Seksualiteitsproblemen bij ziekte Mintsje Tanis-Nauta Arts-seksuoloog NVVS MCL Leeuwarden VMWN 5 maart 14 Zwolle

Wat gaan we vanochtend doen Wat is seks, hoe werkt dat Wat kan er mis gaan Bij nefrologie patienten Het bio/psycho/relationele model Wat kan de seksuoloog bieden PAUZE WAT KAN JIJ ALS MAATSCHAPPELIJK WERKER BIEDEN Praten over seksuele problemen Oefenen

orgasme max opwinding F opwinding P E Verlangen + T startersbox tijd

De seksuele respons en problemen Verlangen Opwinding Orgasme Pijn bij vrijen Geen gemeenschap kunnen hebben…vaginisme Verschil in verlangen

Verlangen Aangejaagd door testosteron Verschillen Man vrijt uit lust, vrouw vanwege intimiteit Man orgasme gericht Vrouw aanraken, contact

Opwinding Man erectie Vrouw vochtig worden Bloedtoevoer naar sponsachtig weefsel Veel zenuwuiteinden

Erectie problemen Vaat –zenuw beschadiging Is er wel zin ? Kan er een orgasme zijn ? Medicatie gebruik

Orgasme Afhankelijk van het leerproces Ge – en verboden Verandert met het ouder worden Beinvloed door medicatie, ziekte Evt retrograad, in de blaas ejaculeren Vrouw: contracties bekkenbodem, baarmoeder Man : emissie en expulsie, ervaren van orgasme

Pijn bij het vrijen Viscieuze cirkel

+ Toenadering van de penis Naar: ter Kuilen in “sexuologie” Pijn of gedachten aan pijn Vestibulair erytheem ↑ Angst ↑ Mechanische wrijving ↑ Opwinding ↓ + spierspanning ↑ Lubricatie ↓ + Bekkenbodemspierspanning ↑

Vaginistische reactie Spieren van de bekkenbodem knijpen onbewust samen Waardoor???? Deels negatieve ervaringen, opvoeding Soms maagdenvlies probleem

IBS cystitis Pijn stuitje Initieel vaginisme Koude voeten HYPERTONIE AANLEIDING OF GEVOLG VVS IBS cystitis Koude voeten Pijn stuitje Initieel vaginisme

PSYCHOLOGISCH BIOLOGISCH RELATIONEEL

Nefrologie Chronische nierinsufficientie Plasklachten en urine incontinentie LUTS Urinestoma Aangeboren genitale afwijkingen

Oorzaken chron. nierinsufficientie DM Hypertensie Nierfilter ontsteking Arteriosclerose Chronische uwi Familiaire cystenieren

Dialyse patient Vermoeid Jeuk misselijk Verstoorde hormoonbalans Laag testosteron Hoog prolactine in hypofyse V, O, O stoornissen Immunosuppressieve behandeling: UWI en SOA > Medicatie gebruik

www Seksueledisfuncties.nl Seksboeken.nl Nvvs.info Geenzininseks.nl Vrijfijn.nl Sense.info

SD frequenties % dialyse 70 % Wordt 40% na transplantatie

Psycho Ziek zijn Vermoeidheid Lusteloosheid angst

Relationeel Wat doet het ziekzijn op de partnerrelatie Zijn de consequenties bespreekbaar? Hoe was de seksuele relatie voorheen en nu? Wensen en verwachtingen ?

De seksuoloog I Seksuologische Anamnese Voorgeschiedenis Psychologische factoren Relationele factoren

De seksuoloog II Wat kan er in lichamelijk opzicht beter? Waar zitten psychologische knelpunten Hoe verloopt de relatie , communicatie Wat kunnen , konden ze voorheen wel ?

De seksuoloog III Stop met het (bijna) onmogelijke wensen Ga terug naar de intimiteit Zonder dat er gepresteerd moet worden Masters & Johnson Sensate Focus oefeningen Blijven begeleiden, positief blijven, steunen Aandacht voor de medische kanten….

Zoals gebrek aan hormonen, droge vagina, geen zin Hulpmiddelen Glijmiddel, bandje, erectie pomp, injecties, erectiepil, Livial, vibrator……. Het seksuele repertoire

De seksuoloog IV Communiceren Benoemen Erkennen dat er een probleem is

IV Behandeling 1. Informatie en advies 2. Educatief lichamelijk onderzoek 3. Sekstherapie 4. Fysiotherapie 5. Seksuologische hulpmiddelen 6. Medicatie 7. Operatie

Intimiteit en seksualiteit REST

Sekstherapie Gericht op verandering,aanpassing Wat kan nog wel ? Aandacht ( weer) leren richten Communicatie Assertiviteit, betrokkenheid Intimiteit

Praten over seksualiteit Kwaliteit van leven Negeren van seksuele problemen leidt tot chronische problemen Ontbreken van intimiteit en seksualiteit leidt tot eenzaamheid en isolatie Door de professional met de patient Belangrijke factor in de zorgrelatie

Belemmeringen “Als de patient niks erover zegt , zijn er blijkbaar geen vragen over” Meeste patienten vinden dat de professional het onderwerp aan moet kaarten Vaker : verpleegkundige dan dokter

Moeilijk voor de prof Niet in opgeleid Zo ja, dan vaker kennis-overdracht en geen praktische vaardigheden geoefend Angst geen oplossing te hebben Geen beleid tav seksualiteit als zorggebied Ga je buiten je boekje? Angst voor de reactie van de patient Angst ongewenst binnendringen in privé -leven

Moeilijk voor de patient Je praat niet met anderen over je seksualiteit Schaamte over het onderwerp Je valt je partner af als je het bespreekt Onzeker; ben ik niet vreemd Ben ik wel te helpen De partner verbiedt het

Taalgebruik Hoe vind je de juiste woorden? Geldt voor patient en prof Eigen normen en waarden mbt taalgebruik Hoe sluit je bij elkaar aan

Taalstijlen Verhullende taal Vage taal Medische taal schuttingtaal Kinderlijke taal Lieve taal

Professionele taal Uitleggen dat het normaal is dat iemand zich ongemakkelijk voelt Duidelijke taal is nodig om te verhelderen Toestemming vragen Zelf de woorden gebruik waarbij je je op je gemak voelt Je beiden goed voelen bij het taalgebruik Erkennen dat het voor jezelf ook niet gemakkelijk is

Waarom ? Maak je seksualiteit zelf bespreekbaar als prof Gewoon gaan praten over… Wil de patient het liefst Adequaat en respectvol Integreren in de anamnese Integreren in de behandeling ( revalidatie)

De eerste stap Wat werkt NIET: Directe benadering Om de hete brij heendraaien Wachten op het juiste moment Vinden dat anderen er net zo gemakkelijk over moeten kunnen praten…

Wat werkt wel denken jullie?

Wat werkt

Signaleren van seksuele problemen Tijd en rust hebben Opening vinden Mag ik u iets vragen… Mij is opgevallen dat, klopt dat…. Wilt u daar met mij of een ander over praten….

Wat kan jij bieden Luisteren Durven praten over een seksueel probleem Het benoemen Oefenen

Casuistiek op papier Drietallen HV, patient, observator OEFENEN Casuistiek op papier Drietallen HV, patient, observator