veel communisten in het verzet hadden gezeten en door de rol van de Russen in de strijd tegen de nazi’s

Keert verzuiling terug na WO II? Tijdens de bezetting was het gevoel van eensgezindheid gegroeid. Sommigen dachten dat een doorbraak van de oude verzuilde verhoudingen mogelijk was → Nederlandse Volksbeweging opgericht Er werd een nieuwe politieke partij opgericht die voor alle vooruitstrevende Nederlanders was, dwars door alle zuilen heen SDAP en de links-liberale partijen vormen samen de Partij van de Arbeid

Politieke partijen na WO II Confessionelen bang om grip op achterban te verliezen → oude partijen keren terug RKSP verandert naam in KVP

Opbouw verzorgingsstaat Voor WO II had staat zich weinig bemoeid met economie en weinig uitgegeven aan sociale uitkeringen Na WO II verandering van beleid → jaren ’30 hadden negatieve kanten van onbeperkt kapitalisme aangetoond Overtuiging dat overheid juist wel moest ingrijpen in economie en bestrijden armoede met sociale wetten Opbouw verzorgingsstaat en groeiende welvaart zorgde voor grote tevredenheid over gevestigde democratische orde

3.3 Ontzuiling en verdere democratisering Hoe hebben de rechtsstaat en de parlementaire democratie zich ontwikkeld tussen 1965 en 1980?

Jaren ’60; tijd van optimisme In de jaren ’60 ging het beter dan ooit → stijgende lonen → werden allerlei nieuwe consumptieartikelen van gekocht

Gevolgen Groeiende welvaart Opbouw verzorgingsstaat Ontstaan consumptiemaatschappij Mensen niet meer afhankelijk van zuil Geloof/ ideologie wordt minder belangrijk Ontzuiling Steeds meer mensen hebben een tv en kijken naar programm van alle omroepen

Toenemende kritiek op bestaande verhoudingen door:

…..en vrouwen

Gevolgen: Secularisering; het geloof wordt steeds minder belangrijk Ontkerkelijking; steeds minder mensen gaan naar de kerk Confessionele partijen krijgen steeds minder stemmen

Zetelverdeling confessionele partijen ten opzichte van andere partijen

Gevolgen voor politiek KVP, ARP en CHU vormen samen een nieuwe confessionele partij → VVD groeit door toenemende VVD groeit door toenemende welvaart, individualisering welvaart, individualisering en ontzuiling en ontzuiling Burgers eisen steeds meer inspraak en medezeggenschap

Ontstaan nieuwe partijen Directe invloed burgers op bestuur door: Gekozen minister- president en burgemeester Gekozen minister- president en burgemeester Invoering referendum Invoering referendum Herinvoering districtenstelsel Herinvoering districtenstelsel

Maar ook onrust in bestaande partijen: 1968 oprichting PPR, afsplitsing KVP Richten zich op nieuwe thema’s als milieu en de armoede in ontwikkelingslanden Ook binnen PvdA eisen jongeren meer inspraak → Nieuw Links

Conclusie; wat is er over gebleven van ‘Het Huis van Thorbecke’? Beslissingen worden nog altijd genomen in de Tweede Kamer en de gemeenteraad Beslissingen worden nog altijd genomen in de Tweede Kamer en de gemeenteraad Geen nieuwe vormen van democratie ingevoerd Geen nieuwe vormen van democratie ingevoerd Politieke stromingen zijn nog altijd hetzelfde (confessioneel-socialistisch- liberaal) Politieke stromingen zijn nog altijd hetzelfde (confessioneel-socialistisch- liberaal)