Hoofdstuk 2 Stijl en Beeldspraak

Wat hebben we vorige keer gedaan? Stijlfiguren besproken: Herhaling Opsomming Climax en anticlimax Antithese Paradox Hyperbool Schrijfstijl: Stijl is de kenmerkende manier waarop mensen zich uitdrukken in taal. Stijl=de manier van schrijven; een bijzonder taalgebruik. Stijl is persoonlijk maar heeft ook te maken met tijd en ‘literaire mode’

Wat gaan we deze les doen? Bespreken van de laatste stijlfiguren Bespreken van verschillende tekststijlen

Stijlfiguren Stijlfiguren zijn afwijkingen van de gebruikelijke woordkeus/zinsdbouw. Doel: bepaald effect bereiken; nadruk, verrassing, levendigheid, humor.

Stijlfiguren Retorische vraag Een retorische vraag is eigenlijk een mededeling in de vorm van een vraag. Op zo`n vraag wordt eigenlijk geen antwoord verwacht..het is al bekend.. Een leraar tegen z'n klas: 'Denk je dat ik dit nog een keer ga uitleggen?‘ Liggen we hier niet lekker? Hebben wij dat niet allemaal wel eens gewild?

Stijlfiguren Eufemise Een eufemisme gebruik je om iets wat  niet zo prettig of netjes is, op een verzachtende manier / nette manier onder woorden te brengen . Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht. Zij werkt daar als interieurverzorgster ‘ Hoe is het met uw stoelgang?', informeerde de dokter.

Stijlfiguren Understatement Bij een understatement wordt iets op een spottende manier verkleind of verzwakt. Het verschil met het eufemisme zit hem in de spot. Toen zijn partij weer vier zetels had gewonnen in de peilingen reageerde de fractieleider met: 'Niet slecht'. Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.  'Ik doe dat wel even', zei de man toen hij het brandende huis in rende om zijn kinderen te redden.

Stijlfiguren Litotes(dubbele ontkenning) De litotes lijkt op een understatement. Het is een stijlfiguur waarbij je schijnbaar iets ontkent of verkleint met het doel datgene wat je bedoelt des te meer uit te laten komen. Daar ben ik niet blij mee. Dat is niet onwaarschijnlijk. Dat vind ik geen verkeerd plan.  

Stijlfiguren Woordspeling Een woordspeling gebruik je om een grappig effect te bereiken. Bij een woordspeling worden één of meer woorden in twee betekenissen tegelijk gebruikt. Mensen die gestoord willen worden, zijn het meestal al. De spaarlamp werpt nieuw licht op de techniek. Zijn drukwerk maakte de stilte niet minder drukkend.

Stijlfiguren Spot: ironie/sarcasme/cynisme Ironie: vriendelijke spot die veel voorkomt. Degene die ironie gebruikt heeft niet de bedoeling om te kweten en zegt vaak het tegenovergestelde van wat men bedoelt: Dat is een zeer slimme opmerking.. Jij doet echt goed je best zeg!

Stijlfiguren Spot: ironie/sarcasme/cynisme Sarcasme: op een bijtende en felle manier de spot drijven..sarcasme heeft wel als doel om te beledigen/minachten/kwetsen De beul tegen de ter dood veroordeelde: ‘Pas op, breek je nek niet op dat trapje..´

Stijlfiguren Spot: ironie/sarcasme/cynisme Cynisme: de meest harde vorm van spot. De cynicus spot schijnbaar schaamteloos, maar weet ook dat hij niets aan de situatie kan veranderen. Verdraagzaamheid- Het inzicht dat de ander toch te stom is om tot een beter inzicht te komen.

Stijlfiguren Tautologie Je zegt twee keer hetzelfde met verschillende woorden. De woorden betekenen ongeveer hetzelfde en behoren tot dezelfde woordsoort. Dat weet hij wis en waarachtig wel. Zij kenden daar heg  noch steg.  Hij werd met veel pracht en praal begraven.

Stijlfiguren Pleonasme Je zegt twee keer ongeveer hetzelfde met verschillende woorden en de woorden behoren tot verschillende woordsoorten. Je gebruikt het om een eigenschap van iets te benadrukken. De gele zonnebloemen maken de kamer veel gezelliger. In deze witte sneeuw heb ik een zonnebril nodig. De grijze mist maakt de straat nog troostelozer.  

stijl Stijl is de kenmerkende manier waarop mensen zich uitdrukken in taal. Stijl=de manier van schrijven; een bijzonder taalgebruik. Stijl is persoonlijk maar heeft ook te maken met tijd en ‘literaire mode’

onderverdeling Schrijfstijl wordt onderverdeeld in: Persoonlijke stijl Groepsstijl Stijl heeft als kenmerken stijlmiddelen zoals: stijlfiguren/tekststijlen/beeldspraak

3 Tekststijlen Vorm en inhoud van fictionele teksten (‘toon’ van een tekst) zijn bepalend voor de stijl> Wanneer het over vorm en inhoud gaat, hebben we het over tekststijl

3 Tekststijlen Vorm: inhoud: Epiekza Proza (verhaalvorm)za Lyriekza Poëzie (gedichtvorm)za Dramatiekza Didactiekza

4. Beeldspraak Een ander stijlmiddel is beeldspraak: Er wordt een vergelijking gemaakt: een BEELD wordt vergeleken met een object Vergelijking met als: zo vet ALS een varken Metafoor: Het beeld komt ipv het object: Dat holle vat slaagt nooit (object=leerling)

4. Beeldspraak Metonymia Hier is geen sprake meer van een vergelijking. Het gaat hier om een ander verband tussen het OBJECT en BEELD: Hij schopte het leer hard in de touwen Nederland won met 3-0

Synesthesie Is een vorm van beeldspraak waarbij de indrukken van twee verschillende zintuigen met elkaar verbonden worden (synsthese) Warme tonen (gevoel+gehoor) Schilderachtig schelden (zicht+gehoor) Bittere kou (smaak+tasten)

Personificatie Is een vorm van beeldspraak dat voorwerp (ding, plant, abstract begrip) uitbeeldt als een levend wezen of menselijke eigenschappen geeft. De middag was stervende… De oude auto kwam hoestend en proestend op gang. De droge bodem snakte naar water.

huiswerk Lezen: Basisboek blz 22 t/m 31 Maken: Opdrachtenboek, opdr.