3 Havo Hoofdstuk 1 Wereldeconomie § 7 - 9

§ 7 Winnaars en verliezers:indeling wereldeconomie Wat is de rol en waarom? Stuurt wereldeconomie; NY als financieel /cultureel knooppunt. Lid triade. Centrumgebied; profiteert van global shift . Volgt globalisering dankzij gunstige ligging. Periferie, weinig aantrekkelijk voor mno’s Volger, gunstige ligging,regionaal economisch centrum.

B(razilië) uit de BRICS. De Braziliaanse economie groeit sterk vanaf 1985 tot 2012. Zet de fasen van economische ontwikkeling in de juiste volgorde. 1 Binnenlandse afzetmarkt groeit snel 6 2 Export gerichte industrialisatie 2 3 Productie laagwaardige industriegoederen onder druk 7 4 Stijgende grondstofprijs op wereldmarkt 4 5 Koopkracht Brazilianen neemt toe. 5 6 Importvervangende industrialisatie 1 7 Toename buitenlandse directe investeringen 3

Grondstofexporteur Brazilië is belangrijke exporteur van grondstoffen o.a. ijzererts. Groei BNP t.o.v. jaar eerder Welke algemene regel kun je afleiden? Als een land afhankelijk is van de export van een of twee grondstoffen is de economie kwetsbaar

Globalisering in Brazilië De Braziliaanse landbouw globaliseert. Aanwijzingen op de kaart hiervoor zijn: uitbreiding areaal handelsgewassen: soja, suikerriet,snijbloemen . toename grootschalige landbouw> produceren vooral voor wereldmarkt. Milieuorganisaties maken zich zorgen over deze ontwikkeling omdat dit.. ten koste gaat van het tropisch regenwoud.

De I uit de BRICS India is nog steeds een arm land maar na 1995 groeit de economie snel. Dit komt door : openen van de grenzen voor buitenlandse investeerders jonge beroepsbevolking die redelijk Engels spreekt toename welvaart>groeiende binnenlandse afzetmarkt >groeispiraal Plattelandsgezin leeft op de stoep in Mumbai Groei gaat met schokken: niet alle gebieden profiteren evenveel> toename niet alle mensen profiteren evenveel > toename regionale ongelijkheid sociale ongelijkheid

Groei met schokken. Lang niet alle regio’s nemen deel aan globalisering. Waarom deze wel? Hoofdstad, politiek centrum,EPZ Havenstad, gunstige ligging t.o.v. Europa, EPZ Zeeligging, dichtbevolkt,EPZ IT-centrum, hoogopgeleide beroepsbevolking,EPZ

Bihar, armenhuis van India Ongeveer 400 miljoen Indiërs leven onder de armoedegrens. De meeste hiervan wonen op het platteland zoals in Bihar. Bihar is de armste deelstaat van India.

Bihar, armenhuis van India Spieken in Bihar Hoewel de corruptie in India strenger wordt aangepakt is er in het examenlokaal nog weinig van te merken. Bekijk hoe je in Bihar ‘with a little help’ aan het felbegeerde diploma komt. En de overheid…die kijkt even de ander kant op.

§8 Afrikaanse leeuwen en Aziatische tijgers Wereld §8 Afrikaanse leeuwen en Aziatische tijgers 10

Twee gezichten van Afrika anno 2015 Volkskrant oktober 2014 Volkskrant oktober 2014 Groei Geweld Tussen 2004 en 2014 groeit het Afrikaanse bnp met gemiddeld 6.5% p.j. En dat zie je. Veel hoofdsteden zijn een bouwplaats voor kantoren, luxe hotels en nieuwe woonwijken voor de groeiende middenklasse. Internationale bedrijven zijn alom vertegenwoordigd. Wordt Afrika van een ‘verloren continent’ het een opkomende continent? Gruwelijke terreur, nieuwe burgeroorlogen een ebola-epidemie, honderduizenden mensen vluchten voor het geweld. Er komt de laatste tijd veel slecht nieuws uit Afrika. En het ging juist zo goed met Afrika . Welk Afrika wint?

Afrikaanse leeuwen en Aziatische tijgers Uit deze vergelijking kun je wel / niet afleiden dat Vietnam rijker is dan Mozambique. Vietnam hoort tot de eerste generatie Aziatische tijgers. wel / niet Bekijk de diagrammen. Vietnam en Mozambique hebben gemeenschappelijk dat: het bnp toeneemt de groei onregelmatig verloopt Welke etiket kun je in 2015 op het Afrikaanse Mozambique plaatsen: groei of gewelddadig? groei

Mozambique: kolonie of zelfbewuste staat? Na de Burgeroorlog (1992) groeit de economie van Mozambique sterk. Het land heeft een aantal sterke punten. Hoezo zijn dit sterke punten? Gunstige ligging zeeligging, relatief goed verbonden met achterland Gezegend door moeder natuur ertsen, hydro- en fossiele energie, goed klimaat, vruchtbare bodems Groeiende beroepsbevolking, goedkope arbeidskrachten> trekt arbeidsintensieve mno’s. Jonge bevolking EPZ’s Schept werk, belastingopbrengst, scholing

Arm of rijk? Noem drie aanwijzingen op de kaart dat Mozambique nog een land uit de periferie is? Aanwijzing Uitleg Export van energie Nog weinig geïndustrialiseerd Verdringen de traditionele boeren van de beste grond, verbouwen handelsgewassen Buitenlandse landbouwbedrijven Duidt op lage lonen waar mno’s gebruik van maken Aanwezigheid EPZ

Zelfvoorzienende landbouw in de knel Yeama bedrijft landbouw zelfvoorzienende A Zij woont waarschijnlijk in gebied C De commerciële landbouwbedrijven komen vooral uit landen als Zambia/Zuid-Afrika /China/India C Deze landen hebben een grote behoefte aan landbouwgewassen voor hun… B snelgroeiende en steeds rijkere bevolking. De prijs van suikerriet Boerin Yeama is al het land kwijt waarop ze haar eigen voedsel verbouwde. Bovendien moet ze steeds meer betalen voor voedsel de lokale markt. Oorzaak: de komst van een suikerrietplantage op haar land. Aangelegd met Nederlandse subsidie voor de winning van biobrandstof. Vrij naar de Volkskrant 25 maart 2015.

Babytijger Vietnam Rond 1980 was het Vietnamese bnp laag door de (Groei bnp 2013-2014:5.5%) Rond 1980 was het Vietnamese bnp laag door de Vietnam-oorlog (1955-1975). Groeispurt na 975 door: Uitleg Factor 1. Politiek-economisch systeem verandert. Binnen Planeconomie meer ruimte voor vrije markt . 2. Openstellen handelsgrenzen. Buitenlandse bedrijven vestigen zich, vooral in EPZ’s.

Babytijger Vietnam Groeispurt na 1975 door: Factor Uitleg (Groei bnp 2013-2014:5.5%) Groeispurt na 1975 door: Factor Uitleg Zeeligging> goed bereikbaar + gunstig voor (strand)toerisme. > centraal in snelontwikkelende regio 3. Gunstige ligging. 4. Investeringen centrale overheid in onderwijs, gezondheidszorg, armoedebestrijding. Geringere sociale ongelijkheid> gunstig voor economische ontwikkeling.

3 havo 1 Wereldeconomie Par 2 - 4 §9 Winnaars en verliezers in Europa 3 havo 1 Wereldeconomie Par 2 - 4 18

Opschuiven in de sectoren Ontwikkeling beroepsbevolking Rurhgebied De ontwikkeling van het Ruhrgebied is typisch voor veel oude industriegebieden in centrumlanden. Ontwikkeling: na 1980 snelle daling industrie/mijnbouw toename belang dienstensector Oorzaken voor ontwikkeling: dalende vraag steenkool/staal concurrentie uit lagelonenlanden industrie is sterk verouderd

Opschuiven in sectoren Ontwikkeling beroepsbevolking Rurhgebied Gevolgen: de-industrialisatie op zoek naar nieuwe economische basis Herstructurering Bekijk hoe de economische basis van het Ruhrgebied is veeranderd.

Ruhrgebied, van grauw naar groen Herstructurering: het Ruhrgebied heeft daar aantal troeven voor: Troef Hoezo? dichtbevolkt, rijk grote afzetmarkt prima infrastructuur, waterwegen,havens goed bereikbaar goed opgeleide beroepsbevolking aantrekkelijke vestigingsplaatsfactor

Herstructurering De groeimogelijkheden voor het Ruhrgebied zijn positief. Industrie vormt geen / wel een onderdeel van het ‘nieuwe’ Ruhrgebied De laagwaardige, zware industrie is vervangen door hightech industrie

Zuid-Duitsland: winnaar Kenmerken trekpaard Duitse economie welvarendste deel van Duitsland hoogwaardige maakindustrie, m.n. auto, exportgericht >groeimarkten zakelijke en financiële dienstverlening: spil Frankfurt > ook EU financieel centrum samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven. agglomeratievoordelen

Uitdaging Hoe behoud je de hoogwaardige maakindustrie? steeds innoveren hoogwaardige scholing > hoogopgeleide arbeidsmarkt meester gezel laagwaardige onderdelen b.v. assemblage-industrie, uitschuiven