Alkaanzuren Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Alkaanzuur O Bevat C=O gebonden aan —OH  CH3 — C—OH of CH3COOH Naam: ethaanzuur

Molecuulmodellen Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Systematische naamgeving CH4 methaan HCOOH methaanzuur CH3—CH3 ethaan CH3—COOH ethaanzuur Zijtakken altijd nummeren vanaf de zuurgroep. CH3 O | ║ CH3—CH—CH2—C—OH 4 3 2 1 3-methylbutaanzuur

Toepassingen Methaanzuur O ║ H─C─OH ethaanzuur (azijnzuur) CH3─C─OH Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Voorbeelden: Geef de systematische naam van: A. CH3—COOH CH3 | B. CH3—CH—COOH

C. CH3─CH2─COOH CH3 | D. CH3─CH─CH2─COOH

Verbinding Molaire massa Kookpunt ║ CH3−CH2−C−H 58 49°C CH3−CH2−CH2−OH 60 97°C CH3−C−OH 60 118°C

Esters Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Esters In een ester, is de H in de zuurgroep vervangen door een alkyl- groep (C-). O  CH3 — C—O—CH3 ester group Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Verestering Verestering is de reactie van een alkaanzuur en een alcohol in de aanwezigheid van een zuur (H+) als katalysator. O  H+ CH3—C—OH + H—O—CH2—CH3  CH3—C—O—CH2—CH3 + H2O (ester)

Leermomentje Schrijf de reactievergelijking op van de reactie tussen propaanzuur en methanol met verdund zwavelzuur.

Naamgeving Esters alcohol zuur O methyl  CH3— O—C —CH3 ethanoaat (acetaat) IUPAC: methyl ethanoaat common: methyl acetaat

Toepassingen van esters Esters geven bloemen en fruit hun lekkere geuren. Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Voorbeeld: Geef de naam van onderstaande ester: O  CH3—C—O—CH2—CH2—CH3

Teken de structuurformule van onderstaande ester: A. Ethyl pentanoaat Welke twee beginstoffen zijn gebruikt?

Oplossing A. Ethyl pentanoaat O ║ CH3—CH2—CH2—CH2—C—O—CH2—CH3

Eigenschappen van Esters Copyright © 2007 by Pearson Education, Inc. Publishing as Benjamin Cummings

Zure hydrolyse van Esters Een ester reageert met water tot een carbonzuur en een alcohol. Een zure katalysator is nodig. O  H+ H—C—O—CH2—CH3 + H2O  H—C—OH + H—O—CH2—CH3

Olie en vetten Vet Vast bij kamertemperatuur (dieren) Alleen enkelvoudige bindingen Olie Vloeibaar (planten) Bevatten onverzadige bindingen Vetzuren staan in tabel 67B.

Glycerol (1,2,3-propaantriol) Olie of vet kan worden bereid uit glycerol en drie vetzuren er ontstaat dan een zogenaamd: tri- ester.

Waterstof additie aan onverzadigde olie Zet alkenen om in alkanen Onverzadigd wordt verzadigd

Voorbeeld: Geef de reactievergelijking in structuurformules wanneer glycerol reageert met oliezuur.

Hydrolyse van vetten en oliën

Verzeping

“Zeep”