Celstructuur en Pathologie BMLMIC12 Celstructuur en Pathologie Presentatie titel Rotterdam, 00 januari 2007 Rotterdam, augustus 2011

Definities Symbiose samenleving Mutualisme interactie met wederzijds voordeel Commensalisme voordeel voor de één, neutraal voor de ander Parasitisme voordeel voor de één, nadeel voor de ander Opportunistische parasiet alleen parasiet bij verzwakte gastheer Primaire infectie infectie van niet-geïnfecteerde gastheer Secundaire infectie tweede (gelijktijdige) infectie Lokale/systemische infectie plaatselijk/ door het gehele organisme Pathogeniciteit vermogen om ziekte te geven Virulentie ernst van de ziekte(verschijnselen) HLO BML

Invasiviteit Infectie door de huid altijd via beschadiging wond steek (insect) Infectie door slijmlaag directe opname door cellen gebruik van antigen-opname mechanisme

Invasiviteit voorbeeld Shigella veroorzaakt dysenterie Infectie door huid alleen via beschadigingen Door slijmvlies via endocytose, soms na stimulatie van microvilli-verlies

Toxines Endotoxines deel van de bacterie (oppervlakte) Exotoxines uitgescheiden eiwitten

Endotoxines Hitte-stabiel Hyperactivatie van immuunsysteem Geeft koorts Niet rechtstreeks toxisch voor cellen

Endotoxines: lab test Lysaat van bloedcellen van de Atlantische Degenkrab (Limulus polyphemus) geeft gelvorming in aanwezigheid van endotoxines

A-B Exotoxines Hitte-gevoelig Rechtstreeks toxisch voor cellen Voorbeeld A-B toxine: Cholera-toxine: geeft secretie van water en zouten door darm-epitheel

Membraan disruptie Exotoxines Streptococcus pyogenes: Streptolysine O (ß-hemolyse)

Superantigen Exotoxines Streptococcus pyogenes Staphylococcus aureus Toxic shock syndrome toxin (TSST)

Afweermechanismen Aangeboren (Innate) Fysieke barrières (huid, slijm) Antimicrobiële moleculen (lysozym, peroxidase, lactoferrine/transferrin) Normale/residente flora Sensor systemen (TLR, complement, dsRNA sensor) Cellulaire afweer (phagocyten) Verkregen (Acquired/Adaptive) B-cellen/antilichamen T-cellen/ B-cel activatie of directe cytotoxiciteit NK cellen/ directe cytotoxiciteit

Complement reactie

Ontwijken van fagocyten

Ontwijken van complement reactie Streptococcus pyogenes (keelontsteking) produceert een C5a peptidase

Ontwijken van fagocytose Listeria (hersenvliesontsteking) lyseert de membraan van het fagosoom

Ontwijken van antilichamen Streptococcus pyogenes protG Staphylococcus aureus protA Deze eiwitten zijn aanwezig op het celoppervlak van de bacterie en binden de antilichamen zodanig dat ze niet meer door fagocyten herkend worden

Gram-positieve/negatieve cel-envelop HLO BML

Peptidoglycaan HLO BML Transpeptidatie in gram-positieven: Veel tetrapeptides Veel ervan gekoppeld via transpeptidatie HLO BML

Gram-positieve cel-envelop Dikke peptidoglycaan laag HLO BML

Gram-negatieve cel-envelop Dunne peptidoglycaan laag Periplasmatische ruimte Buitenmembraan met als buitenste laag het LPS HLO BML

Lipopolysaccharide Samenstelling en structuur van het LPS is afhankelijk van de bacterie-soort : O-antigen HLO BML

Kapsel: K-antigen Het kapsel bestaat uit LPS en soms ook uit exopolysaccharide (EPS), ook wel “capsular polysaccharides” (CPS) Functie is hechting, en bescherming tegen uitdroging HLO BML

Flagellen structuur Structuur van het flageleiwit is afhankelijk van de bacterie-soort : H-antigen HLO BML