pag. 1 Onveiligheidgevoel in Vlaanderen Mark Elchardus Wendy Smits

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Voelt de Vlaming zich veilig?

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Onveiligheidgevoel onderzocht in Vlaanderen 8 onderzoeken –1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2004, 2006, 2008 N=14.957

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Algemeen gevoel onveiligheid: verkeer en/of criminaliteit -0+ De laatste 10 jaar zijn de straten onveiliger geworden 12%16%72% Het is vandaag te onveilig om kinderen alleen op straat te laten 14%17%69% ‘s Avonds moet je op straat extra voorzichtig zijn 16%18%65%

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Specifieke verwijzing naar criminaliteit -0+ In deze tijd is een alarmsysteem geen overbodige luxe De politie is niet meer in staat om ons nog tegen criminelen te beschermen

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Blijken van angst en voorzorgsmaatregelen -0+ Als ik op vakantie ga, durf ik mijn huis niet onbewaakt achterlaten ‘s Avonds en ‘s nachts doe ik de deur niet open als er gebeld wordt Uit angst te worden overvallen sluit ik altijd onmiddellijk mijn wagen

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Voorzorgen

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Vlaanderen in de greep van de angst? Culture of fear Andere risicoperceptie? Welke risico’s zijn volgens de mensen groter geworden?

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? In vergelijking met 50 jaar geleden is risico … (2004, Vlamingen, 19-36, N=3251) -++/- … slachtoffer te worden van verkeersongeval … slachtoffer te worden van misdadigers …te worden overvallen27638 …te worden lastig gevallen en beledigd door schoftjes 37136

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? In vergelijking met 50 jaar geleden is risico… (19-36, N=3251) -++/- …op ziekte door milieuvervuiling 9657 … op opduiken van nieuwe, oncontroleerbare ziektes 9586 …om zelf een auto-ongeluk te veroorzaken 7588 …op natuurrampen9445

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? In vergelijking met 50 jaar geleden is risico… (19-36, N=3251) -++/- …op oorlog21351,7 …op atoomramp22421,9 …op voedselvergiftiging23482,1 …op ziekte door slecht of onvoldoende gecontroleerd voedsel 32381,2

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Verschuiving risicoperceptie Niet zozeer technologisch door de mens gemaakte risico’s Wel de risico’s verbonden aan verkeer en criminaliteit = wat de schaal van onveiligheidsgevoelens meet

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Onveiligheidgevoel meten 8 uitspraken In 8 surveys Bevolking jaar, N= PC-analyse, ladingen: 0,70 – 0,78 Eigenwaarde: 3,62 R 2 = 0,52 Cronbach’s Alfa: 0,84

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Evolutie

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Lijkt een golf, maar er zit wat daling in

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Lichtjes dalende trend, tussen 2001 en 2006 Onveiligheidsgevoelens (8 items-somschaal) naar meetpunt (gecontroleerd voor scholing, geslacht en leeftijd) Evolutie  ***=p< naar Daling0.106*** 1998, 1999, 2000, 2001 – 2002, 2004, 2006, naar Daling0.114*** 1998, 1999 – 2006, naar Daling0.103***

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Kunnen we die daling verklaren? Neen, niet echt, niet op basis SCV-gegevens

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Vragen Zijn de onveiligheidgevoelens altijd zo hoog geweest? Als dat niet het geval is, wanneer zijn ze dan toegenomen? Waarom zijn ze toegenomen? Probleem: We meten ze slechts vanaf 1998

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Enig houvast… Onderzoek 2004, inwoners Vlaanderen jaar oud, N=3570 waarin ook rechtstreeks en onrechtstreeks slachtofferschap wordt bevraagd M.Elchardus, S. De Groof, W.Smits, Rational fear or Represented Malaise, Sociological Perspectives, 2008,51,3:

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Enig houvast Verklaringen onveiligheidgevoel –Onbehagen (negatief toekomstbeeld, anomie) –Intens televisie kijken en voorkeur commerciële zenders –Perceptie, evaluatie politieoptreden –Geslacht –Leeftijd en fysieke kwetsbaarheid (steunt op andere surveys) –Slachtofferschap Mogelijke trend –Toename onbehagen (waarschijnlijk) –Opkomst televisie en commerciële televisie (zeker) –Andere perceptie politie (onzeker) –Verandering geslachtsratio (nee) –Vergrijzing (zeker) –Criminaliteit (onzeker en zou nauwelijks effect hebben)

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Waarschijnlijk toename en waarschijnlijk gevolg van… Toename van het onbehagen (kennismaatschappij, kloof laag- en hooggeschoolden) Opkomst van de televisie en van de commerciële televisie Vergrijzing van de bevolking, demografische angst

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? Besluit Vlamingen voelen zich heel onveilig Onveiligheidgevoel daalt licht over laatste 10 jaar, vooral tussen 2001 en 2006 Maar blijft zeer hoog De angst heeft structurele oorzaken en is grotendeels symbolisch Met de onveiligheidgevoelens werd zeer dom omgegaan –Ontkennen, negeren –Toeschrijven aan criminaliteit

Onveiligheidsgevoelens. Rationele angst of collectieve voorstelling van onbehagen? We worden overspoeld, niet door een golf van misdaad, maar door vergrijzing, televisie en een golf van onbehagen. No country for young people