De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië De onderwerping van de Buitengewesten § 3.1 & 3.2
de onthoudingspolitiek Omstreeks 1860 minder gebied bezet dan in 1780 (de zogenaamde onthoudingspolitiek) Verklaarbaar: kostte geld en leverde weinig meer op Lokale vorsten moesten in naam der Koning regeren Kon ook want Engeland erkende de aanspraak van het Koninkrijk op de Archipel (behalve over Atjeh) Af en toe wapperde men met de vlag (het geweer) Om een vorst en/of de lokale bevolking te corrigeren In 1875 zelfs een standaardcontract met lokale vorsten Militaire/politieke steun door de Nederlanders in ruil voor economische garanties door de vorst
Ingrijpen in Atjeh Langzamerhand (laatste kwart 19e eeuw) krachtiger gezag 1871: Atjeh. Dit gebied was onafhankelijk, maar werd door frequenter gebruik van de straat van Malakka noodzakelijk te onderwerpen 1) Bestrijding zeerovers én 2) strategisch belang (imperialisme) Wel moest met Engeland nog ff een deal worden gesloten Nederlandse aanspraak erkenning in ruil voor Goudkust Een felle koloniale oorlog ontbrandde Smerige oorlog o.l.v. generaal Van Heutsz Er werd nooit een vrede getekend maar een Korte Verklaring (1903)
Straat van Malakka Ingrijpen
Atjeh-Oorlog
Verdere uitbreiding O.l.v. de tot gouverneur-generaal gepromoveerde Van Heutsz werd het ene na het andere gebied onderworpen Alle vorsten en sultans moesten een Korte Verklaring ondertekenen Dus geen contract meer, maar een dictaat Nederlandse ambtenaren gingen de dienst uitmaken 1914: heel de Archipel onder Nederlands bestuur
Van Heutsz (1851-1924)
Economische Expansie Sumatra werd een tweede Java Vanaf 1865 introductie tabaksteelt (Deli) Vanaf 1900: uitgebreide koffieteelt Aanboring delfstoffen Borneo: steenkool, goud, aardolie Sumatra: tin, aardolie Na de Agrarische wereldcrisis van eind 19e eeuw ontstond er omstreeks 1900 weer hause in de handel van thee, suiker en koffie
Ontstaan grote bedrijven Op de Indische bodem ontstaan grote maatschappijen Koninklijke Aardoliemaatschappij wordt de Shell (1907) Rubberindustrie op Borneo en Sumatra (grootste ter wereld) Unilever werd geboren bij een palmboom (kopra) Koninklijke Pakketvaart Maatschappij had het alleenrecht op de handel tussen de eilanden
Neerland's kostbaarst sieraad. (Johan Braakensiek, 1916) Een zeer Batig Slot Door De winsten van alle bedrijven De grondstoffen voor de Nederlandse industrie Enorm afzetgebied Voor de aldaar aanwezige bedrijven én de bevolking Neerland's kostbaarst sieraad. (Johan Braakensiek, 1916)