Hoofdstuk 8 Het regionaal en sociaal beleid

Economische convergentie = voorwaarde en doelstelling van EU Cijfers: 10 % bevolking uit rijkste regio’s goed voor 19 % bbp EU- 27 Armste 10 % goed voor 1,5 % Rijkste regio’s tov van 100 = EU-gemiddelde bbp/capita: Inner London 278 Brussel 238 Luxemburg 234 Armste regio’s: <25

Convergentie vs divergentie? HOS: tendens tot egalisatie van de factorprijzen via handel en/of factormobiliteit EU: beperkte factormobiliteit fysieke kapitaalmobiliteit redelijk In deze visie: eerder convergentie

Convergentie vs divergentie? Integratie  hogere welvaart Maar!: centrum profiteert, periferie gaat achteruit

Synthese : Krugman Regionale loonverschillen leiden tot convergentie wegens delokalisatie Rijkere regio’s trekken ondernemingen aan (betere afzetmarkt en arbeidsmarkt, externe effecten)  regionale clustering Proces van cumulatieve causatie dat leidt tot divergentie

Empirie Centrum-periferie: Met als kern Londen-Frankfurt-Turijn Periferie: zuiden en nieuwe lidstaten Globale convergentie: lidstaten groeien naar mekaar toe Lokale divergentie: macroregio‘s: convergentie administratieve regio’s: onduidelijk

 125 Index, EUR-27 = 100 <50 Regional Disparities in EU27 GDP per head in % in PPP (2002)

Uitleg begrip ‘regio’ NUTS 1: 89 ‘macroregio’s’ in EU (sinds 1/1/08: 97) België: 3 gewesten NUTS 2: 254 in EU (sinds 1/1/08: 271) België: provincies NUTS in EU (sinds 1/1/08: 1303) België: arrondissementen

1.48 – – – 3.62 >= 3.62 no data EUR-27 = 2.25 Regional GDP Growth Average growth rate in % < 1.48 HU =

Lissabonstrategie Cf hoofdstuk eenheidsmarkt Omvat enorm veel beleidsdomeinen (ook een aantal die niet tot de bevoegdheid van EU behoren, daarom OCM) Een soort koepel

Waarom regionaal beleid? Gelijkheid en billijkheid Extra inkomen en productie Lagere inflatie en duurzame groei Minder stedelijke problemen Tegenover baten staan kosten: Directe kosten, opportuniteitskosten, efficiëntiekosten

Waarom EU regionaal beleid? Alle lidstaten hebben al eigen regionaal beleid Toch: Armere lidstaten kunnen niet zelf regionale problemen oplossen Vested interest Coördinatie Effecten Effecten andere beleidsmaatregelen Verdere integratie

Regionaal beleid opgestart eind jaren zestig art. 87 lid 3 pijlers regionaal beleid coördinatie regionale impact in acht nemen EFRO, ESF, Oriëntatie,...

Regionaal beleid Tot 1973: geen echt regionaal beleid 1975 : oprichting EFRO Jaren tachtig: uitbreiding met Griekenland, Spanje, Portugal 1989 hervorming na Verdrag van Maastricht

De fondsen EFRO ESF Cohesiefonds JASPER, JEREMIE, JESSICA EIB

Drie pijlers Prioritaire doelstellingen Strategische planning Partnerschap

Prioritaire doelstellingen doelstelling 1 ‘convergentie’ : regio’s met ontwikkelingsachterstand (bbp/capita < 75 % EU gemiddelde) EFRO, ESF, Cohesiefonds doelstelling 2 ‘regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid’ EFRO, ESF doelstelling 3 ‘Europese territoriale samenwerking’ : EFRO

Strategische planning Raad + Commissie + Parlement legt strategische richtsnoeren, begroting Structuurfondsen en regels voor 6 jaar vast Lidstaten leggen obv communautaire strategische richtsnoeren de nationale strategische referentiekaders en de operationele programma’s vast Vertaling in concrete acties (projecten) Evaluatie en toezicht

Partnerschap partnerschap = gebaseerd op de cofinanciering (ook additionaliteit genoemd) altijd een stuk lokale, regionale of nationale financiering

Evaluatie in het licht van convergentie Er is convergentie In welke mate het gevolg van regionaal beleid? (cf andere factoren zoals invoering eenheidsmarkt) Empirie: Convergentie op nationaal niveau Minder op subnationaal niveau

Vervolg empirie Verschil ts potentiële en actuele groei-impact cohesiebeleid: Actuele impact: groei-elasticiteit 0,04 Potentiële impact: 0,18 Verklaringen: Steun die naar rijke regio’s gaat Crowding out nationale regionale steun Keuze voor weinig productieve projecten Cohesiebeleid als koekoekseffect voor alternatieve convergentiemechanismen (cf arbeidsmobiliteit) Belang van goede instellingen

Sociaal Europa? economische integratie versus sociale aspecten ervan sociaal beleid : verzorgingsstaat volledige werkgelegenheid gemengde economie OESO-aangelegenheid uitgangspunt : nationale staat

Europa als superwelvaartstaat argumenten pro tegengewicht voor eenheidsmarkt bestrijding sociale dumping harmonisatie fiscaliteit regionale onevenwichtigheden argumenten contra subsidiariteit

De jaren zestig weinig behoefte aan sociaal beleid ESF verbeteren arbeidsmarkt zwaartepunt bij de lidstaten

De jaren zeventig uitbreiding en verdieping economische crisis met werkloosheid! hervorming ESF meer slagkracht voor de Commissie meer middelen

Jaren tachtig nieuw elan voor het sociale socialistische regering in Frankrijk nieuwe Commissie Eenheidsakte eenheidsmarkt daaronder : ESF en EFRO

Jaren negentig sociaal charter --> sociaal actieprogramma --> sociaal protocol : QMV voor arbeidsvoorwaarden veiligheid en gezondheid informatie & consultatie werknemers gelijkbehandeling vrouwen enz.

Hoekstenen sociaal beleid Doelstellingen: Sociale Agenda Instrumenten: Vooral werkgelegenheidsstrategie Verder ESF, OCM, wetgeving

Sociale Agenda Sociale dimensie Lissabonstrategie : Creëren van banen Bestrijding van armoede & creëren gelijke kansen scoreboard

Witboek analyse werkloosheid groei investeringen concurrentievermogen trans-europese netwerken (TEN) transport energie informatie

Het ‘proces van Luxemburg’ Ontwikkelen van een Europese werkgelegenheidsstrategie in het licht van nationale bevoegdheid: OCM richtsnoeren : preventie van passief naar actief levenslang leren … nationale actieplannen evt. werkgelegenheidsindicatoren

Wetgeving realisaties Gestandaardiseerd minimumniveau werknemersbescherming Richtlijnen mbt ouderschapsverlof, parttimewerk, tijdelijke contracten Consultatie werknemers (‘Vredelingrichtlijn’, ‘Renaultrichtlijn’) Minimumeisen gezondheid en veiligheid op het werk Vrij verkeer van werknemers Anti-discriminatierichtlijnen

Evaluatie EU sociaal beleid: low profile aanvullend tov nationaal geen race to the bottom