Woutertje Pieterse kende geen leerplicht. Onderwijs: moeten of mogen? Prof. Dr. Marita Mathijsen Universiteit van Amsterdam

Hervormd Lyceum West

Pedagogisch-maatschappelijke ontwikkelingen Onderwijswetten 1806 [voor lager onderwijs]; 1863 HBS; leerplicht 1900 Schoolopzieners/inspectie pas met koning Willem I e kweekschool Steden kregen verplichting armenscholen op te zetten Inspectie treft in 1835 in Friesland nog maitresses aan die alleen kunnen schrijven, niet lezen

Maatschappelijke ideeën over het kind Rousseau algemeen aanvaard (Emile 1762) Uitgewerkt in de schoolmethode van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen (1784) Afschaffen lijfstraffen Aanschouwelijk onderwijs Algemeen christelijk J.H. Pestalozzi ( ): onderwijsvernieuwer met Europese invloed: volksopvoeding, aandacht voor gezinsopvoeding, aanschouwelijk onderwijs, zedelijke verheffing

De harde realiteit Hoge kindersterfte Kinderarbeid Seizoensschoolbezoek Geen middelbare scholen voor meisjes Schoolgeld als barrière Geen studiebeurzen voor universiteiten, geen meisjes op universiteiten Stijging op maatschappelijke ladder nog moeilijk

Stijging wel in de literatuur voorgesteld als voorbeeld David Copperfield en Oliver Twist (Charles Dickens) Woutertje Pieterse (Multatuli) Alleen op de wereld (Hector Malot) Kees de Jongen (Theo Thijssen)

Woutertje Pieterse wil wel leren maar… Meester Pennewip leert geen wereldwijsheid: klassificeren opsommen rubriceren Dus verliest Woutertje zijn interesse

Nog steeds een probleem Sluit het onderwijs wel aan bij de moderne tijd? Houden we genoeg rekening met het ‘puberbrein’? Sociale stijging voor veel kinderen niet meer mogelijk ‘leuk’ ??????

Het curriculum Het huidige curriculum is gebaseerd op wat men in de negentiende eeuw nodig had en niet op wat men in deze tijd nodig heeft. Vraagtekens bij primaat talen en wiskunde maar er zou wel meer ….. heelalkunde milieukunde filosofie muziek- en kunstgeschiedenis (ook popmuziek en jazz) computerwetenschap locale geschiedenis

Het puberbrein

Sociale stijging Hoe kinderen te motiveren die hun ouders nooit kunnen overtreffen? Als je alles al krijgt, hoe werkt beloning dan? Hoe spreek je innerlijke motivering aan?

Tandenpoetsen is niet leuk en toch doen we het allemaal Leren spellen is niet leuk Grammatica is niet leuk Wiskunde is niet leuk Gymnastiek is niet leuk Op tijd komen is niet leuk Huiswerk maken is niet leuk School hoeft niet leuk te zijn en leraren hoeven niet leuk te zijn

Motivering: mogen in plaats van moeten Maak jouw probleem het hunne. Bijvoorbeeld: hoe kan ik Reinaert de Vos voor jullie toegankelijk maken? Locale geschiedenis laat zich verbinden met algemene geschiedenis: grootouders interviewen is ook geschiedenis Spelling: opnieuw: jouw probleem is hun probleem. Wanneer functioneert de Word-corrector niet? Hoe leer ik tweedetaal-leerlingen de d/t, het verschil de/het? Demonstraties Uitgeven van groepsresultaten Eigen blog, website, facebook voor resultaten (controle)