JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag C.I. Lanting, N. Heerdink-Obenhuijsen, H.L.L. Schuit-van Raamsdonk, E.M.M. Hofman-van den Hoogen, E. H. Leeuwenburg-Grijseels, A. Broerse, M. Kamphuis, A.J.P.G. Smeets, K.I. van Drongelen April 2013

5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Inhoud van de presentatie Prevalentie eetproblemen Risicogroepen en gevolgen van eetproblemen Achtergrond, doel en afbakening van de richtlijn Inhoud van de richtlijn: wat is nieuw? Registratie

Prevalentie eetproblemen Lichte tot matige eetproblemen bij 25% tot 45% van de jonge kinderen Ernstige eetproblemen vooral bij psychomotorische retardatie en chronische ziekten (incidentie 40% tot 80%) Overgewicht bij 13 %; obesitas bij 2% Klassieke eetstoornissen: Anorexia nervosa bij 370/ jonge vrouwen van jaar; boulimia nervosa bij 1.500/ en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Ontstaan eetproblemen Belaste medische voorgeschiedenis (o.a. prematuriteit) Fase afhankelijk (‘moeilijke eters’) Ingrijpende gebeurtenissen, ziekteperioden, voedingsovergangen Gedrags- en ontwikkelingsproblemen Problemen bij ouders 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Gevolgen ongezonde voeding 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Fysiekachterblijvende groei, ondergewicht, overgewicht, obstipatie, diarree, tandbederf Cognitiefschoolprestaties ↓ Sociaal- emotioneel angst, depressie, negatief zelfbeeld, regel overschrijdend gedrag

Waarom deze richtlijn? 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag JGZVeel vragen van ouders over voeding en eetgedrag Bundelen van informatie, aangevuld met recente wetenschappelijke ontwikkelingen PreventieVroege ervaringen met voedselsoorten en eetmomenten leggen de basis voor volwassen eetgewoontes en gezondheid Op alle leeftijden onvoldoende consumptie van groenten, fruit, vis en vezels

Afbakening Preventie van overgewicht komt maar beperkt aan de orde Grote overlap met andere JGZ-richtlijnen (overgewicht, voedselovergevoeligheid, borstvoeding, zindelijkheid, opvoedondersteuning) 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Inhoud van de richtlijn Indeling naar leeftijd van het kind of de jongere (0-1 jaar; 1-4 jaar; en 5-19 jaar, met een uitloop naar 23 jaar) Onderscheid voedingsproblemen, eetproblemen en eetstoornissen 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Begripsbepaling 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Voedingsprobleem = probleem gerelateerd aan de opname en vertering van voedsel (voedingsproces) Eetprobleem = eetgedrag dat gerelateerd is aan het niet willen, kunnen, durven of mogen eten en/of drinken en dat spanning of bezorgdheid oproept bij het kind/de jongere en/of zijn ouders/verzorgers

Gezonde Voeding* 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag *Bron: Richtlijnen Gezonde voeding van Gezondheidsraad, 2006 Gevarieerde voeding. Dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten. Regelmatig (vette) vis. Beperk het gebruik van producten met een hoog gehalte aan verzadigde vetten en enkelvoudig onverzadigde transvetzuren. Beperk het gebruik van keukenzout. Beperk het gebruik van voedingsmiddelen en dranken met toegevoegd suiker en met een hoog gehalte aan voedingszuren. Voor kinderen tot 18 jaar wordt alcohol ontraden.

Adequaat eetgedrag 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Algemeen: Regelmaat: Maximaal 7 eet- en/of drinkmomenten (inclusief tussendoortjes) per dag aan te houden zittend op een vaste plaats, bijvoorbeeld aan een tafel. Als een kind een bepaald voedsel weigert, dit bij herhaling (10-15 keer) aan te bieden in een ontspannen omgeving Leuke sfeer aan tafel, aantrekkelijke presentatie van het voedsel, aandacht voor het kind en eten zonder afleiding (televisie e.d.) Het kind bepaalt zelf HOEVEEL het eet, de ouders bepalen WAT en WANNEER het kind eet.

Pedagogische advisering 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Ouders bieden structuur (max. 7 eetmomenten, vaste plaats om te eten, prikkelarme omgeving) Ouders geven leiding (inkoopbeleid, bij leeftijd passende tafelregels, autoritatieve opvoedstijl) Positieve feedback (stimulerende houding, focus op wat goed gaat)

Algemene voorlichting en advies 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Voor 0-1 jaar: Tenminste gedurende eerste 6 levensmaanden moedermelk Vanaf de leeftijd van 4 maanden (= 17 weken) kan, als kind en ouders eraan toe zijn, bijvoeding geïntroduceerd worden Vóór de 10e maand te starten met grovere stukjes Leren drinken van water Vanaf de leeftijd van 6 maanden proberen tot een eetritme te komen met niet meer dan 7 eet- en drinkmomenten Vitamine D suppletie

Algemene voorlichting en advies 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Voor 1-4 jarigen let op: De hoeveelheid en de aard van het vet (magere en halfvolle melk(producten) gebruiken en weinig verzadigd vet), De hoeveelheid voedingsvezels (bruin brood eten, en voldoende groente en fruit), De ijzervoorziening (in combinatie met vitamine C-bron betere opname), De keuze van dranken (frisdrank en gezoete dranken beperken), Vitamine D suppletie

Algemene voorlichting en advies 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Bij 5-19 jaar aandacht voor: Rol van ouders (o.a. gezond inkoopbeleid) en leeftijdsgenoten (Gezond) aanbod op school Beeldschermtijd Lijnen

Ondersteuning en begeleiding Bij milde voedingsproblemen (spugen, diarree, obstipatie, onvoldoende groei): o Let op onevenwichtige voeding (tekort aan vezels, vet), voldoende vochtinname o Niet: druk op een verhoogde inname (het kind zou meer moeten eten) Bij eetproblemen: o Bezorgdheid verminderen, normale fase problematiek o Nadruk op (goede) groei o Pedagogische advisering 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Symptomen die kunnen wijzen op een somatische oorzaak van voeding- en/of eetproblemen en/of een eetstoornis 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Symptomen die kunnen wijzen op een eetstoornis 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Tot ± 10 jaar: Langdurige voedselweigering of langdurige slechte voedselinname (langer dan 1 maand). Leeftijd waarop de problemen zich voor het eerst aandienen < 2 jaar. Aanwezigheid van ten minste een van de volgende symptomen: o anticipatoir kokhalzen o pathologisch(e) voedingswijzen of eetgedrag (’s nachts (laten) eten/achtervolgen met eten/uitoefenen van dwang of overmatige controle/mechanistisch (laten) eten/overmatig toepassen van afleidingsmanoeuvres).

Signalering klassieke eetstoornis 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag Vanaf de leeftijd jaar: Overmatige gerichtheid op eten en piekeren over uiterlijk of gewicht Verdenking op een klassieke eetstoornis als ≥2 antwoorden van de SCOFF óf de ESP positief (NB: voor vraag 1 van de ESP negatief)

Signalering klassieke eetstoornissen 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag SCOFF 1. Wek je braken op omdat je je met een volle maag niet goed voelt? (Sick) 2. Ben je bang dat je geen controle meer hebt over de hoeveelheid die je eet? (Control) 3. Ben je meer dan 7 kilo afgevallen in 3 maanden tijd? (one stOne) 4. Denk je dat je te dik bent, terwijl anderen vinden dat je mager bent? (Fat) 5. Vind je dat voedsel een belangrijke plaats inneemt in je leven? (Food) ESP 1. Ben je tevreden over je eetgewoonten? 2. Eet je weleens in het geheim? 3. Heeft je gewicht invloed op hoe je je voelt? 4. Heb je nu last van een eetstoornis of heb je dat in het verleden ooit gehad?

Verwijzen Naar pre-logopedist: bij problemen op het gebied van materiaal, techniek, houding, mondmotoriek / sensoriek Naar kinderdiëtist: bij vragen over voeding en voedingspatroon Naar huisarts / kinderarts: o als begeleiding door de JGZ helpt onvoldoende o eetprobleem bedreigt de groei en ontwikkeling en/of vermoeden (ernstige) onderliggende organische ziekte o vermoeden van een eetstoornis. De jeugdarts/ huisarts / kinderarts kan na uitsluiten van een somatische oorzaak doorverwijzen naar een kinderpsycholoog of kinderpsychiater. 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Overige interventies Indien hiervoor lokale of regionale mogelijkheden zijn: Kortdurende pedagogische – gedragsmatige begeleiding door de JGZ Begeleiding door gedragswetenschapper (pedagoog) van het CJG Videohometraining 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Veranderingen t.o.v. de huidige werkwijze De richtlijn vervangt deels de uitgave ‘Uitgangspunten voor de voedingsadvisering voor kinderen van 0-4 jaar’ uit 2007 van het Voedingscentrum Uniforme verwijscriteria voor: o somatische oorzaken van afwijkend voedingsgedrag o niet-somatisch gestoord eetgedrag en eetstoornissen 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Randvoorwaarden Inleestijd van 2 uur en 40 minuten Inhoudelijke scholing (bij voorkeur gevolgd door regelmatige ‘opfrismomenten’) is wenselijk Extra benodigde consulttijd bij zwaardere problemen naar schatting 9 minuten 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Vragen en discussiepunten 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

Contactinformatie 5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag

5 en 11 november 2013Regiobijeenkomst scholing JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag