Duurzaam bouwen Isoleren en luchtdicht bouwen Bouwknopen

Gevel / plat dak: isolatie niet hoog genoeg in muur Bouwknopen Gevel / plat dak: isolatie niet hoog genoeg in muur Bron: PaThB 2010 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Gevel / plat dak: opstand thermisch onderbroken Bouwknopen Gevel / plat dak: opstand thermisch onderbroken Bron: PaThB 2010 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities BOUWKNOPEN in plaats van koudebruggen Positieve benadering Geeft geen oordeel over goed of slecht BOUWKNOPEN = Samenkomen van scheidingsconstructies = Doorboring van isolatielaag van scheidingsconstructie

Bouwknopen: definities Wat is een SCHEIDINGSCONSTRUCTIE ?  verkorte benaming voor “scheidingsconstructie van het verliesoppervlak” (in wetgevende teksten) Wat is een SCHEIDINGSCONSTRUCTIE ? bouwdeel dat het beschermd volume afschermt van Buiten Grond/kelder/kruipruimte AOR (aangrenzende onverwarmde ruimte) Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities Aanpalende woning BESCHERMD VOLUME BUITEN GROND AOR AOR Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities Aanpalende woning BESCHERMD VOLUME BUITEN GROND AOR AOR Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities Aanpalende woning BESCHERMD VOLUME BUITEN GROND AOR AOR Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities Schematische synthese Niet alle bouwknopen zijn aangeduid! Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities Hulpmiddel om bouwknopen van dit type te lokaliseren:  Overal waar de uiterste grenslijnen van scheidingsconstructies samenkomen, ontstaan sowieso bouwknopen Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities LINEAIRE bouwknopen Type 1: Samenkomen van 2 scheidingsconstructies Type 2: Doorboring van isolatielaag van éénzelfde scheidingsconstructie PUNT bouwknopen Doorboring van isolatielaag van éénzelfde scheidingsconstructie Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities MAAR: … Lineaire en puntvormige onderbrekingen EIGEN AAN EEN SCHEIDINGSCONSTRUCTIE en over het oppervlak ervan verdeeld, zijn GEEN bouwknopen In te rekenen in U-waarde van scheidingsconstructie b.v. houtskeletbouw, spouwankers, aansluiting raamprofiel+glas, … Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities LINEAIRE bouwknoop TYPE 1: waar 2 scheidingsconstructies samenkomen Dakopstand (dak+gevel) Raam- en deuraansluitingen (raam+gevel) Funderingsaanzet (gevel + vloerplaat) … Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities LINEAIRE bouwknoop TYPE 1: waar 2 scheidingsconstructies samenkomen VOORBEELD: Gemene muur tegen onderdak = isolatie onderbroken Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities LINEAIRE bouwknoop TYPE 2: daar waar de isolatielaag van een bepaalde scheidingsconstructie lijnvormig onderbroken wordt Balkons Kolommen Regenpijpen… Enkel kijken in het vlak van de scheidingsconstructie zelf Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities LINEAIRE bouwknoop Wat zijn geen lineaire bouwknopen? Lijnvormige onderbrekingen eigen aan scheidingsconstructie  in te rekenen in U-waarde Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities LINEAIRE bouwknoop Wat zijn geen lineaire bouwknopen? Bouwknopen in scheidingsconstructie volledig in contact met grond  Moeten niet ingerekend worden wegens verwaarloosbaar warmteverlies Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities PUNTBOUWKNOOP isolatielaag van scheidingsconstructie puntvormig onderbroken door materiaal met hogere warmtegeleidbaarheid Kolom parkeergarage bij isolatie tegen plafond Bevestigingspunten van b.v. zonnecollector op plat dak, borstwering, … Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities PUNTBOUWKNOOP VOORBEELD: Metalen kolom draagstructuur  op thermische onderbreking ! Nog steeds puntkoudebrug! WANT: metalen draadstangen door de isolatie Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities PUNTBOUWKNOOP Wat zijn geen puntbouwknopen? Puntvormige onderbrekingen eigen aan scheidingsconstructie b.v. spouwankers, …  in te rekenen in U-waarde Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities PUNTBOUWKNOOP Wat zijn geen puntbouwknopen? Ventilatiekanalen, rookgasafvoerkanalen etc. die isolatielaag doorboren Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: definities PUNTBOUWKNOOP Wat zijn geen puntbouwknopen? Snijpunt van 2 of 3 lineaire bouwknopen  Verwaarloosbaar warmteverlies Bouwknopen in scheidingsconstructie in volledig contact met de grond  b.v. paalfunderingen Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: EPB 3 opties Aanvraag bouwvergunning na 1 januari 2011: koudebruggen verplicht inrekenenin K-peil 3 opties Het effect van alle koudebruggen wordt ‘exact’ ingerekend, hetzij 3D hetzij 2D. Zoveel mogelijk te voldoen aan de voorschriften van koudebrugarm detailleren (basisregels,Ψlimiet) waardoor een kleine forfaitaire toeslag volstaat. Wat niet voldoet, wordt extra ingerekend. Er wordt geen moeite gedaan, met als gevolg een hoge, forfaitaire bestraffing. Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: EPB Hoe de invloed van bouwknopen inrekenen? OPTIE A variabele K-peil-toeslag OPTIE B EPB-aanvaarde bouwknopen + 3K-punten Niet-EPB-aanvaarde bouwknopen (+ beter presterende EPB-aanvaarde bouwknopen) variabele K-peil-toeslag OPTIE C + 10K-punten Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009 Bron: PaThB 2010

EPB-aanvaarde bouwknoop en/of Voldoet aan Ψe ≤ Ψe,lim a.d.h.v. EN ISO 10211 BASISREGEL 1 minimale contactlengte BASISREGEL 2 tussenvoeging isolerende delen of BASISREGEL 3 weg van minste weerstand één van de basisregels

EPB-aanvaarde bouwknoop 3 basisregels: doorlopende isolatie BV

EPB-aanvaarde bouwknoop MINIMALE CONTACTLENGTE Eis: dcontact ≥ min ( d1/2 , d2/2 ) Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop MINIMALE CONTACTLENGTE: ramen Profielen zonder thermische onderbreking Profielen mét thermische onderbreking Isolatielaag moet volledig contact maken met de thermische onderbreking dcontact ≥ min ( d1/2 , d2/2 ) Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop TUSSENVOEGING VAN ISOLERENDE DELEN b.v. cellenbeton, foamglas, … Is λinsulating part kleiner dan λlimit? Voldoet de R-waarde aan de R-waarde-eis? Voldoen de aansluitingen aan de contactlengte-eis? R R1 R2 Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop TUSSENVOEGING VAN ISOLERENDE DELEN “ De λ-waarde van ELK isolerend deel moet kleiner dan of gelijk zijn aan 0.20 W/mK.” Meerdere materialen met λ  0.2 W/mK mogen als 1 homogeen isolerend deel aanzien worden ! Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop TUSSENVOEGING VAN ISOLERENDE DELEN R “De R-waarde van ELK isolerend deel moet groter of gelijk zijn aan het kleinste van (R1/2 , R2/2 , 2 ). “ R1 en R2 = warmteweerstanden van de 2 isolatielagen R-waarde gemeten loodrecht op thermische snedelijn LIJN die 2 isolatielagen verbindt doorheen de isolerende delen zoveel mogelijk // verloopt aan de begrenzing van de isolatielagen en isolerende delen Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop TUSSENVOEGING VAN ISOLERENDE DELEN Dikte Contact PUR(0,028) 60 mm 30 mm MW (0,040) 80 mm 40 mm CG (0,042) 90 mm 45 mm inpakken Dikte Contact CG (0,050) kimblok 100 mm 50 mm Cellenbeton (0,125/droog) 250 mm - tussenvoegen Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop TUSSENVOEGING VAN ISOLERENDE DELEN R “De R-waarde van ELK isolerend deel moet groter of gelijk zijn aan het kleinste van (R1/2 , R2/2 , 2 ). “ R1 en R2 = warmteweerstanden van de 2 isolatielagen R-waarde gemeten loodrecht op thermische snedelijn Bij venster- en deuraansluitingen is de eis enkel in functie van de warmteweerstand van de isolatielaag R1  Uf speelt niet mee in de eis  R moet  min (R1/2 , 1.5) Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop TUSSENVOEGING VAN ISOLERENDE DELEN “Voor elke aansluiting tussen een isolerend deel en een isolatielaag of tussen twee isolerende delen onderling, is de contactlengte dcontact,i groter dan of gelijk aan de minimale contactlengte .” dinsulating part dinsulating part d1 d2 dcontact,1 ≥ ½ * min (dinsulating part , d1 ) dcontact,2 ≥ ½ * min (dinsulating part , d2 ) Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop weg van de minste weerstand b.v. uitkraging vloer + gevel b.v. funderingsaanzet R1 R1 Interior Interior R2 R2 Exterior Exterior Heat Basisidee: ‘warmte kiest de gemakkelijkste weg’ = NIET doorheen de isolatie  weglengte moet voldoende lang zijn Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

EPB-aanvaarde bouwknoop weg van de minste weerstand b.v. uitkraging vloer + gevel b.v. funderingsaanzet R1 R1 Interior Interior R2 R2 Exterior Exterior Heat Lengte moet ≥ 1 METER Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

BASISREGELS SAMENGEVAT Minimale contactlengte tussen 2 isolatielagen Tussenvoeging van isolerende delen λ  0.20 W/mK R-waarde-eis Contactlengte-eis Weg van de minste weerstand + “Aangepaste” basisregels indien VENSTER- of DEURAANSLUITINGEN in bouwknoop betrokken zijn Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: berekening Lijnwarmtedoorgangscoëfficiënt Te Q2D/3D Ti *Lengte bouwknoop = 1m Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: berekening OP BASIS VAN BUITENAFMETINGEN Ti Te Ψe Ψe Q1D-dak Q1D-wand *Lengte bouwknoop = 1m Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: berekening VOORBEELD 1 Udak= 0.271 W/m2K Uwand = 0.370 W/m2K Ψe = -0.034 W/mK = “warmtebrug” ??? Ψe = 0.304 W/mK Opmaak: Arch. Christophe Debrabander, 2009

Bouwknopen: berekening VOORBEELD 2