Denk aan de sociale competentie Vragen over .. Het leven De zinvraag Saved by the light v.a. 39:40 t/m 1:01:00 (ca. 1 les) Zes groepen levens vragen 26:30 t/m 39:40 (ca. 2 les) Wat zijn Bestaans-ervaringen 0:14 t/m 26:30 Evaluatie en Afsluiting Schriftcontrole Opstel over enkele levensvragen, beantwoord vanuit de film en vanuit jezelf SO over levensvragen, bestaanservaringen, de zinvraag, levensbeschouwingen en de film saved by the light inhoudelijk. Steun van levens-beschouwingen 1:01:00 t/m 1:25:50 Wat zijn levensvragen? Saved by the light t/m 0:14 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 1

Denk aan de sociale competentie Vragen over .. Het leven Doelstellingen van de lessen, Na de lessen rondom dit thema: weet je wat zingeving is, weet je wat levensvragen zijn, weet je dat levensvragen gaan over de 'grotere' dingen in het leven, weet je dat er zes groepen levensvragen zijn, weet je wat een bestaanservaring is, weet je dat levensvragen voortkomen uit bestaanservaringen, herken je levensvragen in de speelfilm Saved by the light ken je je eigen levensvragen en zingevingsvragen Kan je de rol van godsdienst uitleggen met het oog op bovenstaande punten. 10. Kan je jouw inzichten verwerken met o.a. een creatieve opdracht. 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 2

Denk aan de sociale competentie Vragen over .. Het leven Hoe zien de lessen er uit Inleidend dictaat (overnemen van bord) Bespreking van dictaat / gemaakt huiswerk Filmfragment bekijken, ca. 15 – 20 min. per les Nabespreking / vragen stellen Werken aan het huiswerk voor de volgende les (m.b.v. de website www.kaaba-taaba.nl) 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 3

Denk aan de sociale competentie Gewone – en levensvragen? Neem over In het kader van de god.dienst en de levensbes..ouwing wordt onderscheid gemaakt naar twee soorten vragen: 1e gew.ne vragen en 2e le.ensvragen. Levensvragen onder-scheiden zich van gewone vragen omdat: a. het antwoord op een dergelijke vraag zich ontwi..eld in de tijd en b. er nogal verschi..ende antwoorden mogelijk zijn. Voorbeelden: Wat betekent g.ld voor mij? Waar wordt ik echt gel.kkig van? Wat maakt dat ik mij mensw..rdig blijf gedragen? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 4

Denk aan de sociale competentie Wat zijn levensvragen? In het kader van de godsdienst en de levensbeschouwing wordt onderscheid gemaakt naar twee soorten vragen: 1e gewone vragen en 2e levensvragen. Levensvragen onder-scheiden zich van gewone vragen omdat: a. het antwoord op een dergelijke vraag zich ontwikkeld in de tijd en b. er nogal verschillende antwoorden mogelijk zijn. Voorbeelden: Wat betekent geld voor mij? Waar wordt ik echt gelukkig van? Wat maakt dat ik mij menswaardig blijf gedragen? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 5

? Even oefenen Wat kunnen wij vandaag voor u doen? Gewone- en levensvragen Even oefenen Wat kunnen wij vandaag voor u doen? Krijg ik nog een beloning? Bestaat er beloning voor goed leven? Wat is een goed leven? ? 8-4-2017 6

? Even oefenen Ben je de baas over je eigen leven? Gewone- en levensvragen Even oefenen Ben je de baas over je eigen leven? Kan je groenten weggeven? Wat is echte rijkdom? Kan je zonder voedsel? ? 8-4-2017 7

? Even oefenen 1. Hoe veel wilde u? 2. Hoeveel kost het Gewone- en/of levensvragen? Even oefenen 1. Hoe veel wilde u? 2. Hoeveel kost het 3. Wat betekent geld voor mij? 4. Waarom betalen mensen contant? ? 8-4-2017 8

? Even oefenen 1. Is hij gelukkig? 2. Wat is de weg naar geluk? Gewone- en/of levensvragen? Even oefenen 1. Is hij gelukkig? 2. Wat is de weg naar geluk? 3. Wat betekent geluk voor mij? 4. Heb je geluk met de loterij? ? 8-4-2017 9

Denk aan de sociale competentie Gewone- en levensvragen Extra oefening Wat is de kleur van jouw haar? Hoeveel millimeter is een centimeter? Hoeveel mensen leven er in Nederland? Wat is echt duurzaam menselijk geluk? Wat maakt echt gelukkig? Wat maakt hem echt blij? Wat is de waarde van de mens? Wat is de waardigheid van de mens? Hoe kan je levensvragen “ontlopen”? Waar loopt “het leven” naar toe? Wat maakt dat de mens, mens is? Waaraan houd ik mij vast als alles om mij heen wegvalt? ? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 10

Levensvragen en Saved by the Light Bij de film: Wat vindt Dannion belangrijk? Wat vindt zijn moeder belangrijk? En Casy? 4. Bedenk 3 open gewone vragen bij de film (hoe, wat, waarom..) 5. Bedenk 2 levensvragen bij de film: 8-4-2017 11

Bestaanservaringen? Neem over en maak af! Vr.gen over het leven komen vaak aan de orde als iemand iets heeft meegemaakt dat veel indr.k heeft gemaakt. Dat kan zowel een positieve als een negatieve erv.ring zijn. Enkele voorbeelden zijn: de geb..rte van een baby, het ervaren van veel ongeluk of geluk in korte tijd, een nabij de d..d ervaring (zoals in Saved by the light), bepaalde dromen, dingen zien die niet alledaags zijn , etc. Deze erv.ringen die ons denken een (nieuwe) wending geven, worden best..nservaringen genoemd. 8-4-2017 12

Bestaanservaringen? Neem over en maak af! Levensvragen komen vaak aan de orde als iemand iets heeft meegemaakt dat veel indruk heeft gemaakt. Dat kan zowel een positieve als een negatieve ervaring zijn. Enkele voorbeelden zijn: de geboorte van een baby, het ervaren van veel ongeluk of geluk in korte tijd, een nabij de dood ervaring (zoals in Saved by the light), bepaalde dromen, dingen zien die niet alledaags zijn , etc. Deze ervaringen die ons denken een (nieuwe) wending geven, worden bestaanservaringen genoemd. 8-4-2017 13

Denk aan de sociale competentie Bestaanservaringen? Neem over Opdracht: bedenk een moment waarop je dacht: Heftig! Wow! Huh? ……….. Of iets in die trend. Een moment dat je definitief echt anders ging denken over een persoon of bepaald onderwerp. Noteer dat! 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 14

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? € 20 verliezen € 50 verliezen € 1000 verliezen Passende levensvraag:? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 15

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? Een verkoudheid oplopen De ziekte Ebola oplopen Altijd gezond zijn Passende levensvraag: Wat betekent gezondheid echt voor mij? Welke betekenis kan mijn leven hebben als ik ernstig ziek ben? Wat .. 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 16

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? Een verkoudheid oplopen De ziekte Ebola oplopen Altijd gezond zijn Passende levensvraag:? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 17

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? Veel papiertjes op straat zien Door de olie lopen op het strand Het zien van beelden over dode dolfijnen Passende levensvraag: Ben ik eigenaar of nbeheerder van de natuur? Wat is mijn plaats in de natuur? Wat .. 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 18

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? Veel papiertjes op straat zien Door de olie lopen op het strand Het zien van beelden over dode dolfijnen Passende levensvraag:? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 19

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? Opvallen dat de tijd vliegt Merken dat je ouder wordt Inzien dat je tijd verspilt hebt Passende levensvraag: Hoe vul ik mijn tijd zo goed mogelijk in? Is mijn bestaan echt tijdelijk? Wat .. 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 20

Denk aan de sociale competentie Even oefenen van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Welke van de drie is een bestaanservaring? Opvallen dat de tijd vliegt Merken dat je ouder wordt Inzien dat je tijd verspilt hebt Passende levensvraag:? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 21

Bestaanservaringen? Ervaring die ons denken een (nieuwe) wending geven, worden bestaanservaringen genoemd. Passende levensvraag:? 8-4-2017 22

Denk aan de sociale competentie Voorbeelden van Bestaanservaringen Bedenk er nog 10. Voor de derde keer je huis afgebrand, verliefd worden, gezakt voor examen, flinke ruzie met je moeder, aangereden door een auto, een ufo zien, een vliegtuigongeluk meemaken, een zware operatie, de geboorte van een broertje of zusje 10 miljoen winnen in een loterij, horen dat je morgen sterft, eenzaamheid ervaren, een engel ontmoeten, een heel heldere volle sterrenhemel, de geur in het bos, het vliegen van de tijd, een vervuild strand, etc.. 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 23

Bestaanservaringen? Waarom besta ik? Waar kom ik vandaan? VOOR-BEEL-DEN Waarom besta ik? Waar kom ik vandaan? Wat is de kern van mijn eigenste ik? Ben ik meer dan vlees en bloed in een velletje? Is dood, dood? Wat gebeurd er na het overlijden met mij? Kom ik weg met mijn verborgen slechte daden? Wat is de bron vanwaar uit de mens echt tot zijn recht komt? Wat is nu eigenlijk het echte gelukkige leven? Ben ik op de goede weg? Bestaat het dan toch? Is contact met daarboven mogelijk? 8-4-2017 24

Denk aan de sociale competentie Bestaanservaringen? Neem over Bekijk het filmfragment: 2. Omschrijf de bestaanservaring van Dannion. 3. Noteer 3 passende gewone open vragen 4. Noteer 3 passende levensvragen. 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 25

Zes levens-vraag-groepen Neem over en beant-woord Een best..nservaring zoals een ernstig ongeluk, het overlijden van een bekende, het vallen voor iemand, de geb..rte van een kind, het bijna st.kken in een snoepje, het smel.en van de poolkappen, het zien van een ufo of een wezen van het lic.t, roepen v.agen op. Deze vragen kunnen worden inged..ld naar het thema van de vraag. In de literat..r maakt men veelal ondersch..d in de groepen: natuur, de mens, levenswijze, de uiterst.n (leven, dood, hemel en hel), het leven, tijd en geluk. 8-4-2017 26

Zes levens-vraag-groepen Neem over en beant-woord Een bestaanservaring zoals een ernstig ongeluk, het overlijden van een bekende, het vallen voor iemand, de geboorte van een kind, het bijna stikken in een snoepje, het smelten van de poolkappen, het zien van een ufo of een wezen van het licht, roepen vragen op. Deze vragen kunnen worden ingedeeld naar het thema van de vraag. In de literatuur maakt men veelal onderscheid in de groepen: natuur, de mens, levenswijze, de uitersten (leven, dood, hemel en hel), tijd en geluk. 8-4-2017 27

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen 1. De natuur Voorbeelden van bijpassende levensvragen: Wat is mijn rol in de natuur? Wat was de oorzaak van de eerste beweging? Hoe is dit alles ontstaan? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 28

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen 2. De mens Voorbeelden van bijpassende levensvragen: Waarom ben ik uniek ? Wie of wat ben ik ten diepste? Wat is het nut van een mensenbestaan? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 29

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen 3. Levenswijze Voorbeelden van bijpassende levensvragen: Wat bindt mensen aan elkaar? Hoe komen wij tot een rechtvaardige samenleving? Waarom kunnen mensen in vrede bestaan? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 30

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen 4. Geluk Voorbeelden van bijpassende levensvragen: Kan geluk blijvend zijn? Wat maakt mij echt gelukkig? Wat is de weg naar het echte geluk? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 31

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen 5. Uitersten Voorbeelden van bijpassende levensvragen: Hoe kom ik in de Hemel? Waarom ben ik geboren? Wat is er na dit leven? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 32

Denk aan de sociale competentie Zes groepen levensvragen 6. Tijd? Voorbeelden van bijpassende levensvragen: Hoe vul ik mijn tijd wezenlijk nuttig in? Wat als ik eeuwig leef? Wat als mijn tijd gekomen is? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 33

Denk aan de sociale competentie Even oefenen Neem over en beant-woord Noem de levens-vragen-groep: Kan geluk blijvend zijn? Wat maakt mij echt gelukkig? Wat is de weg naar het echte geluk? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 34

Denk aan de sociale competentie Even oefenen Neem over en beant-woord Welke levens-vragen-groep?: Waarom ben ik uniek ? Wie of wat ben ik ten diepste? Wat is het nut van een mensenbestaan? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 35

Denk aan de sociale competentie Even oefenen Neem over en beant-woord Welke levens-vragen-groep? Wat bindt mensen aan elkaar? Hoe komen wij tot een rechtvaardige samenleving? Waarom kunnen mensen in vrede bestaan? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 36

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen Neem over en beant-woord Bekijk het film en noteer bij elk stilgezette scene: Het onderwerp Twee gewone open vragen (Hoe, wat, waarom..). Noteer één passende levensvraag. Noteer een passende levens-vragen-groep? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 37

Denk aan de sociale competentie Zes levens-vraag-groepen Noteer bij de juiste groep! Waarop kan de mens zich richten dat blijvend is? Wat is echt duurzaam menselijk geluk? Waarom is er naast kwaad ook goed? Wat is er over de grenzen van dood en leven? Kan de mens zichzelf echt kennen? Wat bepaald de kleinheid/grootheid van de mens? Wat is de waardigheid van de mens? Is het leven een gave of opgave? Hoe kan je levensvragen “ontlopen”? Waar loopt “het leven” naar toe? Wanneer is er een volkomen rechtvaardige samenleving? Waaraan houd ik mij vast als alles om mij weg valt? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 38

Denk aan de sociale competentie De zin-vraag 1 De zinvraag is de vraag of het leven uiteindelijke de moeite waard is. Het is misschien wel de meest belangrijke vraag die men zich kan stellen: de vraag der vragen.. De zinvraag hoort thuis binnen de levensbeschouwelijke of godsdienstige benadering. Het is de benadering waarbij mensen aangeven wat ze het allerbelangrijkst vinden in hun leven, wat voor hen van uiteindelijk belang is. De zinvraag is een samenvatting van alle levensvragen. In iedere levensvraag kom je eigenlijk steeds die zinvraag tegen. Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 39

Denk aan de sociale competentie De zinvraag Noteer drie zinvragen die bij ‘Saved..’ passen en Kerstmis. Na film volgt opdrachtje! Waarop kan de mens zich richten dat blijvend is? Wat is de zin van mijn leven? Waarom is er naast kwaad ook goed? Wat is er over de grenzen van dood en leven? Wat is het nut van mijn bestaan voor de ander? Wat bepaald de grootheid van de mens? Wat is de waardigheid van de mens? Wat heb ik eraan? Hoe kan je levensvragen “ontlopen”? Waar loopt “het leven” naar toe? Welk nut heeft het om mij zo druk te maken? Waaraan houd ik mij vast als alles om mij weg valt? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 40

Denk aan de sociale competentie De zin-vraag Neem over en beant-woord Bekijk het film en noteer bij elk stilgezette scene: Het onderwerp Twee gewone open vragen (Hoe, wat, waarom..). Noteer één passende zin-vraag. Noteer de juiste levens-vragen-groep? 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 41

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots 1 Filmfragment: Maak af: Bouw je huis niet op Z……… Omdat ………………………………………………………. Bouw je huis op een R…. Omdat ……………………………………………………….. Als jouw leven het huis is. e. Noem een paar stormen uit jouw leven? Wat vormde toen jouw rots (waar steunde je op)? Wat is daar de diepste bron van? Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 42

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots 1 Discussie en samenwerken In groepjes van 4 leerlingen: Antwoorden uitwerken op toets papier Telt als toets, weegt 2x Is de afsluiting van het onderwerp, levensvragen Voor elke opdracht krijg je ca. 8 minuten Bij opdracht 3 is een bijpassend filmfragment. Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 43

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots 1 Opdracht 1 Stel; je moet voor een flinke ingreep naar de tandarts (= storm in het leven’) a. Noteer 3 echt andere ingrijpende gebeurtenissen of ‘stormen’. b. Noteer 3 open vragen die ingegeven worden door deze voorvallen. c. Noteer 3 levensvragen die ingegeven worden door deze voorvallen. d. Noteer de levens-vraag-groepen bij de levensvragen die je hebt genoteerd. Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 44

Bouw je huis op een rots Menselijke waardigheid: Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots Menselijke waardigheid is de naam voor een kwaliteit die kenmerkend is voor menselijk leven. Menselijke waardigheid: Voorbeelden die men in het algemeen hier bij vindt passen zijn: Geduld, bescheiden, beheerst, vriendelijk, gastvrij, behulpzaam, trouw, eerlijk, opgeruimd, netjes, niet grof in de mond, niet luidruchtig, ijverig, gehoorzaam, zuinig, 8-4-2017 45

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots Het nut an een Levensbeschouwing 1 Levensmotto, een levenswijsheid die richting geeft aan het leven bij het nemen van beslissingen. Bronnen: een tekst uit een boek, een uitspraak van een idool, etc. Opdracht 2 ‘I make them pay’, vertaald ‘ik zal ze laten betalen’ was een oud levensmotto van Danion. Op andere manieren komen wij dit ook tegen: ‘ik krijg jou nog wel’ of ‘met gelijke munt terugbetalen’. a. Bedenk 4 voorbeelden uit de film rondom het oude levensmotto van Dannion? b. Bedenk 4 voorvallen uit jouw eigen omgeving (van tv, internet etc. mag ook) c. Houdt dit oude levensmotto de menselijke waardigheid (altijd) in stand? d. Leg uit! Geef een voorbeeld. Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 46

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots Een rots in de branding: Iemand waar je op kan bouwen Iemand die altijd betrouwbaar is Iemand waarop je altijd op kan rekenen Zijn woorden geven kracht en bouwen op Zijn daden zijn een voorbeeld Zijn nabijheid doet goed Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 47

1 overeind Een Rots houdt.. de menselijke waardigheid.. 8-4-2017 48

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots 1 Zand biedt geen blijvende houvast Rots biedt blijvende houvast Opdracht 3 Bouw je huis op een rots (Filmfragmentje Miraclemaker: 14:33 t/m 15:54). a. Geef 3 leefregels van ‘zand als ondergrond’ of een ‘slecht’ levensmotto. b. Geef 3 leefregels van ‘een rots als ondergrond’ of een ‘goed’ levensmotto. c. Waar bouw jij je huis op? Leg uit! Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 49

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots Ht nut van een Levensbeschouwing 1 Opdracht 4 ‘Love makes the difference’, vertaald ‘Liefde maakt het verschil’. Dat was het nieuwe levensmotto van Danion. a. Geef 3 voorbeelden van ‘Love makes the difference’? b. Houdt dit levensmotto de menselijke waardigheid altijd in stand? c. Leg uit, met een goed voorbeeld. d. Bedenk 3 voorbeelden van mensen die leven volgens dit levensmotto. Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 50

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing / godsdienst Bouw je huis op een rots 1 Opdracht 5 Er staan in jullie schrift een flink aantal levensvragen. Deze waren bedacht aan de hand van de speelfilm Saved by the light.   Bespreek met elkaar de volgende levensvraag: Wat is de zin van mijn bestaan zonder levenswijsheden of rots? b. Noteer het antwoord dat met elkaar is gevonden. c. Bedenk 2 goede voorbeelden om het antwoord te ondersteunen. d. Leg de titel van de les uit: bouw je huis op een rots. e. Leg het nut uit van een levensbeschouwing of godsdienst? Denk aan de sociale competentie 8-4-2017 51

Denk aan de sociale competentie Het nut van een Levensbeschouwing Neem over en beant-woord Dr. Pim van Lommel, interview 8-4-2017 Denk aan de sociale competentie 52