Antieke bronnen en materiële cultuur van de Grieks-Romeinse wereld Onderdeel Epigrafiek F.G. Naerebout f.g.naerebout@hum.leidenuniv.nl www.oudegeschiedenis.info

1 Definitie en categorisering Epigrafiek = studie der inscripties Inscriptie = tekst geschreven in (intaglio) een drager van hard niet-organisch materiaal (steen/ keramiek/metaal) NB: een kwestie van VORM, en niet van INHOUD

Een algemeen fenomeen

Vele typen inscripties

Grensgevallen

2 De discipline epigrafiek: bestaansreden en geschiedenis Waarom epigrafiek? Barthold Georg Niebuhr schreef in 1815 (!) “dass Inschriften für die alte Geschichte den Urkunden für die neuere entsprechen”: “dat binnen de Oude Geschiedenis inscripties een bijdrage leveren die vergelijkbaar is met die van archiefstukken binnen de geschied-schrijving van de post-antieke wereld.”

Een corpus geschreven bronnen dat voortdurend groeit – met honderden teksten per jaar Louis Robert 1904-1985 1939-1974  Professeur d’épigraphie et antiquités grecques au Collège de France

Reizigers Verzamelen  objecten / teksten Verzamelen vanuit nieuw historisch perspectief De grote corpora Versplintering Prachtige digitale toekomst?

Smetius, Inscriptiones Antiquae, Uitgegeven door Justus Lipsius

Barthold Georg Niebuhr 1815 “dass Inschriften für die alte Geschichte den Urkunden für die neuere entsprechen”

Jean Antoine Letronne Receuil des inscriptions grecques et latines de l’Égypte, étudiées dans leur rapport avec l’histoire politique, l’administration intérieur, les institutions civiles et religieuses de ce pays depuis la conquête d’Alexandre jusqu’à celle des Arabes, 2 delen, Parijs 1842-1848

Theodor Mommsen 1817-1903

3 De taken van de epigraaf Inscripties beschikbaar maken. Op basis van: 1 De oorspronkelijke (on)roerende zaak die de tekst draagt  in situ / spolium / collectie 2 Afbeelding van de tekst (met of zonder de drager)  foto (analoog/digitaal) / tekening 3 Abklatsch 4 [eerdere editie]

Taken: vervolg 1 inscripties vinden 2 inscripties verzamelen en documenteren 3 inscripties lezen 4 inscripties begrijpen: categoriseren, vertalen, becommentariëren 5 inscripties dateren 6 inscripties (her)uitgeven 7 inscripties contextualiseren, (her) interpreteren 8 de geschiedenis van de inscripties schrijven 9 geschiedenis schrijven aan de hand van inscripties

lacunae  conjecturen

Lacunae and conjectures

4 De eindgebruiker Moet kunnen vinden: 1 tekst(en) op grond van verwijzing / vooralsnog onbekende teksten, ter beantwoording van een bepaalde vraag 2 alle relevante edities; vertaling(en); afbeelding(en) 3 verwant materiaal: mettre en série, contextualizeren  bibliografie (inclusief databases)  hulpmiddelen: afkortingen; toponymie; chronologie; typologie Moet het gevondene kunnen gebruiken: 1 kennis van wat de epigraaf doet 2 kennis van de publicatie-conventies, m.n. sigla (Leids systeem)