Nieuw licht op therapie van zwangerschapsdepressie Mijke Lambregtse-van den Berg Psychiater/Kinder- en Jeugdpsychiater CNN, 24 april 2015

Centrum Zwangerschapspsychiatrie Patiëntenzorg POP+ overleg (psychiatrie, obstetrie, pediatrie, AVG, verslaving, GGD) Poliklinisch (preconceptioneel, zwangeren, postpartum) Combipoli psychiatrie/kinder- en jeugdpsychiatrie Dagbehandelingen Moeder-baby unit (5 babybedjes)

Centrum Zwangerschapspsychiatrie Onderzoek OPPER: Onderzoeksprogramma Postpartum Psychose Erasmus MC Rotterdam Mind2Care: routine screening op PPM tijdens zwangerschap Dapper: (kosten)effectiviteit dagbehandeling zwangeren psychopathologie INCAS: Opvoedingskwaliteiten van moeders met ernstige psychopathologie Stop or Go?: RCT naar begeleide afbouw SSRI tijdens zwangerschap

www.tijdstroom.nl

Prevalentie psychopathologie zwangeren Setting Ziekenhuis VK: R’dam VK: B’drecht EPDS ≥ 13 17% 12% 14% Psychiatrische voorgeschiedenis - Depressie - Angst - Psychose 20% 11 7 4 16% 2 18% 14 5 Psychofarmaca (ooit) 9% 5% 7% Psychofarmaca tijdens zwangerschap 6% 2% 8% Quispel e.a. 2012, J Psychosom Obstet Gynaecol

Depressie tijdens de zwangerschap en ontvangen hulp van den Berg, 2009; Tijdschrift voor Verloskundigen

Maternale depressie en gedrag jonge kind adjusted for: maternal age, maternal educational level, maternal and paternal ethnicity, paternal smoking, child birth weight, gender child

Prenatale invloeden van psychopathologie Indirecte invloeden: zelfverwaarlozing onttrekking aan verloskundige zorg middelen-misbruik suïcidaliteit Directe invloeden: zwangerschapscomplicaties vroeggeboorte laag geboortegewicht Bonari L et al. Perinatal Risks of Untreated Depression During Pregnancy. Can J Psychiatry, 2004

HBA-as: Hypofyse-bijnieras

Negatieve invloed verhoogd maternaal cortisol Vaatvernauwing van bloedvaten in navelstreng en placenta geeft verminderde doorbloeding van de foetus Rechtstreekse beïnvloeding van het stress-systeem van de foetus Remming neuronale celmigratie en hersendifferentiatie in de hersenen van de foetus M-P. Austin et al. 2005 N.M. Talge et al. 2007

Behandeling zwangerschapsdepressie Niet wezenlijk anders dan buiten zwangerschap, echter: Onderdetectie en onderbehandeling (taboe?) Niet alleen moeder 'at risk’, maar ook kind Snelle (inzet van) therapie wenselijk Verminderde mobiliteit Grote stad: taal- en cultuurproblemen

Antidepressiva gebruik 2-3% van alle zwangere vrouwen slikt SSRI tijdens de zwangerschap Toenemend gebruik Gebruik tijdens de zwangerschap controversieel Goed voor de moeder? Nu <> Straks Schadelijk voor het kind? Nu <> Straks

Voordelen lichttherapie Bewezen effectief in andere populaties Goedkoop Kan thuis plaatsvinden Non-verbaal Snelle werking gunstig bijwerkingenprofiel (ook voor kind?)

Resultaten: drie studies Inclusie: SIGH-SAD >20 60 minuten lichttherapie binnen 10 min na ontwaken Lux: 7.000 -10.000 Duur: 3-5 weken Oren et al. Am J Psychiatry; 2002 Epperson et al. J Clin Psychiatry; 2004 Wirz-Justice et al. J Clin Psychiatry; 2011

Studie 1: open studie (n= 16) 59% SIGH-SAD 50% remissie SIGH-SAD Score Oren et al. Am J Psychiatry; 2002

Studie 2: RCT p= 0,88 (na 10 weken: p= 0,01 effect size: 0,42) SIGH-SAD Score p= 0,88 (na 10 weken: p= 0,01 effect size: 0,42) Epperson et al. J Clin Psychiatry; 2004

Studie 3: RCT SIGH-SAD Score Wirz-Justice et al., J Clin Psychiatry; 2011

Conclusie Weinig studies (n=3) met kleine aantallen (n= 36 totaal) Er zijn aanwijzingen voor de effectiviteit van lichttherapie bij depressie tijdens de zwangerschap De effectgrootte is (ten minste) vergelijkbaar met die van antidepressiva Onbekend: Effect kind?

Projectgroep: Erasmus MC Prof.dr. Witte Hoogendijk Dr. Kathelijne Koorengevel Prof.dr. Frank Verhulst Prof.dr. Gouke Bonsel Philips Dr. Els Møst Adviseur Dr. Ritsaert Lieverse

Onderzoeksplan Primair doel Repliceren effect eerdere studies (RCT) Populatie 150 zwangeren met SCID depressie (inclusie 14-18 weken) Randomisatie Actieve behandeling: 6 weken 7.500-10.000 lux thuis Placebo: 50 lux thuis

Onderzoeksplan Secundaire doelen Effect van lichttherapie op slaap, melatonine en cortisolspiegels Indien effectief bij moeder: effect kind?

Metingen Moeder SIGH-ADS en EPDS (primaire uitkomsten) Actigrafie Endocriene maten: Cortisol: urine, speeksel, haar Melatonine Zwangerschapsuitkomsten Gebruikers ervaringen Kind Geboorte uitkomsten Gedragsmaat kind (Mother And Baby Scales) Stress reactiviteit