Interstedelijk Debat 26 februari 2015 Tilburg Belastingharmonisatie in de EU; een sluimerend proces? Prof. mr. Frank Pötgens

Doel; voorkomen oorlog, welvaart, economische macht Achtergronden Huidige EU -> oorsprong in EGKS (1951); gemeenschappelijke markt voor 2 belangrijke grondstoffen; Kolen; Staal Doel; voorkomen oorlog, welvaart, economische macht 6 lidstaten (waaronder NL en Dld)

Achtergronden

VWEU: Basis harmonisatie Ontwikkeling tot interne markt tussen 28 lidstaten Omzetbelastingen, accijnzen en andere indirecte belastingen -> harmonisatieopdracht (art. 113 VWEU): ”.... voor zover deze harmonisatie noodzakelijk is om de instelling en de werking van de interne markt te bewerkstelligen en concurrentieverstoringen te voorkomen.”

VWEU: Basis harmonisatie Geen harmonisatieopdracht voor directe belastingen in VWEU -> richtlijnen vaststellen (unanimiteit) die rechtstreeks van invloed zijn op de instelling van een interne markt (art. 115 VWEU) Art. 113 (indirecte belastingen; ook unanimiteit) -> alle maatregelen toegelaten (dus ook verordeningen)

VWEU: Basis harmonisatie Unanimiteit voor fiscale maatregelen remt harmonisatie fiscale wetgevingen Pogingen EC om gekwalificeerde meerderheid voor bepaalde fiscale maatregelen in te voeren (zoals bij de directe belastingen voor bestrijding fraude en belastingontwijking) tot op heden mislukt

VWEU: Basis harmonisatie Unanimiteit vermijden; gebruik maken van bepalingen inzake “nauwere samenwerking” (art. 20 e.v. VEU) -> tenminste 9 lidstaten kunnen nauwere samenwerking aangaan waardoor bepaalde fiscale EU-maatregelen alleen in die lidstaten vt (goedkeuring gekwalificeerde meerderheid) Voorbeeld: belasting op financiële transacties en CCCTB (concept RL 16 maart 2011)/later soort verdrag/wordt wellicht toch weer RL)

VWEU: Resultaten harmonisatie Gesteld kan worden dat op BTW-gebied met een aantal richtlijnen een redelijke mate van harmonisatie is bereikt Douanewetboek (verordeningen) Accijnzen (RL) Anders: op het gebied directe belastingen -> resultaten zijn mager: (i) M-D RL;

VWEU: Resultaten harmonisatie (ii) Fusie RL (iii) Rente-Royalty RL (iv) Spaartegoeden RL (v) Arbitrageverdrag (vi) BijstandsRL (ziet ook op indirecte belastingen); (vii) InvorderingsRL (idem) (viii) Multilateraal Bijstandsverdrag van Raad en de OESO (idem) Concept RL: CCCTB (wellicht weer) en grensoverschrijdende verliescompensatie (1984)

Rol HvJ EU Gebrek aan harmonisatie heeft geleid tot actieve rol van HvJ (art. 19 VEU); wegnemen van belemmeringen en discriminaties van de verkeersvrijheden Voorbeelden: verliesverrekening -> concept RL nooit ingevoerd Nationaal is verliesverrekening tussen verschillende vennootschappen mogelijk via fe- of group-relief-achtige regimes Beperking vrijheid van vestiging (art. 49 VWEU)

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening Marks & Spencer, 13 december 2005, zaak C-466/03 -> grensoverschrijdende verlies- compensatie UK venp met verlieslatende D-venp in Fra, Bel en Dld -> group relief alleen indien D-venp in UK gevestigd -> belemmering art. 49 VWEU in casu gerechtvaardigd -> 3 gronden: (1) symmetrie tussen winst en verlies (evenwichtige verdeling heffingsbevoegdheid) (2) gevaar dubbele verliesverrekening (3) gevaar van belastingontwijking -> verliezen worden zo veel mogelijk toegerekend aan de staat waar de belasting het hoogst is

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening UK group relief-regeling is niet in alle gevallen proportioneel -> indien verliesverrekening in staat D-venp niet (meer) mogelijk is, dan verlies in UK in aanmerking nemen Herbevestigd in zaak Commissie/VK, 3 februari 2015, zaak C-172/13 Andere mogelijkheden en onmogelijkheden:

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening Philips Electronics, 6-9-2012, zaak C-18/11 Moedervennootschap NL LG Philips Display Netherlands BV Philips Electronics UK Ltd VI -/- +/+ UK PE UK Ltd verzoekt verliezen vi te verrekenen met haar winsten (group relief) -> nee; verliezen verrekenbaar met winsten NL hoofdhuis (LG PD BV)

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening Beperking van art. 49 VWEU; minder aantrekkelijk om activiteiten te ontplooien in UK middels een vi dan een UK D-vennootschap (wel overdracht verliezen) -> objectief vergelijkbaar Rechtvaardigingsgronden: Evenwichtige verdeling heffingsbevoegdheden, in casu symmetrie tussen belastingheffing winst en aftrek verlies veiligstellen -> geen probleem omdat verlies is geleden op UK grondgebied en wordt overgedragen via goup relief aan UK vennootschap Voorkomen van dubbele verliesverrekening -> wordt niet aanvaard; HvJ vindt dat UK heffingsbevoegd is voor verliezen en kan dan niet klagen dat ze worden overgedragen aan een venp die ook onder zijn heffingsbevoegdheid valt

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening X Holding BV, 25-2-2010, zaak C-337/08 X Holding BV NL 100% F NV -/- + voeging in FE Bel

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening HvJ -> vergelijking M-vennootschap met NL-dochter -> wel FE -> belemmering art 49 VWEU -> rechtvaardiging -> evenredige verdeling heffingsbevoegdheid -> grensoverschrijdende FE -> M-venp kan vrijelijk kiezen in welke lidstaat verliezen D-venp in mindering worden gebracht Vergelijking met VI -> proportionaliteit -> wat betreft verdeling heffingsbevoegdheid, niet vergelijkbaar met D-venp -> ook niet verplicht zelfde behandeling te geven

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening HvJ EU 12 juni 2014, gevoegde zaken C-39/13, C-40/14 en C-41/13 (SCA, X AG en anderen, en MSA) -> Papillion (zaak C-418/07)-FE Dld M BV TH KD BV FE MBV en KD BV

Rol HvJ EU/grensoverschrijdende verliesverrekening Vervolg Papillion (zaak C-418/07)-FE Dld M D1 BV D2 BV NL FE tussen D1BV en D2 BV

Prof Kemmeren, WFR 2005; Woonplaatsgebonden compartimentering Rol HvJ EU/exit taxes Prof Kemmeren, WFR 2005; Woonplaatsgebonden compartimentering Mededeling EC 19 december 2006, COM (2006) 285 -> oproep tot gecoördineerde aanpak Raad van de Europese Unie resolutie van 2 december 2008 (inzake coördinatie van exitheffingen), Pb EU 2008 C 323/1-2 HvJ EU 29 november, C-371/10 (National Grid Indus) Onderscheid vaststelling aanslag en invordering Uitstel van heffing tot nationaal realisatiemoment Wet uitstel van betaling exitheffingen Art. 25a IW 1990 Inwoners van EU/EER

Rol HvJ EU/persoonlijke tegemoetkomingen Grensoverschrijdende arbeid; persoonlijke tegemoetkomingen Aanbeveling van EC 21 december 1993, nr. 94/79/EG; 75% inkomensgrens Schumacker-arrest (14 februari 1995, zaak C-273/93) Geen splitting -> geen inwoner Dld Binnenlandse bp en buitenlandse bp zijn in het algemeen geen gelijke gevallen -> dus: geen discriminatie (r.o. 35) –> in beginsel is de woonstaat het best in staat rekening te houden met de persoonlijke draagkracht van een belastingplichtige

Rol HvJ EU/persoonlijke tegemoetkomingen Buit bp -> gehele of nagenoeg gehele inkomen verwerven in werkstaat (inkomenseis) -> binnenlands bp voor persoonlijke tegemoetkomingen en tegemoetkomingen uit hoofde samenstelling gezin (persoonlijke tegemoetkomingeneis) -> anders wordt bij een dergelijke buit bp noch in zijn woonstaat noch in zijn werkstaat rekening gehouden met zijn persoonlijke en gezinssituatie (r.o. 38)

Rol HvJ EU/persoonlijke tegemoetkomingen Commissie/Estland-arrest (10 mei 2012, zaak C-039/10) Hoewel 50% van het pensioen afkomstig is uit de woonstaat (Finland)moet de bronstaat (Estland) toch de persoonlijke tegemoetkomingen toestaan omdat het wereldinkomen in Finland zodanig gering is dat het niet belast wordt (komt niet boven de belastingvrije som uit) Aanbeveling van de hand gewezen EC kondigt inbreukprocedures aan

Rol EC Beleid is op terrein directe belastingen met soft law te werken (mededelingen, aanbevelingen, etc) Mededeling van de Commissie met actieplan tegen agressive taxplanning gepaard gegaan met aanbevelingen met betrekking tot (i) het tegengaan van agressieve tax planning en (ii) het tot stand brengen van een minimumstandaard voor good tax governance Staatsteun (ar. 107 VWEU); actieve rol EC -> NL afschaffen CFM-regime Formele onderzoeksprocedure begonnen naar het rulingbeleid van Nederland, Ierland en Luxemburg -> NL: Starbucks (11 juni 2014)

Rol wordt met name overgenomen door HvJ EU en in beperkte mate door EC Conclusie Weinig harmonisatie qua wetgeving op fiscaal terrein (zeker voor directe belastingen) Rol wordt met name overgenomen door HvJ EU en in beperkte mate door EC Rol EC wordt groter en actiever vanwege staatsteunmiddel (rulings) Probleem; democratisch gehalte