§ 1 Op fossielenjacht (herhaling bekende stof) Hoofdstuk 2 Aarde § 1 Op fossielenjacht (herhaling bekende stof)

Opbouw van de aarde

Aardbol Binnenkern Buitenkern Mantel Aardkorst

Aarde De aarde is een gloeiend hete bol met een dunne, harde schil, de aardkorst. De aardkorst verandert voortdurend van vorm, door natuurkrachten De natuurkrachten komen van twee kanten Buitenaf: exogene krachten Binnenuit: endogene krachten

Aarde staat onder druk Endogene krachten: krachten van binnen uit Magmastromen in de aarde zorgen voor beweging in de aardkorst (aardbevingen en vulkanisme) Exogene krachten: krachten van buitenaf Verwering: uiteenvallen van gesteente door het weer en plantengroei Erosie: afschuren of uitschuren van een hardgesteente door met verweringsmatriaal geladen water, ijs of wind

Mantel en de aardkorst In de mantel stroomt (heet) vloeibaar gesteente (magma) Op deze magmastromen ligt de aardkorst De aardkorst is gebroken in stukken van verschillende grote

Endogene krachten

Aardplaten

AARDPLATEN

2 soorten aardplaten Continentale plaat: deel van de aardkorst, bestaande uit lichte massa (continent en zee) Oceanische plaat: deel van de aardkorst bestaande uit zware oceaanbodem

Platentektoniek De platen blijven niet stil liggen Zij drijven mee op de magmastromen in de mantel De platen zijn voortdurend in beweging

Divergent Divergente platen: twee platen schuiven uit elkaar

Divergent

Divergent

Transform Transform: twee platen schuiven langs elkaar

Transform

Transform

Convergent Convergent: twee platen botsen. Een zware plaat schuift onder een lichtere. (Subductie)

Convergent

Platentektoniek

750 ma geleden

650 ma geleden

600 ma geleden

550 ma geleden

500 ma geleden

450 ma geleden

420 ma geleden

350 ma geleden

300 ma geleden

250 ma geleden

220 MA GELEDEN

200 ma geleden

150 ma geleden

80 ma geleden

50 ma geleden

50 ma geleden

Huidige ligging van de continenten

Exogene krachten Krachten die van buitenaf de aardkorst beïnvloeden

Verwering Uiteenvallen van gesteenten onder invloed van weer en plantengroei

Erosie Het afschuren en uitschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen water, ijs of wind

Erosie door wind

Erosie door water

Gesteenten GESTEENTEN SEDIMENTATIE STOLLINGS METAMORFE AFKOMSTIG UIT LOS MATERIAAL (ZAND, KLEI, KALK) STOLLEN VAN MAGMA OF LAVA STOLLING- OF GESTEENTEN ONDER INVLOED VAN DRUK OF TEMPERATUUR

AFKOELEN EN KRISTALISATIE Levensloop van steen MAGMA VULKAANUITBARSTING AFKOELEN EN KRISTALISATIE SMELTEN STOLLINGS GESTEENTEN EROSIE EN VERWERING METAMORF GESTEENTEN WARMTE, DRUK, STRESS SEDIMENT GESTEENTEN

Levensloop van steen

Stollingsgesteenten

Stollingsgesteenten

Stollingsgesteenten

Sedimentatie of afzetting Het materiaal wat losgekomen is door verwering en erosie wordt ergens anders weer neergelegd Dit materiaal heet dan afzettingsgesteente of sedimentgesteente Kan los (zand / klei) of vast (zandsteen / leisteen) zijn Gelaagdheid Bevat vaak fossielen

Sedimentgesteenten Laag voor laag opge- bouwd

Metamorfgesteente GRANIET GNEIS KLEISTEEN LEISTEEN SCHIST ZANDSTEEN KWARTSIET KALKSTEEN MARMER M E T A O R F G S N M O E DE R G ES T N WARMTE, DRUK, STRESS

Metafmorfe gesteente LEISTEEN