De coöperatieve gedachte Emeritiforum KU Leuven @WimVanOpstal 29 januari 2015

Deel I Deel III Wat? Waar? Waarom? Kansen en uitdagingen voor coöperaties anno 2015

Internationaal referentiekader Wat is een coöperatie? Internationaal referentiekader “A co-operative is an autonomous association of persons united voluntarily to meet their common economic, social, and cultural needs and aspirations through a jointly-owned and democratically controlled enterprise.” - International Cooperative Alliance

Wat is een coöperatie? Juridisch Veranderlijk aantal vennoten met veranderlijk kapitaal CVBA / CVOA coöperatieve vennootschap met (on)beperkte aansprakelijkheid handelsvennootschap of burgerlijke vennootschap naar privaat recht / naar publiek recht Optioneel: erkenning NRC Optioneel: VSO-statuut

Specifieke juridische kenmerken Wat is een coöperatie? Specifieke juridische kenmerken Opdeling vast / variabel kapitaal Variabel gedeelte Vast gedeelte

Niemand >10% van de stemmen Wat is een coöperatie? Specifieke kenmerken Mogelijkheid loskoppeling inbreng  stemrecht 1 aandeel = 1 stem 1 vennoot = 1 stem Niemand >10% van de stemmen

Wat is een coöperatie? Specifieke kenmerken Creatie verschillende soorten aandelen mogelijk D-aandelen (externe investeerders) C-aandelen (werknemers) statuten AV RvB B-aandelen (klanten) A-aandelen (oprichters/bezielers)

Waar coöperaties? Land- en tuinbouw Milcobel Coöperatieve veilingen 3000 leden-leveraars 1 miljard liter melk/jaar via werkvennootschappen (Belgomilk, INZA, …) Coöperatieve veilingen COVAVEE Machinecoöperaties

Distributie van geneesmiddelen Waar coöperaties? Distributie van geneesmiddelen Febelco 2500 zelfstandige apotheken Marktaandeel 35% Multipharma, EPC, ESCAPO, Vooruit Nr 1, De Voorzorg, … Coöperatieve apotheken Apothekers zijn werknemers MSF Supply

Waar coöperaties? Financiële sector Coöperatieve banken Vroeger: CERA, BACOB, Bank van de arbeid, etc. Nu: coöperatieve holdingmaatschappijen (bv. Cera, Lanbokas/Agricaisse, Argen-Co, …) Nichebanken: Banque CPH, New-B? Coöperatieve verzekeraars P & V Federale Verzekeringen Coöperatieve kredietverstrekkers SWIFT Interne banken multinationale ondernemingen

Waar coöperaties? Groot- en kleinhandel Euronics Belgium Menouquin Lekkerland Prik & Tik Metalunion Electro Retail Group Districo Asamco …

Waar coöperaties? Nieuwe niches Wonen Zorg Energie Sport Media Sociale economie …

Grondslagen voor coöperatief ondernemen Waarom coöperaties? Grondslagen voor coöperatief ondernemen Vacuüm invullen Schaalvoordelen / marktmacht efficiëntie en kostenbesparingen verbeteren bedrijfspositionering (naambekendheid, markttoegang, …) benutten van complementaire competenties Lokale verankering

Kansen? Grote Recessie: momentum? Terugtrekkende overheid Draagkrachtversterking door samenwerking (KMO’s, lokale besturen, social profit) Lokale verankering en controle Vraaggestuurd werken Vermaatschappelijking Alternatieve financiering

Uitdagingen? Algemeen Onbekend = onbemind Flankerende beleidsmatige kaders Tradities doorbreken Vertrouwen winnen  Nuchterheid bewaken

Werken met en voor vennoten Uitdagingen Werken met en voor vennoten Stakeholderanalyse  Identificatie potentiële vennoten Toetredingsvoorwaarden  Uittredingsmodaliteiten Missie/visie verankeren  Eigenaarschap en controle geven Belang van de transactierelatie Rolafbakening en rolverwarring  Betrokkenheid Prikkel om te monitoren? Financiële en coöperatieve geletterdheid vennoten?

Ook het financiële plaatje moet kloppen Uitdagingen Ook het financiële plaatje moet kloppen Hoe vennoten vergoeden? Ristorno (coöperatieve teruggave)? Dividend? Niet? Fiscale aspecten? Financiering Verdienmodel? Erkenningen? Kapitaalbehoefte? Aandelenkapitaal = risicokapitaal

Willen we de coöperatie wel gebruiken? Tot slot Willen we de coöperatie wel gebruiken? Ethischer? Win-Win situatie vennoot / onderneming? Mattheuseffect? Nood aan ledenbetrokkenheid? In lijn met de kapitaalbehoefte?