SPORTSVISION een introductie Inleiding: ZIEN by Iris optiek houdt zich bezig met oogzorg in de ruimste zin. Naast de klinische optometrie (het doen van onderzoek voor huis- en oogartsen), het keuren voor rijbewijzen en vliegbevretten doen wij ook veel onderzoek bij patienten met leer en leesstoornissen. Dit kunnen kinderen zijn met dyslexie-achtige klachten, maar ook volwassenen met computer gerelateerde klachten op het werk.. ZIEN Optometrisch Centrum Instituut voor SportsVision Richard Hoctin Boes B.Sc.

SportsVision SportsVision 1 SportsVision 2 Protectie Management Screening en testen Verbetering Implementatie Sportsvision bevat een 4-tal onderdelen Protectie vh oog; Management van oogletsel Screening en testen van de sporter Verbetering van het visuele systeem met als doel een betere sportprestatie. Implementatie visuele vaardigheden bij sporten. Bij deze workshop zal dieper worden ingegaan op de laatste 3 onderdelen. Daarnaast zullen er adviezen gegeven worden waar men als trainer/coach op kan letten. ZIEN-SVI 03-11-10

SportsVision Beter Zien is Beter Sporten Screening en testen van de sporter Visuele vaardigheidstraining Implementatie tijdens de sport. Sportsvision waar het vandaag over gaat doen we ondermeer voor de KNLTB en voor International Tennisschool van Michiel Schapers. Hierbij wordt de sporter uitvoerig gescreend en getest. Door middel van visuele training leert de sporter sneller en aqurater te reageren. Deze training wordt gegeven door een gespecialiseerde fysiotherapeute en kent een individuele benadering. Onze ervaring is dat dit de beste en snelste resultaten geeft. Daarnaast geven wij advies op het gebied van correctie en protectie. (Sportbril of lenzen) ZIEN-SVI 03-11-10

Waarom SportsVision? sport vanuit een visueel oogpunt Input => Output Slechte input geeft slechte output! Om goed te kunnen presteren bij sporten is het van belang dat naast een goede motivatie en voeding, het visuele systeem optimaal benut wordt. Sporters weten dat door oefening en training de functies van spieren, de reflexen, de coordinatie enz. Niet alleen verbeteren maar ook beter te controleren zijn. Het belang van ZIEN, het functioneren van de visuele vaardigheden, wordt jammer genoeg vaak onderschat. De sporter zal sneller vermoeid raken wanneer de visuele vaardigheden minder goed zijn ontwikkeld. Door lichamelijke uitputting en/of stress zal dit versterkt worden. De meeste sporters zullen onder normale omstandigheden goed kunnen zien. Bij sporten ontstaat er een nieuwe situatie waarbij er veel meer van het visuele systeem vereist wordt. Door vermoeidheid zal als eerste het diepte zien verminderen. Lokatie, richting, snelheid en traject van bijv de bal worden minder goed ingeschat met als resultaat een mindere prestatie! ZIEN-SVI 03-11-10

SportsVision Resultaten Performance on each visual skill improved significantly (p < 0.05) as a result of the training. The increase in visual performance occurred in a step wise fashion meaning the more the athlete trained, the better their performance. After 31 + training sessions, eye movement speed increased up to 24%, vergence up to 55%, accommodation up to 36%, and eye-hand speed and accuracy up to 150%. Medicine & Science in Sports & Exercise: Effects Of Sports Vision Training Of Visual Skill Performance ©2008The American College of Sports Medicine Sinds de Olympische spelen in 1978 houden Sportsvision therapists (veelal optometristen) in Amerika zich intensief bezig met sportsvision en door steeds meer onderzoeken wordt aangetoond dat de sportprestatie significant verbetert door gerichte visuele training en bewustwording van de mogelijkheden en beperkingen van het visuele systeem. Scores varieren bij onderzoeken van 61,9% (Birnbaum et al, 1999) tot 91% (Grisham 1998) en zelfs 100% (Wicks 1994). Het meest recente onderzoek is uitgevoerd door the American college of Sports Medicine in 2008, waarbij er een direct verband is aangetoond tussen de mate van verbetering van de visuele vaardigheden en de sportprestatie. In Nederland is sportsvision als eerste door Baush & Lomb geintroduceerd. Zelf ben ik sinds 2003 aktief als Sportsvision specialist en werk ondermeer voor de KNLTB. Sinds kort zijn we begonnen met het screenen en begeleiden van hockeykeepers. Voor de veldtrainng werken we samen met oud-international keepster Jaqueline Toxopeus. ZIEN-SVI 03-11-10

SportsVision onderzoek “If two similary-trained athletes meet in competition and one has a better trained visual system, the athlete with the enhanced visual system will perform better.” Source: Human Performance Lab; US Air Force Academy, May 2006 “Vooral in de laatste twee decennia heeft sportwetenschappelijk onderzoek aangetoond dat prestaties niet alleen worden bepaald door techniek van de beweging, maar ook door kwaliteit van waarneming” Source: Geert Savelsbergh, hoogleraar bewegingswetenschappen VU Amsterdam, Volkskrant 7 oktober 2009. ZIEN-SVI 03-11-10

1. SportsVision testen Visus Oogvolgbeweging Diepte perceptie Contrast sensitiviteit Oogvolgbeweging Perifere visus Oog-handcoördinatie Onder gestandaardiseerde omstandigheden wordt een 40-60minuten durende sportsvision screening uitgevoerd. De test bevat een aantal traditionele oogheelkundige onderdelen, aangevuld met specifieke, op sport gerichte onderzoeken. Vaste onderdelen zijn: statische en dynamische gezichtsscherpte; dieptezien;contrastgevoeligheid; oogvolgbewegingen; perifeer zien en oog-hand-voetcoordinatie, maar ook reactiesnelheid en beeldverwerkingstesten. Het schema geeft weer dat het zien tot stand komt door 4 facetten: De oogbeweging, scherpstelling, waarneming en balans en positie. Deze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. ZIEN-SVI 03-11-10

SportsVision Ontwikkeling van het ZIEN 6 mnd 0.10 12 mnd 0.32 18 mnd 0.50 24 mnd 0.80 36 mnd 1.00 1ste auto-proces Basis voor alle verdere ontwikkeling ZIEN-SVI 03-11-10

1.1 Visus Visus = basis voor: Interpretatie van informatie Response tijd Oog-hand coördinatie Balance Oriëntatie Anticipatie Visus is het vermogen om de waargenomen informatie te interpreteren. Uit onderzoek is gebleken dat visuele vaardigheden een zeer grote rol spelen bij de prestatie van de sporter. Voor een sporter is een goede visus noodzakelijk. Een gezichtsscherpte van 1.0 is het minimaal vereiste. Bij een noodzakelijke correctie geven (zachte) contactlenzen het beste resultaat. Afhankelijk van de visus zal de response tijd sneller zijn, de oog-hand coordinatie, de balance en orientatie beter zijn. Een goede visus zorgt ook voor een betere anticipatie tijdens de wedstrijd. ZIEN-SVI 03-11-10

1.2 Diepte zien Stereozien oftewel stereopsis, Stereozien is uiteraard van zeer groot belang bij tennis. Binoculaire dispariteit is het verschil tussen de hoeken waaronder het licht van een object bij een stereoscopische waarneming in beide ogen. Dit verschil ontstaat wanneer een object vanuit verschillende posities word bekeken. Uit de gevolgen van het niet nul zijn van deze hoek, leiden de hersenen informatie af en ontstaat diepteperceptie. Met andere woorden diepte perceptie of stereo-zien is het vermogen om afstanden, zoals bijv. tussen racket en bal, in te schatten. Goed dieptezien kan alleen bij een juiste samenwerking van de oogspieren. Als deze niet optimaal is, kan dit door middel van speciale oefeningen getraind worden. ZIEN-SVI 03-11-10

1.3 CST contrast sensitivity test Onderscheid tussen voor- en achtergrond Contrast sensitiviteit is het vermogen om de bal te onderscheiden van de achtergrond. CST is meting waarbij het onderscheidend vermogen onderzocht wordt van de speler. Afhankelijk van de omstandigheden (buitenspel, waarbij het licht continu verandert) is het van groot belang dat de speler over een goede CS beschikt. Bij een lage waarde kan deze verbeterd worden door speciale contrastverhogende filters. Sinds kort zijn er zelfs speciale contrastverhogende contaclenzen. Tijdens het SV-onderzoekwordt er bij een lage waarde onderzocht welk type filter het beste resultaat geeft. ZIEN-SVI 03-11-10

1.4 Oogmotiliteit Onderverdeling Saccades Gladde volgbeweging Vestibulaire systeem Vergentie systeem Deze test wordt uitgevoerd met de marsdenbal. Er wordt onderscheidt gemaakt tussen de binoculaire en de monoculaire volgbeweging. Vaak is er een verschil waar te nemen tussen het dominante en niet dominante oog. Er mag geen verlies van object zijn en men moet het hoofd stil houden. Oogvolgbeweging is wellicht een van de meest onderschatte vaardigheden bij het tennisspel. Door vermoeidheid of toenemende stress kan het zijn dat er een verlies van de bal is. ZIEN-SVI 03-11-10

1.5 Perifere Visus Perifeer zien Perifere bewustzijn “Blur” interpretatie! “Blur” interpretatie! Een goede perifere visus is eveneens noodzakelijk om goed te presteren.Bij een goede perifere waarneming hoeft de speler zijn hoofd minder te bewegen. Hij zal stabieler zijn omdat bij een snelle hoofdbeweging het evenwichtorgaan opspeelt. ZIEN-SVI 03-11-10

1.6 Oog-hand-voet coordinatie Wayne-fixator Norm 165 / 2min. Hoogste score 228 Laagste score 120 Hand-oog coördinatie: essentieel voor een goede return. De visuele input wordt vertaalt door de hersenen en doorgegeven aan het lichaam (proprioceptieve feedback genoemd). Dit is met de wayne fixator goed te testen. Gedurende 2 minuten dient de testpersoon zoveel mogelijk lampjes in de periferie uit te drukken. Een score van 165 is de norm. Hoogst door ons gemeten score is 228 door Marina Erakoviz, nadat zij gedurende 3 maanden bij ons het sportsvision programma heeft doorlopen. ZIEN-SVI 03-11-10

2. Verbetering door SVT You need visual skills to focus SVT = Verbetering van: Timing, balans en coordinatie Reactietijd, snelheid en reflexen Herkenning van omgeving Visuele & mentale concentratie Anticipering Stabilitieit ZIEN-SVI 03-11-10

2.1 SVT VisueleTraining Begeleid (in office) Monitoring & controle; Uitleg & begeleiding. Thuistraining Modules; Praktijktoepassing. ZIEN-SVI 03-11-10

2.2 SportsVision Begeleide Training 2 wekelijks Evaluatie thuistraining Uitleg module Computertraining Combinatie training: Scanning, focus, Oog/hand coordinatie Balance ZIEN-SVI 03-11-10

2.3 SportsVision SVT thuistraining Dagelijks 10-15 min.; Modulair Computer ondersteunde training Opbouwend karakter Vaste onderdelen: Focaal & perifeer Oog/hand/voet coördinatie Convergentie/divergentie Ontspanning ZIEN-SVI 03-11-10

3. Kenmerken van Visuele problemen Tijdens Sport moeite met: Scherp zien; Positiebepaling; Inschatten van effecten van de bal; Inschatten afstanden van bal en of spelers; Plaatsen van de bal; Visualisering; Corrigeren van dezelfde fouten; Continuiteit in prestatie, sporter functioneert onder potentieel. ondanks goede training en coaching! ZIEN-SVI 03-11-10

4. SportsVision Implementatie Analyseren wedstrijdsituatie; Visualisering sucessen; Visuele centrering, focus op de situatie; Uitvoeren van de gewenste respons cq reactie. Begeleiding door Trainer, Coach = Noodzaak! ZIEN-SVI 03-11-10

4.1 Coach, Trainer en SVT 3 basisvoorwaarden: Zelfbeheersing bij balbezit Tijdwinst door anticipatie Tijdbesparing door bewustzijn “Coaches and management are vital because they set the training program, the playing philosophy and the strategies and tacticks for the athlete and team”. Tag Lamche, visiontrainer at Chelsea Footbal Club ZIEN-SVI 03-11-10

4.2 SVT toepassing in training 8 Stappen: Observatie hoe en waar de bal vandaan komt; Waar staan je teamgenoten; Waar staan je tegenstanders; Welke techniek pas ik toe bij balbezit (dribbel, pass, schieten etc.); Observering van de afspeelmogelijkheden; Juiste timing van afspelen; Strategie hoe de bal te spelen; Tactische overweging waarom te spelen. ZIEN-SVI 03-11-10

ZIEN Optometrisch Centrum Instituut voor SportsVision www.SVI.nl Schoutstraat 16 2981 EZ R’kerk T. 0180-425639 info@beter-zien.nl ZIEN-SVI 03-11-10

Conclusie Beter zien is beter sporten! ZIEN-SVI 03-11-10