THEMADAG CD&V SENIOREN: UITDAGINGEN ENERGIEMIX, ENERGIEPACT EN ENERGIEFACTUUR Federaal volksvertegenwoordiger Leen Dierick

Inhoud Het energiebeleid: federale en Vlaamse bevoegdheid Wie zijn de spelers op onze energiemarkt? Uitdagingen van onze energiemix Noodzaak van een energiepact Betaalbaarheid energiefactuur Leen Dierick 2

Inhoud Het energiebeleid: federale, Vlaamse en Europese bevoegdheid en hun doelstellingen Wie zijn de spelers op onze energiemarkt? Uitdagingen van onze energiemix Nood aan een energiepact Betaalbaarheid energiefactuur Leen Dierick 3

Energiebeleid = Federale en Vlaamse bevoegdheid Vlaamse bevoegdheid Hernieuwbare energie Rationeel energiegebruik Distributie van elektriciteit en gas Sociaal energiebeleid (klimaat) Federale bevoegdheid Energiemix (olie, steenkool, gas, nucleair Transmissie van elektriciteit Vervoer van aardgas Gasopslag Toezicht op de gas- en elektriciteitsmarkt Leen Dierick 4

CD&V-aandachtspunten in het energiebeleid: Betaalbaarheid Duurzaamheid Betrouwbaarheid (= bevoorradingszekerheid) Spanningsveld tussen deze aandachtspunten: Alleen windenergie (= duurzaamheid) maar vermindert de betrouwbaarheid Aantal centrales verdubbelen (= hogere betrouwbaarheid) heeft invloed op betaalbaarheid Minder energie verbruiken … : … maakt energie meer betaalbaar … is duurzaam … verbetert de bevoorradingszekerheid voor iedereen ‘Minder energie verbruiken’ verkleint het spanningsveld Leen Dierick 5

Inhoud Het energiebeleid: federale, Vlaamse en Europese bevoegdheid en hun doelstellingen Wie zijn de spelers op onze energiemarkt? Uitdagingen van onze energiemix Nood aan een energiepact Betaalbaarheid energiefactuur Leen Dierick 6

Wie zijn de spelers op onze elektriciteitsmarkt? Elektriciteitsproducent = produceert elektriciteit HOE ? Via kerncentrales Via centrales met fossiele brandstoffen zoals STEG-centrales Via o.a. zonnepanelen, windmolens, biomassacentrales WIE ? Electrabel, EDF Luminus, EON Transmissienetbeheerders = beheerder hoogspanningsnet en vervoert elektriciteit van producent naar grote industriële verbruikers en naar distributienetten + ziet toe op evenwicht op het net WIE ? ELIA Leen Dierick

Wie zijn de spelers op onze elektriciteitsmarkt? Distributienetbeheerder = zorgt dat elektriciteit via de distributienetten bij klant (kmo’s en gezinnen) komt en staan in voor de straatverlichting WIE? Eandis en Infrax Leverancier = koopt elektriciteit bij de producent of produceert ze zelf en verkoopt de gevraagde hoeveelheid aan de klant WIE? Electrabel, EDF Luminus, EON, Eneco, Eni, Lampiris, Essent,... Leen Dierick

Wie zijn de spelers op onze elektriciteitsmarkt? Regulatoren = ‘de politie’ van energiemarkt Federaal = Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het GAS: CREG Algemene taak van toezicht en controle Raadgevende taak ten behoeve van de overheid Goedkeuren van de transmissienet- en vervoernettarieven Vlaams = Vlaamse Regulator voor de Elektriciteits- en Gasmarkt: VREG Controleert of de leveranciers en netbeheerders de Vlaamse wetgeving naleven Reguleert de toegang tot en het gebruik van het distributienet Toekennen van groenestroom- en warmtekrachtcertificaten Vastleggen van een tariefmethodologie en goedkeuring van distributienettarieven voor elektriciteit en aardgas Klant = eindgebruiker elektriciteit WIE? gezinnen, ondernemingen, overheid Leen Dierick

Wie zijn de spelers op onze elektriciteitsmarkt? Bron: FEBEG Leen Dierick

Wie zijn de spelers op onze elektriciteitsmarkt? Leen Dierick

Inhoud Het energiebeleid: federale, Vlaamse en Europese bevoegdheid en hun doelstellingen Wie zijn de spelers op onze energiemarkt? Uitdagingen van onze energiemix Nood aan een energiepact Betaalbaarheid energiefactuur Leen Dierick 12

Uitdagingen van onze energiemix Verbruik van elektriciteit in België = VRAAG sinds de economische crisis, daalt het verbruik in de zomer op een feestdag: < 6000 MW in de winter, op een zeer koude winteravond: MW toekomst: vraag naar elektriciteit zal toenemen (o.a. door elektrische wagens, elektrische fietsen, …) Leen Dierick 13 Bron: CREG

Uitdagingen van onze energiemix Productie energie per type brandstof (2014) 1. Nucleair: 54% 2. Aardgas: 27% 3. Steenkool: 5% 4. Pompcentrales: 2% 5. Windenergie: 4% 6. Andere hernieuw: 4% 7. Andere: 3% Leen Dierick 14 Elektriciteitsproductie in TWh (2013) zoals gemeten door Elia

Uitdagingen van onze energiemix Hernieuwbare energie (= circa 4800 MW) Groeiend aandeel aan hernieuwbare energiebronnen Ongeveer MW aan vermogen afkomstig van zonne-energie Ongeveer MW aan vermogen afkomstig van windenergie Door doelstelling Europa tegen 2020 Variërende productie naargelang de weersomstandigheden Daardoor minder gemakkelijk voorspelbaar Krijgt voorrang op het net => Aanbod loopt niet altijd gelijk met de vraag naar elektriciteit => Zorgt voor grote uitdaging naar meer opslag en vraagsturing Leen Dierick 15

Uitdagingen van onze energiemix Conventionele gascentrales (gascentrales, STEG, open cyclus = ongeveer 4400 MW) Hogere kostprijs Kunnen niet meer concurreren met steenkool- en bruinkoolcentrales in Duitsland en Nederland Lage rendabiliteit Geen nieuwe investeringen meer Tender in plan Wathelet werd stopgezet na opmerkingen van Europa => Verschillende centrales kondigen aan te sluiten  Eind 2014: capaciteit van MW zou sluiten, maar er bleef toch 863 MW beschikbaar, toch voor deze winter => Enkele centrales zijn opgenomen in de strategische reserve waarbij ze kunnen worden opgestart in de winter bij stroomtekort Leen Dierick 16

Uitdagingen van onze energiemix Steenkool  Vervuilend, daarom kiest ons land niet meer voor steenkoolcentrales  Enkel centrale Langerlo van E.ON  Milieuvergunning loopt af in april 2016  Werd onlangs overgenomen door German Pellets die centrale zal ombouwen naar groene eenheid die op biomassa zal draaien  Capaciteit van biomassacentrale zou ongeveer 400 MW zijn Leen Dierick 17

Uitdagingen van onze energiemix Kerncentrales Wet op de kernuitstap van 2003: na 40 jaar dienst sluiten 18 KernreactorIn gebruik sindsVermogen (MW) Sluiting die was voorzien Doel februari 2015 Doel december 2015 Doel oktober 2022 Doel juli 2025 Tihange oktober 2015 Tihange februari 2023 Tihange september 2025 Totaal:5926 MW

Uitdagingen van onze energiemix Tihange 1 werd eind 2013 met 10 jaar verlengd Doel 1 en 2 werden in juni 2015 met 10 jaar verlengd  Reden: Bevoorradingszekerheid stond op het spel  Verschillende gascentrales kondigen aan te sluiten, ook in onze buurlanden  Ontbreken van nieuwe investeringen  Scheurtjescentrales Doel 3 & Tihange 2 waren lange tijd niet beschikbaar  Daarom beslissing om kerncentrales niet in 2015 te sluiten  Stand van zaken: Wet van 31 januari 2003 kernuitstap gewijzigd Overeenkomst tussen Staat en eigenaar Electrabel (30 november 2015) waarbij Electrabel naast de investeringen (geschat op 700 miljoen euro) 20 miljoen euro moet betalen Veiligheid: FANC heeft groen licht gegeven voor heropstart Werden opnieuw opgestart Leen Dierick 19

Uitdagingen van onze energiemix Doel 3 en Tihange 2 = scheurtjesreactoren Op 26 maart 2014 opnieuw stil gelegd Nadat het resultaat van een materiaaltest afweek Testen worden opnieuw gedaan, daarna beslist FANC over heropstart Door deze onbeschikbaarheid ligt beschikbaarheid nucleair vermogen 2014 MW lager. Dit was niet voorzien! Op 17 november 2015 gaf het FANC de toelating voor heropstart Leen Dierick 20

Uitdagingen van onze energiemix Momenteel is gans het nucleair park opnieuw beschikbaar 21 KernreactorIn gebruik sindsVermogen (MW) Sluiting die was voorzien Doel februari 2025 Doel december 2025 Doel oktober 2022 Doel juli 2025 Tihange oktober 2025 Tihange februari 2023 Tihange september 2025 Totaal:5926 MW

Uitdagingen van onze energiemix Import  Kan enkel via Nederland en via Frankrijk  Bij normale marktomstandigheden: Leen Dierick Bron: Elia (24/07/2015) 22

Uitdagingen van onze energiemix Import  In winter nu nog reserves in Nederland, maar niet in Frankrijk  Bij koudegolf met weinig hernieuwbare energie:  Competitie voor Nederlandse reserves  België: Netto import: 2700 MW Leen Dierick 23 Bron: Elia (24/07/2015)

Uitdagingen van onze energiemix Elia heeft meerjarenplan om lijnen te bouwen of te versterken zoals: Stevin Om windenergie van windparken op zee aan land te brengen en noodzakelijk om verdere interconnectie met Verenigd Koninklijk mogelijk te maken (Nemo) Indienststelling voorzien eind 2019 Brabo: Verhogen van importcapaciteit vanuit Nederland Noodzakelijk voor zekere en duurzame elektriciteitsbevoorrading en essentieel voor verder economische groei van Antwerpse haven Planning uitvoering werken: vanaf 2017 Leen Dierick 24

Uitdagingen van onze energiemix Elia heeft meerjarenplan om lijnen te bouwen of te versterken: Nieuwe lijn met Verenigd Koninkrijk (Nemo) Onderzeese en ondergrondse elektriciteitskabels tussen België en VK Verbeteren van bevoorradingszekerheid door nieuwe verbinding Indienststelling in 2018 Nieuwe lijn met Duitsland (Alegro) Verbinding tussen hoogspanningsnetten Aachen en Luik Verbeteren van bevoorradingszekerheid en verminderen van risico op onevenwicht Indienststelling in 2019 Leen Dierick 25

Conclusie: Uitdagingen Onze energiemix kent verschillende uitdagingen: Toenemend aandeel aan hernieuwbare energie: nood aan o.a. opslag Verschillende gascentrales kondigen aan te sluiten Nieuwe investeringen blijven uit Kernuitstap: kerncentrales zullen tussen 2022 en 2025 sluiten Limieten aan import Klimaatuitdagingen  We hebben nood aan een duidelijk energiebeleid op langere termijn  Dit moet mogelijk worden via een energiepact Leen Dierick 26

Inhoud Het energiebeleid: federale, Vlaamse en Europese bevoegdheid en hun doelstellingen Wie zijn de spelers op onze energiemarkt? Uitdagingen van onze energiemix Nood aan een energiepact Betaalbaarheid energiefactuur Leen Dierick 27

Nood aan een energiepact Wat is een energiepact? Een duidelijk en gedetailleerd akkoord sluiten Samen met verschillende stakeholders: energiebedrijven, energie- gebruikers, milieuverenigingen, overheid, academische en financiële sector Waarin ze zich engageren tot concrete verbintenissen Met een termijn van minstens 20 tot 25 jaar Moet zorgen voor o.a. stabiel investeringsklimaat Federaal regeerakkoord Eerst een energievisie, daarna een energiepact samen met andere deelstaten. Leen Dierick 28

Nood aan een energiepact CD&V: resolutie Werd zowel in Vlaams als Federaal Parlement ingediend In Vlaams Parlement werd dit al aangenomen in 2015 Stand van zaken? Maart 2015: Minister van Energie Marghem stelt “Fundamenten voor een energievisie” voor = basis voor toekomstig energievisie Overleg met gewestregeringen is opgestart Stuurcomité werd opgericht om energievisie uit te werken en moeten overleg plegen met verschillende stakeholders Minister wil in 2016 dat het energiepact deze visie zal omzetten in concrete maatregelen => Er is nog veel werk aan de winkel! Leen Dierick 29

Inhoud Het energiebeleid: federale, Vlaamse en Europese bevoegdheid en hun doelstellingen Wie zijn de spelers op onze energiemarkt? Uitdagingen van onze energiemix Nood aan een energiepact Betaalbaarheid energiefactuur Leen Dierick 30

Onze elektriciteitsfactuur Samenstelling factuur 2014 voor gemiddeld gezin met verbruik van 3500 kW of 710 euro per jaar (excl. 6% BTW) Leen Dierick 31 Bron: Eandis ( meteropname/je-elektriciteitsfactuur-onder-de-loep)

Onze elektriciteitsfactuur Leen Dierick 32

Onze elektriciteitsfactuur Elektriciteitsprijs in vergelijking buurlanden voor gezin: Hoogste prijs in Duitsland, gevolgd door België en Verenigd Koninkrijk Leen Dierick Bron: CREG : September

Onze elektriciteitsfactuur : stijging - Doorrekenen van vennootschapsbelasting die inter- communales moeten betalen - Terug 21% BTW op elektriciteit – september Doorrekenen van kosten groene stroom: energieheffing (“Turteltaks”, zie verder) - Opheffing gratis stroom – 2016 Leen Dierick 34

Vennootschapsbelasting intercommunale Intercommunales waren nog vrijgesteld van vennoot- schapsbelasting, deze vrijstelling werd opgeheven Regering wil hiermee een rechtvaardiger belasting- systeem creëren met loyale fiscale concurrentie tussen privé – en overheidssector Leen Dierick 35

BTW elektriciteit terug naar 21% Verlaging BTW (sinds 1 april 2014) voor huishoudelijke afnemers was nooit bedoeld als koopkrachtmaatregel en ging geëvalueerd worden CD&V is altijd koele minnaar geweest van deze maatregel vandaar afspraak tot evaluatie In kader van begrotingscontrole heeft Minister Van Overtveldt dit gedaan en bleek dat maatregel inefficiënt is in functie van doel + hogere kostprijs dan gepland Ook experten en organisaties raden af om laag btw-tarief te hanteren = > Vandaar beslissing om maatregel terug te draaien Leen Dierick 36

Energieheffing: groenestroomcertificaten Groenestroomcertificaten (GSC’s): Doelstelling GSC’s: ondersteunen van groene elektriciteit (zonne- energie, windenergie) Per geproduceerd hoeveelheid elektriciteit krijgt de eigenaar een GSC GSC’s verkopen aan elektriciteitsproducenten of distributienetbeheerders Elektriciteitsproducent moet GSC’s indienen in verhouding tot zijn geproduceerde elektriciteit Leen Dierick

Energieheffing: groenestroomcertificaten Maar…: – Aangerekende kost < werkelijke kost – DNB’s zijn schulden aangegaan voor aankoop van GSC’s Werkelijke kost Aangerekende kost in factuur Leen Dierick

Energieheffing: groenestroomcertificaten Schuld bij DNB’s door GSC’s wegwerken via Tariefverhoging 1/01/2015 Wegwerken van schuld van 2008 en 2009 Energieheffing Wegwerken van schuld 2010 tot 2014 Betalen van kosten in de toekomst door historische engagementen (vb. biomassa) Leen Dierick

Energieheffing: groenestroomcertificaten Aangepaste subsidieregeling Geen subsidies voor rendabele installaties – vb. kleine PV- installaties Investeringssteun i.p.v. permanente steun – vb. diepe geothermie Groepsaankoop PV-installaties Rendement van 5,2% i.p.v. 1% Leen Dierick

Energieheffing (“Turteltaks”) Betere bekend als Turteltaks Heffing per aansluitpunt Geen heffing i.f.v. verbruik Heffing varieert per verbruiksschijf < 5 MWh : € MWh < 10 MWh: € MWh < 20 MWh: € MWh < 50 MWh: € 720 …. > MWh: € Leen Dierick 41

Energieheffing (“Turteltaks”) Heffing met sociale correctie Sociaal tarief: € 25 Voor beschermde klanten, gezinnen met budgetmeter en gezinnen met stroombegrenzer Doelstelling Schuldenberg en kosten groenestroombeleid wegwerken € 2 miljard schulden wegwerken € 7,2 miljard kosten in de toekomst financieren Leen Dierick 42

Energieheffing (“Turteltaks”) CD&V vroeg: Vrijstelling voor elektrisch verwarmen Vrijstelling voor aansluitpunt gemeenschappelijke delen appartement Geen uitzonderingen (buiten sociaal tarief) Na negatief advies RvS was vrees dat uitzonderingen de invoering van heffing zouden bemoeilijken Leen Dierick 43

Energieheffing (“Turteltaks”) Waarom CD&V toch akkoord gegaan met heffing: Schulden moeten ooit weggewerkt worden Langer wachten doet schulden oplopen Over enkele jaren zal € 100 (voor < 5 MWh) al € 250 zijn Middelen vrijmaken voor toekomstgericht energiebeleid Grotere bijdrage van bedrijven aan energieheffing Aandeel bedrijven: 53% Aandeel gezinnen: 47% Energieheffing gaat samen met quotumverhoging Elektriciteitsleveranciers moeten meer GSC’s kopen en inleveren. Op die manier gaan grootverbruikers meer bijdragen voor groenestroombeleid = sterkste schouders dragen zwaarste lasten Leen Dierick 44

Bedankt voor uw aandacht! Zijn er nog vragen? Leen Dierick Leen Dierick 45