Arbeid & maatschappij Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Intro Nieuws van de week: Speeddate Theorie Word Website van de week Verschil UWV/CBS Speeddate Theorie Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Arbeidsduur Dynamiek arbeidsduur Kinderwetje van Houten Arbeidswet 1919 (CAO’s veel gewoner) Arbeidstijdenwet 1996 Wet vereenvoudiging Arbeidstijdenwet (2007) Wet aanpassing arbeidsduur Kentering: langer werken door ontgroening/vergrijzing Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Opdracht Arbeidstijdenwet: 1. Kan je verplicht worden op zondag te werken? 2. Hoeveel uur mag je maximaal per week werken? 3. Hoe lang moet je rust krijgen tussen twee diensten? 4. Als je langer dan 5,5 uur werkt, hoe lang moet je dan pauze krijgen? 5. Vanaf welke leeftijd mag je officieel werken? Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Ideeën over arbeid: moraal/ethos Word Oudheid Arbeid als last (slaven) Middeleeuwen Arbeid als last (horigen) Renaissance Positief beeld (kunst/w’schap) Reformatie Positief beeld (God) Verlichting Positief beeld (Rede) Industriele revolutie Negatieve omstandigheden (lopende band) Nu Wisselend (traditioneel/kritisch/alternatief) Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Waardering (Benschop) Word een meester in (je) Benschop (Arbeid: een lastig en omstreden begrip): Afname van de arbeidstijd Toegenomen discontinuïteit van de arbeid Nieuwe vormen van arbeidsloos inkomen (fysiek ongeschikt/ niet gewenst/ te oud) Grote consequenties voor het zelfbegrip en de identiteit van werkenden en werklozen: Erosie van het calvinistische arbeidsethos Opkomst van een hedonistisch consumentisme Opkomst van een individualistische levensstijl Versterking van zgn. postmaterialistische waarden Word een meester in (je) werk! Discussie basisinkomen: Bedenk twee voordelen en twee nadelen mbt de invoering van het basisinkomen

Arbeid & maatschappij Hoe nu verder? (Benschop, 1/2) Vraag: Is er verband tussen enerzijds verkorting van de arbeidstijd en anderzijds de afnemende structure-rende kracht van arbeidsrelaties voor het geheel van de maatschappij en voor sociale identiteitsvorming in het bijzonder? Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Hoe nu verder? (Benschop, 1/2) Nee, want… Kwantitatief vs kwalitatief criterium Minoritaire tijd kan dominant blijven in de sociale structuur en in het sociale bewustzijn Niet-arbeidstijd vs vrije tijd Reducties van de formele arbeidstijd resulteren niet automatisch in een daarmee corresponderende toename van de vrije tijd (zorgtaken). Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Hoe nu verder? (Benschop, 2/2) Vraag: Impliceren deze ontwikkelingen nu dat langzamerhand arbeid uit de 'arbeidsmaatschappij' verdwijnt? Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Hoe nu verder? (Benschop, 2/2) De (structurele) plaats en (culturele) betekenis van arbeid in onze samenleving ontwikkelt zich niet in één bepaalde richting. Beter niet spreken over de 'vrijetijdsmaatschappij', de 'consumptiemaatschappij' en van de 'postmaterialistische samenleving' Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Ontwikkelingen binnen arbeid (1) Verwereldlijking Directe band godsdienst-arbeid verloren Positiebepaling obv beroep ipv afkomst Vermaatschappelijking (losgemaakt uit gezinssfeer) Scheiding wonen-werken Verlies van tijdssoevereiniteit Standenmaatschappij  Klassenmaatschappij Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Ontwikkelingen binnen arbeid (2) RATIONALISERING VAN HET ARBEIDSPROCES Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Ontwikkelingen binnen arbeid (3) Verstatelijking Overheid trekt steeds meer taken naar zich toe Van nachtwakersstaat naar verzorgingsstaat Vermarkting van de verzorgingsstaat Intrede marktwerking Voor- en nadeel? Word een meester in (je) werk!

Arbeid & maatschappij Arbeids(ver)deling Arbeidsdeling of maatschappelijke arbeidsverdeling Arbeidsverdeling of technische arbeidsdeling Word een meester in (je) werk! 14

Arbeid & maatschappij Arbeidsdeling Verscheidenheid aan arbeidsverrichtingen, die voortkomt uit menselijke hoedanigheden: Toegewezen/verworven (blz 64/78) Hoe hoger de arbeidsdeling, hoe hoger de afhankelijkheid (dilemma…) Kristallisatie: beroep (diversiteit vd arbeidsdeling) Word een meester in (je) werk! 15

Arbeidsdeling Arbeid & maatschappij Postindustriële samenleving: Primair: landbouw Secundair: industrie Tertiair: dienstensector (profit) Quartair: dienstensector (non-profit) Zie bv nieuwsflits arbeidsmarkt Word een meester in (je) werk! 16

Arbeid & maatschappij Arbeidsdeling: beroep Cognitief kapitaal Sociaal-cultureel kapitaal Moreel kapitaal Opdracht Bedenk 3 voorbeelden van dilemma’s binnen het morele kapitaal. Word een meester in (je) werk! 17

Arbeid & maatschappij Arbeidsverdeling: bedrijf Splitsing van taken die voortkomt uit de rationele organisatie Centraal: arbeidscontract Dilemma: tot hoever splitsing? Dilemma: arbeidstaakbeheersing Word een meester in (je) werk! 18

Arbeid & maatschappij Arbeidsverdeling: bedrijf Voordelen? Word een meester in (je) werk! 19

Arbeid & maatschappij Arbeidsverdeling: bedrijf Voordelen: Loonkosten ↓ Disciplinering arbeiders eenvoudig Snelle vervanging van arbeiders Babbage-principe Word een meester in (je) werk! 20

Arbeid & maatschappij Arbeidsverdeling: bedrijf Nadelen: Verdeelde samenleving Vervreemding Word een meester in (je) werk! 21

Arbeid & maatschappij Arbeids(ver)deling Einde van de taaksplitsing? Zelfsturende teams of lopende bandwerk? Of een zelfsturend team achter de lopende band? Naomi Klein in Wintergasten Word een meester in (je) werk! 22

Arbeid & maatschappij Arbeids(ver)deling Theorieën (1) Onzichtbare hand/ruilwaarde/gebruikswaarde Adam Smith Feodaal  industrieel/industrialisme Saint-Simon Klassenstrijd/ desintegrerend effect op maatschappij/ sociale cohesie ↓/ commodificiering Karl Marx Word een meester in (je) werk! 23

Arbeid & maatschappij Arbeids(ver)deling Theorieen (2) Sociale cohesie: van mechanische naar organische solidariteit Durkheim Verkwistende elite  technocratisering Veblen Word een meester in (je) werk! 24

Arbeid & maatschappij Arbeids(ver)deling Conclusie: Van erfopvolging naar individuele prestaties Sociaal-economische status (opleiding, beroepsniveau, -prestige, inkomen) Culturele factoren (sociaal milieu, sekse, etnische afkomst) Sociale mobiliteit: reproductie- vs meritocratietheorie Word een meester in (je) werk! 25

Industrialisatie Arbeid & maatschappij Kenmerken Fasen Word een Rationalisering (Weber) Mechanisering (Betekenis menskracht ) Automatisering (Controle) Schaalvergroting Fasen Handelskapitalisme Industrieel kapitalisme Financieel kapitalisme Word een meester in (je) werk!