Hoofdstuk 4

Geluid Goed geluid Goed geluid bij een film wordt meestal niet opgemerkt. Slecht geluid maakt een film onverteerbaar. Storende geluidslassen of discontinu geluid = een amateur. Discontinu witbalans = lelijke van kleur wisselende beelden.

Geluid Onderbewust Direct geluid vb. dialogen Filmgeluid: roept emoties en associaties op. Veel geluiden werken op ons onderbewustzijn. Vb. een serie losstaande shots kunnen aan elkaar gelinkt worden door muziek.

Functies van geluid en muziek Geluidsweergave Functie van filmgeluid is het weergeven van geluid uit de scène. Sfeersuggestie Met geluid kunnen we heel duidelijk de sfeer van een scène bepalen. Geluidsdecors kunnen de sfeer van je scène volledig veranderen. Emotionele suggestie Emotionele suggestie is verwant aan de sfeersuggestie. Dit soort geluiden en muziek kunnen extra perspectief geven.

Functies van geluid en muziek Suggestie gebeurtenissen buiten beeld Dit wordt door beginners vaak verwaarloosd. Vb. Een auto die komt aanrijden of een deur die opengaat. Continuïteitssuggestie = een chaotische verzameling van beelden. Rij losse beelden, begeleid door muziek = montagesequentie. Aandacht sturen Geluid kan een belangrijke aandacht hebben bij het sturen van de kijker.

Soorten geluid Direct geluid Sfeer- en locatiegeluid Effectgeluid Geluid wordt tegelijk met het beeld opgenomen. Sfeer- en locatiegeluid Geluid dat de sfeer van de scène of locatie bepaalt. Achtergrondgeluiden. Effectgeluid Vb. Een deur die dicht slaat, een auto die komt aanrijden, voetstappen…

Soorten geluid Muziek Voice-over 3 soorten muziek in film: Filmmuziek: muziek die achteraf over de scène heen gezet wordt. Muziek die onlosmakelijk bij een scène hoort: je hoort en ziet een orkest spelen. Sfeermuziek die bij de scène hoort zoals achtergrondmuziek in een café of muziek in de disco. Voice-over Vertelstem of gedachtestem. Achteraf opgenomen en toegevoegd.

Dynamiek De variatie tussen hard en zacht geluid. In een disco heb je een dynamiek (allemaal even hard), in een concertgebouw is er veel dynamiek (allerlei sterktes). Een videofilm kan nooit écht hard of écht zacht geluid bevatten. De kwaliteit van geluid wordt niet alleen bepaald door opnameapparatuur, maar ook door de apparatuur waarop de film wordt afgespeeld en de situatie waarin.

Dynamiek Geluidsdynamiek is over het algemeen redelijk klein. Om die dynamiek te vergroten moet je met contrasten werken.

Geluidsapparatuur Microfoons Microfoon op camera voldoet meestal niet. Waarom? Je neemt meer geluiden op van de cameraman dan van degene die gefilmd worden. Beter met een losse microfoon werken. Er zijn verschillende microfoons maar ze doen allemaal hetzelfde: geluid omzetten in een elektrisch signaal dat door de geluids- of videorecorder gemaakt of opgeslagen wordt. Er zijn wel verschillen in de richtingsgevoeligheid.

Geluidsapparatuur Microfoons Globaal onderscheiden we 3 soorten: Rondom gevoelige: neemt even veel geluid op van links als rechts als boven als onder als voor als achter. Wordt nauwelijks gebruikt bij filmopnames. Nier of cardioïde: is richtingsgevoelig en neemt vooral geluid op dat VOOR de microfoon komt. Hyper-richtingsgevoelig of hypercardioïde; je kunt vrij gericht geluid opnemen zonder last te hebben van andere geluiden. Je kunt van een veel grotere afstand nog goed geluid opnemen.

Geluidsapparatuur Hengel Een hengels is een lange stok waaraan het einde van de microfoon zit. Hiermee kan je van dichtbij geluid opnemen zonder zelf in beeld te komen. De microfoon aan een hengel wordt boom genoemd.

Geluidsapparatuur Dasspeldmicrofoons Microfoons die aan de persoon zelf worden vastgemaakt. Worden veel gebruikt bij televisie. In speelfilms vrijwel nooit gebruikt. Zendmicrofoons = microfoon in shirt en zendertje in achterzak of op lichaam. Dit kan een inbreuk op de privacy vormen. Voordeel= een persoon zit niet vast met snoeren, maar ze zijn wel storingsgevoeliger.

Geluidsapparatuur Koptelefoon Mixer De geluidsman moet altijd een koptelefoon ophebben om de kwaliteit, het volume en ongewenste bijgeluiden van het geluid te controleren. Mixer Als je met meer dan 2 microfoons werkt heb je een mixer nodig. Goede geluidsrecorders hebben al een ingebouwde mixer.

Geluidsapparatuur Geluidsrecorder Geluid kan je samen met de video in de camera opnemen of op een aparte digitale geluidsrecorder. Voor montage is het simpeler om het geluid samen op te nemen met de camera, maar er zijn genoeg redenen om geluiden toch apart op te nemen. Wanner je geluid apart opneemt moet het in de montage gemakkelijk zijn om het weer samen te voegen met het beeld.

Opname Als geluidsman moet je op voorhand weten wat er gefilmd moet worden. Geluid apart opnemen Keuze tussen rechtstreeks en apart opnemen hangt af van de apparatuur en de situatie Het is mogelijk om draadloos geluidssignaal van de mixer naar de camera te sturen. Je moet goed bijhouden welk geluid bij welk beeld hoort. Microfoonkeuze bij fictiefilms Welke microfoon je gebruikt hangt af van de situatie

Opname Microfoonkeuze bij documentaires en bedrijfsfilms Voordelen van een dasspeldmicrofoon: als geluidsman loop je minder snel in de weg of in beeld Subjecten kunnen zich vrij bewegen De subjecten voelen zich minder afgeleid door de hengel Je hebt meestal minder last van omgevingsgeluid Nadeel: Je kunt akoestische problemen ondervinden In niet elke situatie kun/wil je een dasspeldmicrofoon gebruiken.

Opname Mono of stereo Positioneren van de microfoon Geluid nemen we altijd mono op. Stereo wordt achteraf in de montage gemaakt. Alleen sfeergeluiden kunnen beter met stereo opgenomen worden. Positioneren van de microfoon Microfoon = oor van de kijker (fluisteren is dichtbij, trein is veraf…) Ideale microfoonpositie voor opnemen van spraak = 30cm-1m vanaf de mond Geluidssterkte vermindert kwadratisch met de afstand

Opname Hengelen en geluidskwaliteit Microfoon hengelt meestal boven de te filmen persoon Drama  bijna altijd een richtingsgevoelige microfoon Goed richten is de boodschap (naar de mond)! Bij een tweegesprek draai je de microfoon telkens naar de mond van de sprekende toe Hoe dichter de microfoon, hoe beter de geluidskwaliteit, hoe minder akoestiek Bij documentaires: best een richtmicrofoon

Opname Boom check Ruis Geluidsniveau Stuk sterkte = de hengel zo dicht mogelijk bij de spreker brengen tot de cameraman de microfoon ziet Ruis Ruis wordt altijd opgenomen. Geluidsniveau Zo hoog mogelijk, de meter zo ver mogelijk uitslaan, maar niet in het rood! Stuk sterkte Geluidsniveaus zo hoog zetten als de luidste acteur.

Opname Tekstoverlap Problemen: Niet letterlijk opnemen, maar los van elkaar. Problemen: Boom in beeld Boomschaduw Vliegtuig Wind Draad- en andere storingen

Geluidscontinuïteit Ongewenste bijgeluiden Voorbereiding Gaat niet bij montage Voorbereiding Op voorhand op zoek gaan naar ongewenste bijgeluiden Gewenste bijgeluiden Deze moet je los van het beeld opnemen en achteraf in de scène monteren (vb. achtergrondmuziek)

Geluidscontinuïteit Bijgeluiden in documentaires Situaties waarbij bijgeluiden niet te vermijden zijn Akoestische continuïteit Microfoon veraf = meer akoestische continuïteit

Geluid achteraf Wilds Nasynchronisatie = geluidsopnames die wel op de set, maar los van het beeld gemaakt worden. Voorbeelden: Effectgeluiden (autodeur…) Geluid buiten beeld (eenvoudig te maken op de set) Set noise (natuurlijke geluid van de set vb. In een weiland: vogels, op Schiphol: vliegtuigen…) Nasynchronisatie Altijd na montage Voornamelijk bij scènes waarvan de geluidsopnames niet goed zijn of onmogelijk bleken

Geluid achteraf Foley Geluidseffecten Muziek Een expert = Foley artist Maakt alle geluiden na die niet, niet goed of niet overtuigend op de band staan Geluidseffecten Er bestaan bibliotheken met geluidseffecten Muziek Film eerst monteren, dan muziek

Geluidsmontage en nabewerking Professionele geluidsnabewerking ALLE geluiden krijgen hun eigen spoor of track Een professionele editor moet: Stukjes zonder geluid weghalen De opgenomen set noise toevoegen Andere geluidssporen gebruiken voor oneven scènes dan voor even Vaste geluidssporen aanhouden voor muziek en voice-overs Sporen reserveren voor nasynchronisatie

Geluidsmontage en nabewerking Mixage Hoe hard elk geluid Ruimtelijk effect toevoegen Ruimtelijkheid Stereogeluid mag het beeld niet volgen Lowbudget geluidsafwerking Mogelijkheden worden bepaald door software en hardware