En… Wat zit er in? Het etiket onder de loep! Laat je niet ver(mis)leiden

Doel van deze les… Inzicht krijgen in de voedingswaarden van voedingsmiddelen en dranken: Hoeveel koolhydraten, vetten en eiwitten zitten er in een product? Bevat het ook zout en vezels? Ingrediëntenlijst en voedingswaarden aflezen. Een goede keuze kunnen maken uit verschillende voedingsmiddelen en dranken op basis van de informatie die op het etiket staat.

Gegevens op het etiket Voedingswaarde Energie (kcal/kj) Ingrediëntenlijst Voedingswaarde Energie (kcal/kj) Koolhydraten (o.a. suiker) Vetten Eiwitten GDA of dagelijkse voedingsrichtlijn Nettogewicht Houdbaarheidsdatum Voorschriften voor bewaring en gebruik Andere

Ingrediëntenlijst Opsomming van alle ingrediënten aanwezig in het product. In afnemende volgorde Verplicht? Suiker wordt vaak anders genoemd, bijvoorbeeld glucose, sacharose, sucrose Verplicht voor voorverpakte voedingsmiddelen wat in het product het meest voorkomt staat als eerste

Voedingswaarde Hoeveelheid energie en voedingstoffen die het product bevat per 100 g vaste stof of per 100 ml vloeistof Energiewaarde Koolhydraten (waarvan suikers) Vetten (waarvan verzadigd vet) Eiwitten Natrium Vezels 1 kcal = 4,186 kJ Vetten, koolhydraten, eiwitten en alcohol leveren energie  brandstof 1 gram vet = 9 kcal 1 gram koolhydraten = 4 kcal 1 gram eiwit = 4 kcal 1 gram alcohol = 7 kcal

GDA of Dagelijkse richtlijn Guideline Daily Amount % van de ADH Weergave van de voedingswaarde per portie en in verhouding tot wat je dagelijks nodig hebt. Gebaseerd op een dagelijkse inname van 2000 kcal De Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA) geeft aan hoeveel energie je gemiddeld per dag nodig hebt. Dit is de hoeveelheid kilocalorieën die je binnenkrijgt. Voor een verantwoorde voeding heb je naast de hoeveelheid energie ook een beperkte consumptie van suikers, vet, verzadigd vet en natrium (zout) nodig. Deze voedingsstoffen vallen ook onder de Dagelijkse Voedingsrichtlijn. Op de verpakking van producten vind je een overzicht met de Dagelijkse Voedingsrichtlijn. Daarin is opgenomen hoeveel energie een product bevat. In veel gevallen zijn ook de hoeveelheden suikers, vet, verzadigd vet en natrium/ zout opgenomen. Bovendien zie je hoe deze hoeveelheden zich verhouden tot de hoeveelheden die je dagelijks maximaal binnen zou mogen krijgen volgens de richtlijnen voor een uitgebalanceerde voeding. Referentiewaarde van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn voor een volwassene Energie (kcal) 2000 Suikers (g )niet meer dan 90* Vet (g)niet meer dan 70 Verzadigd vet (g)niet meer dan 20 Natrium (zout) (g)niet meer dan 2,4 (6 voor zout) * Dit geldt met name voor personen met (dreigend) overgewicht. Enige opmerkingen: De richtlijn geldt voor een gemiddelde volwassene. Dit betekent dat er geen rekening is gehouden met factoren als leeftijd, geslacht en leefstijl, die per individu verschillen. Aanbevolen wordt om niet meer te consumeren dan deze hoeveelheden. De Dagelijkse Voedingsrichtlijn is een indicatie. De getallen zijn geen doel op zich. Probeer er zo veel mogelijk onder te blijven. Mocht je de richtlijn toch overschrijven, dan is dat geen ramp. Probeer dit de volgende dagen te compenseren. Voedingsstoffen De Dagelijkse Voedingsrichtlijn geeft informatie over de hoeveelheid energie (kilocalorieën) en eventueel de hoeveelheid suikers, vet, verzadigd vet en natrium (zout). Deze stoffen verdienen specifiek aandacht bij een uitgebalanceerde voeding, omdat we er vaak te veel van binnenkrijgen. Ook andere aspecten zoals vitaminen en mineralen zijn van belang. Deze zijn echter niet in de Dagelijkse Voedingsrichtlijn opgenomen. De GDA is maar een schatting, de behoefte verschilt van persoon tot persoon.

Nettogewicht Gewicht van het voedingsmiddel zonder de verpakking. Soms wordt ook het gewicht per portie vermeld.

Houdbaarheidsdatum Tenminste houdbaar tot … Te gebruiken tot … Geeft aan tot wanneer je het product kan eten, drinken en bewaren Soms wordt er ook weergegeven hoe lang het product nog kan gebruikt worden na opening van de verpakking: bv. ‘na opening nog 3 dagen houdbaar in de koelkast’. Na het openen van de verpakking is de houdbaarheidsdatum niet meer geldig.

Voorschriften voor bewaring & gebruik Schudden voor gebruik, koel bewaren in de koelkast 7° C , verwarmen in de oven gedurende 8 minuten op 160° C. Geeft aan hoe je het product moet bewaren en gebruiken Verplicht indien dit invloed heeft op de houdbaarheid vb. koel bewaren op yoghurt

Andere Claims vb. light, 0% vet, cholesterolverlagend Labels vb. ik kies bewust logo Allergenen Herkomst (producent of invoerder): vb. geproduceerd door…, made in Belgium Streepjescode of barcode Lotnummer: cijfers voorafgegaan door een ‘L’: kan gebruikt worden om te achterhalen waar of wanneer een product gemaakt werd. Claims boodschappen over de voedingswaarde of gezondheidseigenschappen van het product Allergenen: belangrijk voor mensen die allergisch zijn aan bepaalde voedingsstoffen of toevoegingen. Gegevens van herkomst (producent of invoerder): vb. geproduceerd door…, made in Belgium Streepjescode of barcode: wordt aan de kassa gebruikt voor het automatisch inscannen van gegevens

Voorbeeld voedingsmiddel http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/etiket.aspx

Op voedingsmiddelen in de supermarkt vind je regelmatig het Ik Kies Bewust-logo. Dit kan je helpen bij het kiezen voor een gezond produkt. Produkten met het logo bevatten minder suiker, zout, en verzadigd vet dan dezelfde soorten produkten zónder dit logo. Criteria Fabrikanten van voedingsmiddelen kunnen voor hun produkten zo'n logo aanvragen als hun produkten voldoen aan de eisen (criteria) voor minder suiker, zout en vet. Een fabrikant kan hiervoor een aanvraag indienen bij de Stichting Ik kies bewust. Om het logo te mogen gebruiken moet een product aan heldere, wetenschappelijk bewezen criteria voldoen.

Op verschillende produkten van het eigen merk van Albert Hein vind je Klavertjes: Het Gezonde Keuze Klavertje (groene ring) vind je op bijvoorbeeld verse groenten, kant-en-klaarmaaltijden, kaas en vlees, vruchtensappen en melkproducten. Het klavertje geeft aan welke producten een ‘gezonde keuze’ zijn. Het staat op produkten met minder suiker, minder zout, minder verzadigd vet, maar ook met méér vezels. Het Gezonde Keuze Klavertje staat alleen maar op huismerkproducten van Albert Heijn. Je kunt dus eigenlijk alleen maar stellen dat produkten van het Albert Heijn eigen merk mét een klavertje een gezondere keuze zijn dan vergelijkbare producten van het Albert Heijn eigen merk zónder klavertje. Het Bewuste Keuze Klavertje (oranje ring) vind je op produkten die wel in een gezond voedingspatroon passen, maar een minder goede keuze zijn dan produkten met het 'groene' Klavertje. Maar het gaat erom dat de produkten beter zijn in vergelijking met andere produkten uit dezelfde productgroep.

In november 2011 is bekend geworden dat de logo's van Ik Kies Bewust en de Gezonde Keuze Klavertjes van Albert Heijn samengevoegd worden in twee nieuwe logo's! Het Ik Kies Bewust-logo heet voortaan 'het Vinkje'. Langzaam zullen de oude logo's verdwijnen en in maart 2012 moet op alle verpakkingen het Vinkje staan en géén klavertjes of oude Ik Kies Bewust logo's. Groen en blauw Er zijn twee kleuren. Het groene Vinkje staat voor een gezondere keuze binnen een groep van basisproducten als brood en melk. Het blauwe Vinkje staat voor een bewuste keuze binnen andere groepen zoals soepen en sauzen. Verschil groen (gezond) en blauw (bewust) logo Het groene logo met de tekst ‘gezondere keuze’ staat op basisvoedingsmiddelen (Schijf van Vijf-producten) die veel nuttige voedingsstoffen bevatten. Ze bevatten minder verzadigd vet, suiker en zout en soms meer vezel dan andere producten uit dezelfde productgroep. Het blauwe logo ‘bewuste keuze’ staat op producten die geen basisvoedingsmiddel zijn. Ze bevatten wel minder verzadigd vet, suiker, zout en soms meer vezel bevatten dan andere producten uit dezelfde productgroep. Omdat deze producten minder belangrijk voor de gezondheid zijn, is hier een ander woord gekozen. Alles met een logo is gezond? Je denkt misschien dat produkten met een groen of blauw logo gezond zijn. Maar dat is niet zo. Het zijn de gezondere producten binnen een groep. Dus als je bijvoorbeeld een snack wilt eten, helpt het logo je een snack te kiezen, waar minder of weinig verzadigde vetten, suiker en zout in zitten. Aan het blauwe logo kun je zien dat zo’n product geen basisvoedingsmiddel is. Je kunt het dus missen in een gezond voedingspatroon.

Op steeds meer verpakkingen van levensmiddelen kom je de Dagelijkse Voedingsrichtlijn tegen in de vorm van een Energielogo. Dit logo is gemaakt door de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie (FNLI). Het laat zien hoeveel calorieën een produkt bevat. Het makkelijke eraan is, dat je de hoeveelheid calorieën per portie kunt aflezen. En niet alleen per 100 gr, zoals je op de meeste verpakkingen ziet.

Opdracht(en) Wat smeer ik op brood? In de supermarkt vindt u een grote keuze aan broodsmeersels. In de warenwet is vastgelegd: margarine en roomboter bevatten 80% vet halvarine bevat 40% vet toevoeging 'dieet' mag alleen als het product minimaal 50% onverzadigd vet bevat Sommige producten heten 'product voor op brood'. Het vetgehalte varieert. Dit kan 20% maar ook 70% zijn. Algemene regel: kies voor een product met minder dan 17 gram verzadigd vet per 100 gram.

Opdracht 3 : Verpakking onder de loep Maak de opdrachten op ‘werkblad 5’

Extra opdracht : uit het hoofd… Pak 5 verpakkingen en leg deze van laag naar hoog zonder te kijken: 1. Energie gehalte (kcal) Controleer of je het goed hebt. Herhaal dit dan ook voor: 2. Suikergehalte 3. Vet gehalte 4. Verzadigd vet gehalte 5. Natrium gehalte