Aandacht voor kanker Complementaire zorg

Complementaire zorg Wat betekent complementaire zorg inhoud Wat betekent complementaire zorg Onderscheid met andere soorten zorg Wie mag het doen Welke interventies Casussen Discussie over complementaire zorg Complementaire zorg: voor wie is het bedoeld?

Complementaire zorg Betekenis ‘Complementaire zorginterventies zijn die verpleegkundige interventies binnen het verpleegkundig proces en de verpleegkundige praktijk, die toegepast worden op basis van natuurlijke therapieën om het zelfhelend vermogen van de patiënt te ondersteunen, stimuleren of activeren en waarbij de zorg betrekking heeft op de mentale, emotionele, lichamelijke, spirituele en sociale behoeften van de patiënt, zodat deze een staat van welbevinden kan (her-) winnen’ (Astrid Noorden, 1996) Astrid Noorden deed onderzoek in 1996 en kwam tot deze definitie. Wat zegt deze definitie? Complementaire zorg is geen behandeling maar zijn interventies. Dit is een belangrijk verschil. Complementaire zorg is dan ook geen therapie. In het buitenland wordt het vaak CAM genoemd, ofwel Complementary and Alternative Medicine. Er zijn uitgangspunten die overeenkomsten hebben maar er is dus ook een belangrijk verschil. Toch is er een belangrijk verschil tussen CZ en CAM. Bij CZ gaat het om eenvoudige interventies, ingebed in een bestaand beroep. Het accent ligt op ondersteuning en verbetering van de kwaliteit van leven (care). CZ is dus geen therapie of behandeling (cure). Dit onderscheid wordt overigens vooral in Nederland gemaakt. Als we kijken naar bovenstaande definitie dan zijn een aantal zaken onderstreept: komen we zo nog op terug.

Complementaire zorg Paar uitgangspunten Complementaire zorg stelt zich als doel het welbevinden van de zorgvrager te vergroten; Uitgangspunt is het holistisch mensbeeld; De interventies gebruiken stoffen uit de natuur en/of gaan uit van het energetisch principe ; De interventies stimuleren het zelfhelend vermogen; De kwaliteit van de aanwezigheid en aandacht van de zorgverlener spelen een belangrijke rol in de toegepaste interventies;

1 Complementaire zorg Termen toegelicht Holistisch mensbeeld: De ‘hele mens’ is meer dan de som der delen. Juist de integratie, de samenhang van alle aspecten maakt ieder mens uniek. Zelfhelend vermogen: Ieder mens beschikt over zelfhelend vermogen; wanneer we een snee of verkoudheid hebben is ons systeem in staat dit te genezen. Energetisch principe: ieder mens bezit levensenergie. Symptomen van ziekte worden gezien als een uiting van verstoorde levensenergie HET HOLISTISCHE MENSBEELD IS EEN VERTROUWDE VISIE OP DE SAMENHANG TUSSEN HET GEESTELIJKE,LICHAMELIJKE EN KOSMISCHE ASPECT VAN DE mens OP DEZE AARDBOL. MET DE HOLISTISCHE VISIE ZAL DIT MENSBEELD IN AANRAKING WORDEN GEBRACHT MET BEGRIPPEN ALS: GEZONDHEID,WELVAART,ONGELIJKHEID,KWALITEIT VAN LEVEN EN VERBONDENHEID. Holistisch mensbeeld: De ‘hele mens’ is meer dan de som der delen. Juist de integratie, de samenhang van alle aspecten maakt ieder mens uniek. Voor ieder mens betekenen de verschillende delen iets anders en ieder mens kent een eigen invulling en samenhang van zijn behoeften en stelt andere prioriteiten. Zelfhelend vermogen De oude Grieks-Romeinse artsen zagen het als hun voornaamste taak om het zelfhelend vermogen te ondersteunen en te bevorderen. Met de komst en de successen van de moderne biomedische geneeskunde is het begrip echter nogal in vergetelheid geraakt. Bij complementaire behandelwijzen is het een centraal begrip gebleven, omdat deze veelal teruggaan op oude en traditionele geneeswijzen. Complementaire behandelopties maken deel uit van Integrative Medicine en daarom is er ook weer aandacht voor het zelfhelend vermogen. Wat het precies is en hoe het werkt is vooralsnog de vraag, maar duidelijk lijkt dat alle levende wezens beschikken over een inherent vermogen om de eigen mogelijkheden tot herstel te benutten. Het lijkt niet meer dan logisch dat het stimuleren van dit vermogen bijdraagt aan een betere gezondheid. Zelfhelend vermogen Ieder mens beschikt over een zelfherstellend vermogen. Een snee, een (emotionele) wond, een verkoudheid: ons systeem is normaal gesproken zelf in staat om dergelijke verstoringen in het evenwicht te herstellen. Energetisch principe: ieder mens bezit levensenergie. Symptomen van ziekte worden gezien als een uiting van verstoorde levensenergie. Het lichaam, of de geest probeert een nieuw evenwicht te vinden. Door het in balans brengen van de energie kunnen welbevinden en gezondheid (indien mogelijk) worden herwonnen.

Complementaire zorg Betekenis Complementaire zorg betekent letterlijk aanvullende zorg. Deze zorg komt dus niet in plaats van de gangbare zorg maar vormt daarop een aanvulling en doet dit vanuit een holistische mensvisie. Dit is belangrijk om het onderscheid te maken met anderen soorten zorg. Komen we verderop nog op terug.

Complementaire zorg Onderscheid Onderscheid met alternatieve zorg; het woord zegt het eigenlijk al. Alternatief tegenover aanvullend Onderscheid met therapieën die op “grens” liggen zoals therapeutic touch of reiki Complementaire zorg onderscheidt zich van complementaire of alternatieve behandelingen, die veelal worden aangeduid als complementary and alternative medicine, afgekort tot CAM. Het gaat bij CZ om interventies, die passen binnen het competentiegebied van een professie (zoals bijv. de verpleegkunde, verloskunde, fysiotherapie of geneeskunde) met het accent op ondersteuning in de zorg en het bevorderen van welbevinden. CZ is dan ook geen therapie. In Nederland wordt dit onderscheid explicieter gemaakt dan in andere landen, waar complementaire zorg deel uitmaakt van CAM. Alternatieve geneeskunde pretendeert de ziekte te genezen. In het buitenland wordt het onderscheid minder duidelijk gemaakt dan in Nederland. Onderzoek ed loopt in Nederland achter op andere europese landen en de VS. Therapeutic touch of Reiki is echter controversieel vanwege het uitgangspunt van de interventie, namelijk dat het beoogt het energieveld van de patiënt in evenwicht te brengen, dit neigt dan wat meer naar de alternatieve geneeswijzen. 1. Centeren De zorgverlener bereidt zich voor op het geven van TT, door te zorgen dat hij zich van binnen rustig voelt en met zijn aandacht in het moment kan zijn. 2. Aftasten van het energieveld De zorgverlener verzamelt informatie over het energieveld van de patiënt, door met de handen waar te nemen waar de energiestroom gestagneerd lijkt. 3. Harmoniseren van het energieveld De zorgverlener brengt de energie meer in evenwicht door rustige, gerichte (strijk-) bewegingen in het energieveld te maken. Deze stap vormt, al dan niet in combinatie met stap 4,  de feitelijke interventie. 4. Activeren van het energieveld De zorgverlener geeft de patiënt zo nodig extra energie. Dit gebeurt door een lichte aanraking aan voor- en achterkant van het bovenlichaam. 5. Afronden De zorgverlener sluit de interventie zorgvuldig af en beëindigt de energetische interactie.

Complementaire zorg Onderscheid Lastig: De KNMG wijst alle complementaire en alternatieve geneeswijzen af die niet door artsen worden uitgevoerd. Gooit daarmee complementaire zorg en alternatieve zorg op 1 hoop

Complementaire zorg Voor wie Chronisch zieken, oncologische patiënten en patiënten in de palliatieve fase blijken baat te hebben. Ook in de psychiatrie, ouderenzorg en kinderverpleging wordt het toegepast Waarom juist die oncologische patienten? Uitbehandeld en daardoor meer open voor deze zorg. Extra aandacht. Een erg goede aanvulling.

Complementaire zorg Wie doet het? Een Amerikaanse verpleegkundige verwoordt treffend waarom complementaire zorg hoort binnen het verpleegkundige domein: “Gebruik van complementaire interventies is een deel van het erfgoed van de verpleegkundige. Toepassing ervan geeft de mogelijkheid voor verpleegkundigen om autonoom zorg te verlenen. Als verpleegkundigen complementaire zorg integreren in het zorgplan kunnen zij laten zien dat zij op holistische wijze zorg verlenen. En juist dit is een hoofdkenmerk van verpleegkunde” (Snyder, 2001). Maar niet alleen verpleegkundigen; ook verzorgenden. Personen met de opleiding. De levensboom & van praag instituut bijvoorbeeld

Complementaire zorg interventies We gaan uit van de 4 meest bekende. Ook beschreven in de richtlijn complementaire zorg. Luisteren naar muziek Klassieke massage ontspanningsoefeningen toepassen van etherische oliën Warmte en koude toepassen Beschreven in de richtlijn, te vinden onder oncoline.nl en pallialine.nl. V&VN beschrijft deze: ontspanningstechnieken -massagetechnieken -gebruik van kruiden -gebruik van etherische oliën -muziek -baden -warmte en koude toepassen -reiki, therapeutic touch -visualisaties -voedingsadviezen -bachremedies -gebruik van kleuren en vormen Warmte koude is nog een belangrijke. Zeker niet vergeten te benoemen!!! Het gebruik van warmte en kou  Het gebruik van warmte en kou is een vorm van huidstimulatie. Ze hebben invloed op de bloedcirculatie in uw huid en onderhuids bindweefsel. Hierdoor is de pijnintensiteit minder tijdens én na deze vorm van complementaire zorg. Kou zorgt voor vernauwing van de bloedvaten, die verlichtend kan werken bij bijvoorbeeld een zwelling. Warmte zorgt voor een verwijding van de bloedvaten, waardoor de spieren zich ontspannen. Op de afdeling Palliatieve unit kunt u gebruik maken van een koud washandje, ijsklontjes in een washandje of handdoek, natte verbandgazen of een coldpack, een warme douche, een warm voeten- of handbad of een hotpack.

Complementaire zorg Muziek

Complementaire zorg muziek Wie houdt er niet van muziek? Iedereen kent de helende werking van de juiste muziek op het juiste moment. Muziek dient afgestemd te worden op de smaak en emoties van de zorgvrager. Muziek kan soms veel meer zeggen dan woorden… contra-indicaties: psychiatrische problematiek waarbij wanen en hallucinaties optreden delier Van oncoline

Complementaire zorg massage

Complementaire zorg massage toegepast ter verlichting en afleiding bevordering van ontspanning, welbevinden en/of rust. contra-indicaties: extreme angst en/of ernstige onrust toename van de klacht tijdens de massage lokale factoren op de te masseren plaats: zenuwpijn, wonden, infectie, metastasen, trombose, infuus e.d. Van oncoline

Complementaire zorg Massage Ter voorbeeld

ontspanningsoefeningen Complementaire zorg ontspanningsoefeningen

ontspanningsoefeningen Complementaire zorg ontspanningsoefeningen Ontspanning = afwezigheid van hoge spierspanning, gevoelens van angst en spanning en spanning. 3 soorten: ontspanning via ademhalingsoefeningen ontspanning via fysieke activiteit ontspanning via cognitieve activiteit Een toestand van ontspanning kenmerkt zich door de afwezigheid van (te) hoge spierspanning en gevoelens van angst en spanning. Met ontspanningsoefeningen kan deze toestand bereikt worden. Sommige ontspanningsoefeningen hebben vooral een fysiek accent, andere meer een psychisch/cognitief accent. Bij ontspanningsoefeningen speelt de ademhaling een belangrijke rol.

Complementaire zorg Etherische oliën

Complementaire zorg Etherische oliën Etherische oliën zijn zeer geconcentreerde, geurende, vluchtige oliën die worden en gebruikt voor verzorging, genezing en om te verwennen. Etherische oliën hebben allemaal een andere werking. Inzet kan bijvoorbeeld in: massageoliën, baden, kompressen om te verdampen. Gebruik van etherische olie: Gebruik van etherische olie in de zorg is afgeleid van de aromatherapie. Aromatherapie betekent letterlijk: ‘helen door geuren’. Etherische oliën zijn zeer geconcentreerde, geurende, vluchtige oliën die al duizenden jaren worden gebruikt voor verzorging, genezing en om te verwennen. Etherische oliën hebben allemaal een andere lichamelijke, psychische en spirituele werking. Etherische oliën kunnen op veel manieren worden ingezet, bijvoorbeeld in: massageoliën, baden, kompressen om te verdampen. Door de aangename toepassingen en heerlijke geur dragen de oliën bovendien bij aan het gevoel van welbevinden.  

Complementaire zorg Discussie Moet complementaire zorg worden aangeboden door organisatie? Hoe ga je om met kosten? Alles binnen de indicatie? Cliënt zelf betalen? Opleiding vanuit organisatie aanbieden?

Complementaire zorg Tot slot