Jef Maes Hoofd Kenniscentrum Boek.be Welke toekomst voor het Boek?

Vooraf: methode 1.Definitie: wat is een boek? 2.Wat is e-reading? 3.Diverse e-readers: 1.Bestaande e-readers 2.Tablets 3.Toekomstige ontwikkelingen 4.Veranderende boekvormen 1.Crossmediale toepassingen 2.Vook 3.Gelaagde e-boeken 4.POD 5.Veranderingen in leesgedrag Overzicht

7.Verandering in de keten + in elk onderdeel The cloud Auteur Uitgever Distributeur Boekhandel Bibliotheek 8. Consumer driven publishing 1. Veranderende situatie 2. Wie is de consument voor e-reading 9. Timereading vs e-lending 10. Streaming 11. Juridische aspecten 12. Initiatieven Boek.be 13.VEP 14.Conclusies Vervolg overzicht

Wat niet? ≠ Exacte wetenschap ≠ Madame Soleil Wat wel? -Bestuderen huidige en toekomstige ontwikkelingen -Technologische ontwikkeling -Bestuderen van geschiedenis en die toepassen op toekomst -Standpunten van specialisten Methode

“survival of the fittest” ≠ de sterkste overleeft = diegene overleeft die zich het best aanpast aan de veranderende omstandigheden Doel: advies aan de sector

Geert Lernout “Voor mij is alles waarop taal staat een boek en dat kan dus zowel een kleisteen en een koperplaat zijn als een digitale krant of cd. …” “Je kunt het fenomeen van het boek niet begrijpen als je het beperkt tot de ingebonden rechthoekige stapel bedrukte papieren; die is amper vijf eeuwen oud”. “Dit boek gaat dus over de manieren waarop mensen woorden kunnen bewaren”…. Wat is een boek?

 Niet mordicus vasthouden aan de vorm maar concentreren op de inhoud + op beleving! => Het i-pod moment van de e-reader komt er aan! Enige vraag: wanneer?  Het geheel voor ogen houden! Digitaal lezen - Dragers veranderen, maar het boek blijft - Digitaal lezen zal groeien - Welke verhouding digitaal/papier? - 20 – 80 ? - 30 – 70 ? “Het boek is als het wiel: een perfecte uitvinding die niet zal verdwijnen”

Wat is e-reading? Bron: Wiebe De Jager

Het ecosysteem van e-reading Bron: TechFlash

Positief: –Rustig lezen – goed voor de ogen –Lezen in de zon is mogelijk –Lange autonomie: +/ pagina’s Negatief: –Zwart/wit scherm – (nog) geen kleur –Geen bewegende beelden E-inkt-reader: + en -

Amazon Kindle: -3 miljoen exemplaren in G telefoonconnectie naar de shop -Zeer gebruiksvriendelijk -Negatief: gesloten systeem E-reader: benchmark

Sony PRS 600: -Met touchscreen -Mogelijkheid tot maken van notities -Makkelijk pdf lezen -Zeer gebruiksvriendelijk -Geen wifi of 3G connectie -Open systeem – met Adobe DRM (Adobe Digital Editions) E-reader: benchmark 2

-Voor brede publiek: 5 en 6 inch -Voor professionals: meestal 10 inch -Meest verspreidde toestel: iRex NIEUW: e-readers met Wifi Bebook Neo E-reader: breed gamma Overzicht van alle beschikbare e-readers: Zie En

Gaat de e-reader doorbreken? Voorwaarden: prijs moet 50% lager dan nu voldoende Nederlandstalige content beschikbaar toevoegen van een (online) shop noodzakelijk - Onderzoek TNO: “e-reader over tweeënhalf jaar ingeburgerd in Nederland!” (Boekblad 17/04/2008) => oktober Forrester Techpotential: in 2013 verwachte penetratie van 30%

Negatief –Lezen in licht en in de zon is onmogelijk –Niet bedoeld om lang te lezen –Apart DRM-systeem (Fairplay) – (nog) geen Nederlandstalige boeken Groot succes: toestellen in VS op 28 dagen. Lancering in België: juli 2010 – andere merken volgen Tablets – iPad, HP… Positief: - Mooie kleuren - Multifunctioneel (beweging, video,…) - Grote snelheid en gebruiksgemak - internetverbinding

Wifi-readers: –Bebook Neo:reeds in Nederland, België ? –Andere volgen 3 G readers: aangekondigd Kleurenschermen: –Mirasol: –Linquavista –Meer toepassingen mogelijk –Verwacht half 2011 Plastiek readers: –Skiff reader –Plastic Logic - filmpje E-reader: ontwikkelingen

Filmpje Plastic Logic Ecologische argumenten niet onderschatten: Studie Clean Tech ivm. Kindle: = na 1 jaar gebruik voetafdruk productie Kindle teruggewonnen = besparing van 168 kg CO2 = productie en distributie van 22,5 boeken

Nieuwe technologie => nieuwe mediavormen -Niet direct: -Begin boekdrukkunst -> drukken manuscripten -Begin televisie -> verfilmde radio of theater -Nieuw medium ontdekt zijn eigenheid Filmpje Alice for iPad Veranderende boekvormen

-VOOK = video + boek Filmpje: -Het gelaagde e-boek: -1 ste laag: tekstboek (eventueel via POD) -Diepere lagen (voor specialisten): -Extra documenten, Bibliografie, Iconografie, Muziek, Reacties van lezers -…. bv. Gutenberg e-project (Robert Darnton The Case for Books ) Veranderende boekvormen

Combinatie van een boek / internetcommunity / gaming… Crossmediaal uitgeven Twee voorbeelden: het Huis Anubis: vertrokken vanuit TV-reeks, maar nu boeken, film, community, games… Liza Holton (ex uitgeefster Harry Potter in VS) – 39 Clues en The Amanda Project

Espresso Book Machine: Printing on demand binnen enkele minuten een pasklaar boek 110 pag./minuut. keuze uit boeken april 2009: versie 2.0 in Londense Blackwell boekhandel. januari 2010: akkoord met Rank Xerox EBM in boekhandel? In de bibliotheek?

-Internet stimuleert hyper attention -Slow reading zal onder druk komen  taak voor leesbevordering Fast reading Slow reading Deep attention Hyper attention Veranderend lezen

New Long Tail (New market) New How will productforms migrate? Bron: TNO

INTERNET PaaS & Cloud Google editions Amazo n Online retailers Boekhandels Auteurs Consument Fysieke handel New reading models Webshop VISIE: Mutatie in de verkoopplatformen Time reading Online reading E-boek fysiek boek Apple Fysieke distributie Uitgevers

ASSORTIMENT Winkelvoorraad Fysiek assortiment KOOPT Boekenkast Thuisbezorgdienst SELECTEERT MARKETEERT Tekst opmaak Pdf drukker Data AuteurUitgever Distributeur BoekhandelKlant SCHRIJFT Tekstverwerker LOGISTIEK Opslag voorraad Fysieke levering Digitaal IDEE HUIDIGE TOESTAND -FYSIEK BOEK

KOOPT Boekenkast Assortiment Website ASSORTIMENT Winkelvoorraad Fysiek assortiment Website eReader SELECTEERT MARKETEERT Tekst opmaak ePub-XML Data AuteurUitgever Distributeur BoekhandelKlant SCHRIJFT Tekstverwerker LOGISTIEK Opslag voorraad Fysieke levering Administratie Digitaal IDEE Opslag e-boek Administratie ePub – Pdf … Digitaal van auteur t/m klant READING = ONLINE

Rol van de auteur - Bedenker en maker van content - Bewaker van het creatieve proces DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD - Bedenker en maker van content -Bewaker van het creatieve proces -Digitale verkoop rechtstreeks naar lezer? -Zelf publiceren wordt makkelijker -=> grotere machtspositie tov. uitgever

Ja: –Auteur kan rechtstreeks naar consument –Zelf publiceren wordt makkelijker auteur sterker vs uitgever? Nee: –Hoe uw boek vinden? => e-marketing wordt belangrijker –Boeken worden meer projecten  boek + video + spraak  creatief verwerken van originele ideeën –Steeds meer vormen mogelijk:  iPad, iPhone, Android, eReader…  Wie zorgt voor aangepaste transcodatie?

Rol van uitgever -Waken over kwaliteit van de content -Juiste distributiekanaal kiezen -Marketing/promotie van de content -Waken over de rechten DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD -Waken over kwaliteit van de content -Juiste distributiekanaal kiezen -Marketing/promotie van de content -Waken over de rechten -Opzetten projecten in nieuwe vormen: uitgever=producer -Transcodatie -Rechtstreeks digitale verkoop via cloud en grote aggregatoren (Google, Apple, Amazon,…)

Meerwaarde van een uitgever?  Sterker inzetten op e-marketing  Boekenprojecten opzetten samen met auteurs  boek + video + spraak  creatief verwerken van originele ideeën  Transcodatie naar diverse outputs  iPad, iPhone, Android, eReader…  Interne workflow aanpassen  Aanwezigheid verzekeren “in the cloud” en op grote platformen  Beveiliging van de content

workflow bij uitgever

Rol van de distributeur -Opslag voorraad -Uitleveren orders -Fysieke levering -Marketing en promotie (soms) DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD -Opslag voorraad -Uitleveren orders -Fysieke levering -Marketing en promotie (soms) -Opslag en beveiliging e-boeken: slechts enkele grote e-distributeurs: eBoekhuis, ePagine…

Rol van de boekhandel -Verkoop van boeken in de winkel -Advies aan klanten -Plaats voor ontdekking en beleving -Levering aan bibliotheken -Levering aan scholen DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD -Verkoop van digitale boeken in de winkel -Levering aan bibliotheken -Levering aan scholen -Advies aan klanten -Plaats voor ontdekking en beleving ?

Toekomst van de boekhandel? -Boekhandel moet op het web aanwezig zijn -Inzetten op combinatie van papier en digitaal -Communityvorming rond boekhandel  Advies van boekhandelaar -> klant  klantprofielen steeds belangrijker  Uitwisseling ervaringen onder klanten  evenementen/beleving in de boekhandel -Investeringen nodig voor aanwezigheid op web + beleving =>Schaalvergroting dringt zich op

Toekomst van de boekhandel? -Inzetten op timereading (zie verder) -Naar boekhandel stappen moet belevingsmeerwaarde bieden tov. web  ontmoetingsplaats met auteurs/lezers…  bijkomende info (ook digitaal) binnen de boekhandel - Op zoek naar vervangende omzet? de-boekhandel-van-de.html

Relatie boekhandel - uitgever? -Boekhandel moet zijn meerwaarde bewijzen naar de uitgever -Uitgever moet bewust boekhandel ondersteunen  papier blijft belangrijk aandeel (70/80 %) van de omzet  minder verkooppunten = minder impulsverkopen  kan door extra korting voor combinatiebedrijven (papier + digitaal)  ondersteuning belevingselementen

Rol van de bibliotheek -Uitlenen van boeken -Selectie en advies aan lezers -Plaats voor ontdekking en beleving DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD -Plaats voor ontdekking en beleving -Uitlenen van boeken - Uitlenen van digitale boeken: voorwaarden van de uitgevers? -Selectie en advies aan lezers via website

Timereading: lezer betaalt om een boek te lezen gedurende bepaalde periode (bv. 1 dag, 48u ….) Boekhandel wordt betalende bibliotheek Nut van time reading: –Advies van boekhandel aan klanten = push marketing –Teaser voor zowel papieren als e-boek –Bedrag terugbetalen als er wordt aangekocht (bv. binnen 7 dagen). Mogelijk via micropayments. E-lending = concurrentie voor boekhandel –Bescherming nodig bv. window time Time reading vs e-lending Boekhandel vs bibliotheek

-Geen wettelijke regeling = exclusief recht – onderhandelingen met Bibnet -Raadpleging binnen de Bib mogelijk -Uitlenen van e-readers met daarop beschermd werk = niet wettelijk geregeld -Bibliotheken belangrijk voor de culturele participatie en inhoudelijke informatie => e-boeken ook via bibliotheek -Boekenvak streeft naar akkoord, met enkele beperkingen: -Window time -Faire vergoeding voor uitgevers en auteurs E-lending - juridisch

Consumer demand chain Belangrijk: Een goede zoekmachine Makkelijke identificatie »Isbn – ook voor digitale producten Drie krachten: Democratisering van de productiemiddelen (iedereen kan film maken, boek publiceren…) Democratisering van distributie (internet…) Vraag en aanbod bij mekaar (eBay, iTunes…) De klant beslist!

Wie leest digitaal?

-Streaming = online reading -vergelijking muziek: Spotify – maar met eerlijke verloning voor auteur en uitgever -Gratis of abonnement? Streaming

Beveiliging: DRM - kopieerbeveiliging noodzakelijk - DRM = Digital Rights Management - Adobe DRM: mogelijk om een boek op 4 toestellen te plaatsen - niet echt gebruiksvriendelijk - Social DRM: elke download is traceerbaar - wel gebruiksvriendelijk - positieve resultaten

Uitgangspunten Boek.be DIGITALISERING ALS UITDAGING NIET ALS BEDREIGING >< MUZIEKSECTOR 1.Boekensector mag deze ontwikkeling niet missen: innovatiestimulering 2.Behoud van de keten maar bewust dat veel gaat wijzigen 3.Geen dominantie van grote (buitenlandse) spelers. Bv. Amazon, Google….

Situatie oktober 2009 KIP of EI probleem Weinig e-readers op de markt omdat er geen e-boeken waren Weinig e-boeken omdat er geen e-readers op de markt waren

Drie mogelijkheden: 1. verkoop via e-boek.org: –klant kiest favoriete boekhandel –Boekhandel 5% commissie 2. Eigen schaduwsite -Korting gedeeld: 50% boekhandel / 50 % Boek.be 3. Integratie in eigen webshop: - Boek.be vraagt commissie voor dienstverlening Relatie met de boekhandel

Verkoop via slechts tijdelijkwww.e-boek.org stimuleren van de verkoop via de boekhandel: nu +/- 16 boekhandels stimuleren van samenwerking met IT-winkels CONTENT = ONZE CORE BUSINESS Verkoop van e-readers

Mogelijk samenwerking tussen: –E-reader producenten –Content providers – –Connectivity partner Affiliate model met connectie naar: – –de partners-boekhandels van one point of sales voor de klanten voor: –Boeken –Kranten –Tijdschriften Via Single Sign On Mobiele readers

Combinatie vouchers Timereading: beperking in tijd –Gidsfunctie voor boekhandel –Micropayments zijn belangrijk Luisterboeken online iPhone en iPad applicatie Combinatieboeken: –luisterboek en e-boek –Boek + video Andere plannen Boek.be

Creëren van een digitaal depot met exploitatiemogelijkheden door Vlaamse Overheid via innovatief aanbesteden Exploitatie: samenwerking Bibnet – Boek.be Samenwerking Overheid – Bibnet – Boek.be

Publiek-privaat samenwerkingsmodel. Zowel uitgevers als openbare bibliotheken moeten van het platform gebruik kunnen maken, voor verschillende doeleinden. Platform ontwikkelen met de volgende modules: –Invoermodule om content op een gestandaardiseerde manier in te laden met bijhorende metadata. –Opslagmodule om de content op een beveiligde manier op te slaan. –Indexeermodule die een full-text search van de content en browse inside mogelijk maakt. –Transcodatiemodule om de content in verschillende formaten te publiceren. –Exploitatieplatform voor e-commercedoeleinden. Vlaams e-boek Platform

Finaliteit: –Verkopen van e-boeken –Timereading: “verhuur” van e-boeken gedurende een beperkte periode –E-lending: uitlenen van e-boeken via de openbare bibliotheek Vlaams e-boek Platform

Vlaams e-boek Platform (VEP)

1.Digitale tijdperk bekijken als een opportuniteit en niet als een bedreiging 2.E-reading breekt zeker door. Welk toestel wint? 3.Het papieren boek gaat niet volledig verdwijnen, wel dalen in omzet 4.Elk onderdeel van de keten zal zijn meerwaarde moeten bewijzen in nieuwe omgeving 5.Boekhandel en bibliotheek raken mekaar en komen beiden onder druk door grote internationale spelers 6.Concentratie bij de distributie en bij retail Conclusies

Filmpje Possible ou probable?

Vragen? Hartelijk dank

G. Lernout – Het boek, een beknopte geschiedenis – uitgeverij Meulenhoff/Manteau 2004 J. Epstein – Book business: publishing, past present and future – W.W. Norton 2001 C. Anderson – The Long Tail – Business Books 2006 C. Anderson – Free: hoe het nieuwe gratis de markt radicaal verandert – Nieuw Amsterdam 2009 R. Darnton – The case for books: past, Present, and Future – Public Affairs 2009 Bibliografie