Presentatie titel Rotterdam, 00 januari 2007 BIMAIV04 Algemene Automatisering van de Informatievoorziening Week 2 Business IT & Management

Even voorstellen Jean-Pierre Beelen Hogeschooldocent Principal Consultant / Innovatiemanager Achtergrond Bedrijfskundige informatievoorziening > 25 jaar ervaring in ICT Management > 15 jaar ervaring in (Sales)Consultancy > 15 jaar ervaring Solution / Services Marketing Specialismen Business & ICT Alignment Marketing en Portfolio analyse ICT Management

Bereikbaarheid Profilehttp:// Twitterhttp://twitter.com/djiepiehttp://twitter.com/djiepie Fileshare

Wat gaan we doen? Theorie Infrastructuur Slides plus opdracht Hoor/werkcollege Opdracht Mendix (door Fedor Wagenaar) Werkcollege practicum Beoordeling Theorie (individueel); beide > 4, samen gemiddeld >= 5,5 Tentamen – Open vragen Opdracht Opdracht Mendix – Individueel (Voldoende/onvoldoende)

Planning 5 Mei-Bevrijdingsdag 12 Mei-BIVR102 en BIVR Mei-BIVR101 en BIVR Mei-BIVR102 en BIVR104 2 Juni-BIVR101 en BIVR103 9 Juni-Pinksteren 16 Juni-BIVR101 - BIVR Juni-Tentamenweek / Inleveren opdracht 30 Juni-Tentamenweek

Computernetwerken

2.1 Netwerktopologieën 2.2 Het OSI Reference model 2.3 Communicatieprotocollen Opbouw van netwerken

Netwerktopologieën Maasnetwerk Ringnetwerk Busnetwerk Sternetwerk

Het OSI Reference model Bron: Jetter on BlogSpot

2.10 Communicatieprotocollen Toepassingslaag Presentatielaag Sessielaag Transportlaag Netwerklaag Verbindingslaag Fysieke laag

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Token passing ring / bus Token wordt rondgestuurd door eerste computer

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Token passing ring / bus Geen bericht: token wordt verder gestuurd

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Token passing ring / bus Wel bericht: wordt i.p.v. token verder gestuurd

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Token passing ring / bus Niet bestemmeling: bericht wordt verder gestuurd

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Token passing ring / bus Bestemmeling: bericht wordt weer verder gestuurd

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Token passing ring / bus Zender vervangt bericht door een vrij token

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen - ATM Asynchronous Transfer Mode Datacommunicatie over backbones van telefoonlijnen (tegenwoordig: ADSL) Frames = cells van 53 bytes 5 bytes meta-data48 bytes payload

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen - Ethernet Toegangsprotocol voor meeste moderne netwerken Controleren of de lijn beschikbaar is: lijnaftasting CSMA/CD-protocol (carrier sense multiple access with Collision Detection) Elke computer kan steeds berichten verzenden

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Ethernet (CSMA/CD) Hoe netwerk devices moeten reageren als 2 devices tegelijkertijd een datakanaal willen gebruiken = Collision Ethernet gebruikt dit om het ‘verkeer’ te monitoren Geen transmissies – device kan gaan zenden 2 devices proberen te zenden Opgemerkt door alle connected devices Devices stoppen en proberen het na een random interval opnieuw Opnieuw Collision? Interval tijd wordt met stapjes verhoogd Carier Sense Multiple Access / Collision Detection

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen – Ethernet (CSMA/CD) Carier Sense Multiple Access / Collision Detection

Communicatieprotocollen Toegangsprotocollen - PPP Inbelverbindingen met authenticatie Ethernet: PPPoE (Point-to-Point over Ethernet) Frames met variabele lengte Volgorde van ontvangst van frames is belangrijk Verbinding over meerdere lijnen: Multilink PPP ATM: PPPoA (Point-to-Point over ATM)

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen – TCP/IP Inbelverbindingen met authenticatie Ethernet: PPPoE (Point-to-Point over Ethernet) Frames met variabele lengte ATM: PPPoA (Point-to-Point over ATM) TCP IP Adressering Segmentering TCP / IP (Transmission Control Protocol / Internet Protocol)

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen – TCP/IPv4 IP-adres = logisch identificatienummer Gekoppeld aan netwerkinterface, niet computer 1 byte (octet) = 2 8 = 256 waarden 4 x 8 bits, decimaal genoteerd met puntjes tussen Octet 1 XXX. XXX. XXX. XXX Octet 2 Octet 3 Octet 4

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen – TCP/IPv4 Klasse A Klasse B nnn.ccc.ccc.ccc Klasse C nnn.ccc.ccc.ccc 2 bytes = = adressen 3 bytes = = adressen 1 byte = 256 adressen

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen - ARP IP-adres = logisch adres (via software toegekend) MAC = Media Access Control Onderlinge afspraken van fabrikanten maken elk MAC-adres uniek in de wereld MAC-adres = hardwareadres (op ROM-chip) 6 (8) groepjes van 8 bits, hexadecimaal genoteerd ARP koppelt het MAC-adres aan het IP-adres vb: 00:64:22:15:D7:8A ARP = Address Resolution Protocol

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen – TCP/IPv6 IPv4 dateert uit jaren miljard IP-adressen leek toen gigantisch Vanaf 1994 begint ontwikkeling van IPv6 In 2011 raken publieke IPv4 adressen uitgeput Netwerkapparatuur sinds 2000 “IPv6-ready”

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen – TCP/IPv6 6 juni 2012: overschakeling internet naar IPv6 meeste lokale netwerken blijven nog IPv4 IPv6 = 128 bits = publieke adressen Geschreven in 8 groepjes van 4 hexadecimale cijfers, gescheiden met dubbele punt fe80:bdb2:0000:d165:0001:3090:a55c:9c47

Communicatieprotocollen Overdrachtsprotocollen – IPX/SPX IPX = Internetwork Packet Exchange SPX = Sequenced Packet Exchange Onvoldoende flexibel op niet-hiërarchisch netwerk Ontwikkeld door Novell Verdrongen door TCP/IP

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – HTTP Hypertext Transfer Protocol Raadplegen van informatiepagina’s via webserver HTTPS = Hypertext Transfer Protocol Secure Beveiliging door middel van encryptie Voorwaarde voor betalingsverkeer via internet Gebruikt protocol: SSL (Secure Socket Layer) elk deeltje informatie = aparte HTTP-verbinding

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – HTTP SPDY wordt ontwikkeld door Google Één verbinding voor volledige webpagina Nog geen officiële standaard SPDY indien brower én webserver dit ondersteunen Keuze van protocol: automatisch en ongemerkt

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – SMTP, POP3, IMAP SMTP = Simple Mail Transfer Protocol Verzending van via TCP/IP poort 80 Erg oud, gebaseerd op ASCII (tekst zonder opmaak) Betrouwbaarheid van afzender niet gecontroleerd SMTP is te goed ingeburgerd om zomaar te vervangen door een moderner protocol

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – SMTP, POP3, IMAP

POP3 = Post Office Protocol versie 3 Ophalen van (TCP/IP poort 110) Ontvanger maakt verbinding met mailserver Alle berichten worden opgehaald en lokaal bewaard Daarna wordt verbinding met mailserver verbroken

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – SMTP, POP3, IMAP IMAP = Internet Message Access Protocol Ontvanger leest berichten op de mailserver Voordeel: beschikbaar van op elke locatie Voordeel: zelfde mailbox delen met anderen Protocol is complexer dan POP3

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – FTP FTP = File Transfer Protocol Versturen van bestanden naar FTP-server Bestaat zowel anoniem als met authenticatie FTPS = File Transfer Protocol Secure FTPS = FTP + SSL

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – Telnet, SSH, RDP Telnet = Teletype Network Toegang tot systemen van op afstand Geen beveiliging  wordt nog weinig gebruikt

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – Telnet, SSH, RDP SSH = Secure Shell Toegang tot systemen van op afstand Wel beveiliging met encryptie

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – Telnet, SSH, RDP RDP = Remote Desktop Protocol Toegang tot systemen van op afstand Ontwikkeld door Microsoft, niet openbaar Overgenomen door andere ontwikkelaars

Communicatieprotocollen Toepassingsprotocollen – SNMP SNMP = Simple Network Management Protocol Beheer voor netwerkcomponenten met IP-adres. Beheerderprogramma = SNMP-manager Netwerkcomponenten = agents

3.1 Netwerkkaarten 3.2 Transmissiemedia en connectoren 3.3 Netwerkverdeeldozen Netwerkhardware

Netwerkkaarten Fysieke aansluiting op het netwerk MAC-adres op ROM-chip Standaard op desktops en laptop computers Op laptops: ook draadloze netwerkaansluiting

Netwerkkaarten Uitbreidingskaart

Netwerkkaarten USB-adapters Past op elke computer met USB-poorten Computer moet niet opengemaakt worden Geen externe antenne = zwakker signaal Je blokkeert een USB-poort

Netwerkkaarten Overige adapters Foto‘s draadloos overbrengen naar computer Uploaden naar internet (vb Facebook) Configureren via USB-adapter

Transmissiemedia en connectoren Kenmerken van netwerkbekabeling Coaxiale kabel Twisted Pair Glasvezelkabel Powerline communicatie WiFi Alternatieve draadloze verbindingen

Transmissiemedia en connectoren Kenmerken van netwerkbekabeling 5 – 10 % van totale kost voor een netwerk Meer dan 50% van inactiviteit van een netwerk Minst onderhevig aan slijtage

Transmissiemedia en connectoren Coaxiale kabel 10Base-2 (Thinnet Coax) Buigzame kabel met doorsnede van 6,35 mm Maximale bereik: 185 m Overdrachtsnelheid: maximaal 10 Mbit/s 10Base-5 (Thicknet Coax) Onbuigzame kabel met doorsnede van 12,7 mm Voor backbones van netwerken Overdrachtsnelheid: maximaal 500 Mbit/s

Transmissiemedia en connectoren Twisted Pair 2 geïsoleerde koperdraden van 1 mm dik Aantal omwentelingen afhankelijk van categorie Netwerkkabels: 4 paren

Transmissiemedia en connectoren Twisted Pair unshielded twisted pair aderparen niet afgeschermd standaard voor netwerkbekabeling UTP shielded twisted pair aderparen aprt afgeschermd in omgevingen met veel interferentie STP Foiled twisted pair aderparen samen afgeschermd goedkoper dan STP, minder efficiënt FTP

Transmissiemedia en connectoren Glasvezelkabel Ongevoelig voor elektromagnetische interferentie Hoge snelheden over lange afstanden Veilig: gegevens kunnen niet afgetapt worden Hoge kostprijs Kabelbreuk is moeilijk te herstellen

Transmissiemedia en connectoren Glasvezelkabel Single mode fiber Backbones voor lange-afstandsverbindingen Lichtbron: ILD (injection laser diode) Hogere overdrachtsnelheden, grotere afstanden Multimode fiber Hogere bandbreedte, lagere overdrachtsnelheid Lichtbron: LED (light emitting diode) Verzwakking van signaal door reflecties

Transmissiemedia en connectoren Powerline communicatie Lage doorvoersnelheid Maximaal bereik: 200 m Minst onderhevig aan slijtage Beveiliging d.m.v. encryptie Signaal stopt aan de meterkast

Transmissiemedia en connectoren WiFi Radiofrequenties = weinig hinder van obstakels Afstanden tot enkele honderden meter Snelheid afhankelijk van zendvermogen en afstand Moderne apparatuur = dualband (2,4 en 5Ghz)

Transmissiemedia en connectoren Alternatieve draadloze verbindingen IrDA – Infrared Direct Access In theorie snelheden tot 4 Mbit/s Obstakels binnen de zichtlijn verbreken contact Bereik beperkt tot enkele meters Enkel peer-to-peer

Transmissiemedia en connectoren Alternatieve draadloze verbindingen SWAP – Shared Wireless Access Protocol Op basis van DECT-standaard Gebruikt voor draadloze telefoontoestellen Snelheid tot 1,6 Mbit/s (in theorie tot 20 Mbit/s) Bereik tot enkele tientallen meters Tot 127 toestellen in één netwerk Obstakels verzwakken het signaal

Transmissiemedia en connectoren Alternatieve draadloze verbindingen Bluetooth Radiolink tussen draagbare apparaten Afstand (tot 10 m) en snelheid (2 Mbit/s) beperkt Maximum 8 apparaten in een netwerk Energiezuinig = interessant voor mobiele toestellen Wordt enkel peer-to-peer gebruikt ontwikkeld door Ericsson (vandaar verwijzing naar de vikingkoning Blauwtand)

Transmissiemedia en connectoren Alternatieve draadloze verbindingen WUSB - Wireless universal serial bus Tot 127 randapparaten verbinden met computer Prestaties zijn erg afstandsgevoelig Tot 10 m, maar enkel goede prestaties bij < 2 m Werkt op ultrawideband (UWB): 3,1 tot 10,6 GHz

Netwerkverdeeldozen Repeater Hub Switch Bridge Router Network Access Point

Netwerkverdeeldozen Repeater Netwerksignaal verzwakt over lange afstand Repeater stuurt signaal versterkt weer door Geen controlefunctie  geen IP-adres Soms mogelijkheid tot partitioneren van netwerk Maximaal aantal repeaters in serie: 4

Netwerkverdeeldozen Hub Repeater met meerdere poorten Gegevensstroom naar alle computers doorgestuurd Bandbreedte gelijk verdeeld ongeacht behoefte Meestal 4 tot 24 poorten Maximaal aantal hubs in serie: 4

Netwerkverdeeldozen Switch Switch = “switching hub” Geeft informatie enkel door aan geadresseerde Verdeelt bandbreedte naargelang behoefte Snelheid over hele netwerk hoger dan bij hubs

Netwerkverdeeldozen Bridge Verbindt 2 netwerksegmenten Controlefunctie: adressering wordt nagekeken Aantal bridges in een netwerk is onbeperkt

Netwerkverdeeldozen Router Verbindt lokaal netwerk met internet Routering op basis van IP-adres Houdt een lijst bij van IP-adressen van andere netwerken in de buurt

Netwerkverdeeldozen Network Access Point Basisstations voor draadloze netwerken Draadloze router = eigenlijk draadloze switch Meerdere antennes gaan signaalzwakte tegen Draadloze repeater (range extender)

4.1 Client/server verwerking 4.2 Serverhardware 4.3 Serverdiensten 4.4 Netwerkbesturingssystemen Servers

Client/server verwerking 2-tier architectuur

Client/server verwerking 3-tier architectuur

Client/server verwerking Multitier architectuur

Serverhardware

Serverdiensten DHCP-server Domeincontroller Fileserver Mailserver Printserver Applicationserver Webserver

Serverdiensten DHCP-server Dynamic Host Configuration Protocol Dynamische IP-adressen: door server toegewezen Meerdere DHCP-servers in een netwerk mogelijk

Serverdiensten Domeincontroller Domein = logisch netwerk binnen fysiek netwerk Lijst met gebruikers en lijst met computers Gebruiker = slechts lid van één domein Computer = kan lid zijn van meerdere domeinen

Netwerkbesturingssystemen

Vragen zijn welkom