Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen Carl Lamote VCLB

Inhoud Definitie en cijfers Kenmerken Gevolgen Aanpak?

Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen Cijfers

Vroegtijdig schoolverlaten? Criterium? Diploma? Getuigschrift? Leeftijd? Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen: Het percentage personen met een leeftijd van 18 tot 24 jaar dat geen kwalificatie heeft behaald en geen leerplichtonderwijs meer volgt. Tellingsdata: databanken Kwalificaties: diploma ASO, TSO, KSO, getuigschrift 6e jaar BSO, kwalificatiegetuigschrift DBSO en leercontract Sinds kort ook BuSO OV3 en OV4 Nadeel: vertraging op de cijfers Verschilt ietwat van Europese definitie

Cijfers (bron: Lamote, C., Van Landeghem, G., Blommaert, M., Nicaise, I., De Fraine, B. & Van Damme, J. (te verschijnen). Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen: een stand van zaken en een voorstel tot aanpak. In: Noppe J., Vanderleyden L., Callens M. (Eds.), De sociale staat van Vlaanderen. Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Gemeenschap 

Cijfers

Cijfers Europese cijfers vs ‘Vlaamse cijfers’ (indicatoren SSL)

Uitval per kalenderjaar

Cijfers

Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen Kenmerken

Vroegtijdig schoolverlaten? Verschillende verhalen Vaak zeer individueel Begint reeds vroeg in de schoolcarrière

VSV School Structuur Leerling

Leerlingkenmerken Enkele patronen Geslacht Betrokkenheid SES/etniciteit Prestatie Schoolloopbaan Schoolwissels (bron: Lamote, C., Van Damme, J., Van Den Noortgate, W., Speybroeck, S., Boonen, T., de Bilde, J. (2012). Dropout in secondary education: An application of a multilevel discrete-time hazard model accounting for school changes. Quality and Quantity, epub ahead of print.)

Schoolwerkattitude Proporties: Hoog= 66% Hoog & dalend = 13% Laag = 21% (bron: Lamote, C., Speybroeck, S., Van Den Noortgate, W., Van Damme, J. (2013). Different pathways towards dropout: the role of engagement in early school leaving. Oxford Review of Education, 39 (6).)

Schoolwerkattitude Hoe is de verhouding jongens/meisjes binnen deze groepen? Hoog en stabiel (n=3018) 35% jongens, 65% meisjes Hoog en dalend (n=609) 64% jongens, 36% meisjes Laag (n=977) 79% jongens, 21% meisjes

Verklaring voor verschil jongen – meisje? Schoolwerkattitude: verschil tussen jongens en meisjes ook gerapporteerd in voorgaand onderzoek, maar reden niet steeds duidelijk Jackson (2002): ‘laddishness’ (‘machogedrag’) Inspanning voor schoolwerk = vrouwelijke karaktereigenschap Goed presteren met minste moeite = duidelijk signaal van talent (falen zonder inspanning ≠ gebrek aan talent) Maar: lagere attitude gevolg van daadwerkelijk minder inspanning of enkel maar rapportering van minder inspanning (confirmeren)?

Daling in betrokkenheid? O.a. spijbelen, schoolwijzigingen Maar ook: verlaagde prestaties, zittenblijven, etc.

Profiel Geslacht Jongens meer dan meisjes (ook na controle voor aanvangsniveaus, SES, zittenblijven) Verklaring? Tuchtproblematiek & Definitieve uitsluitingen “anti-school” cultuur Schoolse carrière Gedragsproblematiek (Rumberger, 2004) Prestaties op school Testscore eerste leerjaar al voorspeller voor latere dropout (Alexander et al. 2001) Cognitief aanvangsniveau: 1sd hoger dan gemiddeld: kans op dropout daalt met 38%, na controle voor SES, geslacht, zittenblijven Meer definitieve uitsluitingen van jongens t.o.v. meisjes (1399 tov 451).

Profiel Schoolse vertraging en/of veranderen school/onderwijsvorm. Blijven zitten in BaO? 4 keer meer kans op dropout Blijven zitten in SO? 2,5 keer meer kans op dropout De eerste twee effecten van zittenblijven zijn zonder controle voor achtergrondvariabelen. Na controle voor SES, geslacht en aanvangsniveau blijft de kans op dropout na zittenblijven in SO ongewijzigd, maar daalt de kans op dropout na zittenblijven BaO tot eenzelfde niveau als die van zittenblijven in SO. Wat betreft het zittenblijven in het BSO en de invloed daarvan op vroegtijdig schoolverlaten.

Profiel Kans vroegtijdig schoolverlaten vanuit BSO naar aantal jaren vertraging en leerjaar (Van Landeghem & Van Damme, 2011). Jongens Meisjes Vertraging Leerjaar 3 4 5 6 4% 1 12% 7% 13% 6% 2 24% 20% 14% 17% 11% 45% 32% 28% 18% 43% 25% 27% 46% 39% 29% 19% 37% 30% 70% 50% 16%

Redenen? Aantrekkingskracht arbeidsmarkt/andere opleiding Inhoud van de opleiding Schoolmoeheid Recente interviews: Problematische relatie met medeleerlingen Gebrek aan inspraak- en participatie

Vroegtijdig schoolverlaten op structuurniveau

Structuurkenmerken Arbeidsmarkt Werkloosheid Jeugdwerkloosheid Discouraged student effect vs. Added worker effect Jeugdwerkloosheid Opportunity cost? Minimumloon Economische groei (bron: De Witte, K., Nicaise, I., Lavrijsen, J., Van Landeghem, G., Lamote, C., Van Damme, J. (2013). The impact of institutional context, education and l abour market policies on early school leaving: a comparative analysis of EU countries (forthcoming). European Journal of Education, accepted.

Schoolkenmerken Tracking (vroege studiekeuze?) Zittenblijven Leerplicht (kwalificatieplicht?) Funding Tweedekansonderwijs The easy way out? (bron volgende slide: Nicaise, I., De Witte, K., Lavrijsen, J., Lamote, C., & Van Landeghem, G  (2013).  Towards a Basic Qualification for All in the EU: A Social, Educational and Economic Agenda. Euroforum KU Leuven.)

Variable Baseline Poverty School system Combined GDP/capita in PPP 7.682e-06* 1.092E-06* -7.152e-06* 5.578E-06 GDP growth in current prices (%) -5.446** -4.809*** -0.564 -0.916 Youth unemployment rate (%; age group <25 years) 0.0047 -0.0049 .0128** 0.006 Adult unemployment rate (%; age group 25- 64 years) .0604*** .0719*** -0.003 .0196* Education funding -.0589*** -.032** -.0228* -.0168* Minimum wage (as % of median wage) -1.702 Year -0.025 -0.0303 0.0026 Poverty rate (%) .0461*** .020** Immigration rate (%) -0.16* -0.45*** Legal school leaving age -.183*** -.265*** % grade retention .0336*** .0356*** tracking age -0.040 -.0415* % students in selective schools -.0076*** -.00515*** % students in schools with ability grouping 0.002 .0059*** % students in general education .0149*** .0105*** Constant 49.088 61.733 6.765 -3.758 Number of observations 86 112 113 106 R² 0.522 0.7567 0.750 0.884

Structuurkenmerken - crisis Beide afbeeldingen: VDAB Ontcijfert, nummer 16, December 2011. Link

Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen Gevolgen

Gevolgen Ongekwalificeerd zijn leidt tot (na matching): Lager maandloon Langere tijd werkloos Meer kans op statuut ‘arbeider’ of ‘contractueel openbare sector’ t.o.v. bediende statuut Meer tijd op ziekenkas/invaliditeit Minder gezondheidsbevorderend gedrag Minder vrijetijdsbesteding complementair aan werk Meer evasieve vrijetijdsbestedingen … dan gekwalificeerden.

Gevolgen (Europees) In toekomst: amper 1 op 10 jobs bereikbaar Sociale kost Kost in € (NL: 1 800 000 per vroegtijdige schoolverlater)

Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen Aanpak?

Aanpak? Identificatie en analyse Monitoring Coördinatie van initiatieven Preventie Interventie Compensatie Aanpak begint bij de start Schoolniveau Tweedekansonderwijs Leerlingniveau Herintrede in regulier onderwijs Systeemniveau Ondersteuning

Aanpak vanuit een regionaal perspectief Lokaal probleem vraagt lokale cijfers Per provincie/gemeente/school NL? Lokaal probleem vraagt lokale analyse Pijnpunten? Lokaal probleem vraagt lokale aanpak ‘brede aanpak’; school in een buurt – buurt in een school ‘early warning system’ (o.a. spijbelproblematiek) Vlaamse aanpak geeft algemene richting -> lokaal beleid geeft exacte coördinaten.

Aanpak vanuit regionaal perspectief Onderzoek over wat werkt; merendeel rendeert meest lokaal! Mentorschap Opvolging spijbelen Voldoende en zinvolle stageplaatsen

Referenties De Witte, K., Nicaise, I., Lavrijsen, J., Van Landeghem, G., Lamote, C., Van Damme, J. (2013). The impact of institutional context, education and labour market policies on early school leaving: a comparative analysis of EU countries (forthcoming). European Journal of Education, accepted. Lamote, C., Speybrouck, S., Van Den Noortgate, W., Van Damme, J. (2012). Different pathways to dropout; the role of engagement in early school leaving. Oxford Review of Education. Lamote, C., Van Droogenbroeck, I., Van Damme, J. (2012). Één leerling per uur valt uit en de klok tikt verder. Over vroegtijdig schoolverlaten en suggesties voor een brede aanpak. Lerende Gemeente, gids voor flankerend onderwijsbeleid. Lamote, C., Van Damme, J. (2011). Ongekwalificeerde uitstroom in Vlaanderen. In: Mahieu P. (Eds.), School en samenleving. Mechelen: Plantyn. Lamote, C., Van Landeghem, G., Blommaert, M., Nicaise, I., De Fraine, B. & Van Damme, J. (te verschijnen). Vroegtijdig schoolverlaten in Vlaanderen: een stand van zaken en een voorstel tot aanpak. In: Noppe J., Vanderleyden L., Callens M. (Eds.), De sociale staat van Vlaanderen. Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Gemeenschap  Lamote, C., Van Damme, J., Van Den Noortgate, W., Speybroeck, S., Boonen, T., de Bilde, J. (2012). Dropout in secondary education: An application of a multilevel discrete-time hazard model accounting for school changes. Quality and Quantity, in press. Nicaise, I., De Witte, K., Lavrijsen, J., Lamote, C., & Van Landeghem, G  (2013).  Towards a Basic Qualification for All in the EU: A Social, Educational and Economic Agenda. Euroforum KU Leuven