Beleggingsleer Siem de Ruijter Jan Van Doorslaer Hoofdstuk 2 De beurs

Markt van vraag en aanbod Schermenhandel – open outcry © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Markt van vraag en aanbod Bedrijf haalt geld op bij groot publiek gebruikt dit voor investeringen aandeelhouders kunnen aandelen verhandelen Primaire markten – secundaire markten © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Overzicht van de beurzen en beursindexen www.beurs.be - Kenniscentrum - Vorming © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Overzicht van de beurzen en beursindexen Beurs Brussel Nyse Euronext Beursindexen Landenindexen Voorbeeld: Bel 20 Sectorindexen … © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursindexen Aandelenindex = gewogen gemiddelde van aantal belangrijke aandelen Methode samenstelling kan sterk verschillend zijn meestal in functie van marktkapitalisatie, liquiditeit en verhandelbaarheid van het aandeel marktkapitalisatie = aantal uitstaande aandelen x koers van het aandeel Elk aandeel heeft bepaald gewicht in index marktwaardegewogen indices prijsgewogen indices © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursindexen Marktwaardegewogen index koers wordt vermenigvuldigd met free float free float = % aandelen dat vrij in omloop is van publiek koersschommelingen grote aandelenfondsen zullen daardoor zwaarder doorwegen Prijsgewogen index aandeel weegt zwaarder door als absolute koers hoger is daardoor mogelijk dat grote bedrijven zoals GE minder zwaar doorwegen voorbeeld: DJIA © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Samenstelling Bel20 Bron: www.tijd.be Datum: 17/07/12 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Market-weighted index Basis: 1000 (30.12.90) Slotkoers: elke avond 17u40 Reservelijst als aandeel plots verdwijnt, bv. door overname Samenstelling + reservelijst Bel20 op http://www.euronext.com/trader/summarizedmarket/stocks-2634-EN-BE0389555039.html?selectedMep=3 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Maximum 20 aandelen Criteria marktkapitalisatie > niveau Bel20 x 300 000 free float velocity minimaal 35 % om in index te komen en 30 % om erin te blijven maximale weging van een bedrijf: 15 % © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Oefening pagina 46 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursindexen Belgian All Shares alle aandelen Euronext Brussel twee versies All Shares prijsindex All Shares returnindex (houdt ook rekening met ontvangen dividenden) Andere belangrijke indexen van Nyse Euronext in Europa CAC40 AEX PSI 20 Euronext 100 Next 150 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursindexen VS DJIA Start: Jaar: 1896 Waarde: 40,90 Aantal aandelen: 12 Nu: Aantal aandelen: 30 General Electric Prijsgewogen index IBM (weinig aandelen – hoge koers) weegt zwaarder door dan Exxon en Microsoft (veel aandelen – lage koers) © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Bron: www.tijd.be Datum: 17/07/12 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Bron: www.tijd.be Datum: 17/07/12 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursindexen www.tijd.be Op index klikken Kan men samenstelling zien © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Andere beurzen in de wereld Nasdaq – www.nasdaq.com London Stock Exchange – www.londonstcokexchange.com Frankfurt Stock Exchange – www.deutsche-boerse.com Tokyo Stock Exchange – www.tse.or.jp Hong Kong Stock Exchange – www.hkex.com.hk Toronto Stock Exchange – www.tmx.com Australian Securities Exchange – www.asx.com.au Bovespa (beurs Sao Paulo) – www.bmfbovespa.com.br Johannesburg Securities Exchange – www.jse.co.za © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Index volgen met tracker Het is mogelijk om de koersbewegingen van een index te volgen zonder daarvoor al de aandelen uit de index te moeten kopen. Dat kan door middel van trackers of ETF’s (Exchange Traded Funds), die worden besproken in hoofdstuk 12. Hoewel de Nasdaq Composite de meest gekende index is, vindt de handel in ETF’s voornamelijk plaats in de Nasdaq 100 index die als ticker ‘QQQQ’ (de ‘Cubes’) heeft. Een ticker is een afkorting om aandelen, ETF’s … op een unieke manier aan te duiden en op te zoeken. Op de site van de Nasdaq (www.nasdaq.com) kan men snel de meest recente koers opvragen van de ETF op de Nasdaq 100 index door de ticker ‘QQQQ’ in te typen. www.nasdaq.com © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer MSCI MSCI staat voor Morgan Stanley Capital International. Het Canadese bedrijf Capital International begon indexen te publiceren in 1969. In 1986 werden de publicatierechten van die indexen overgenomen door de Amerikaanse bank Morgan Stanley. De MSCI World-index is een toonaangevende wereldindex. Hij bestaat uit ruim 1 700 beursgenoteerde bedrijven in 23 landen met ontwikkelde economieën. The MSCI EAFE (Europa, Australasia & Far East) is een index die wordt gebruikt door fondsenbeheerders voor het meten van de prestaties van beurzen buiten de VS en Canada. De MSCI Europe-index bestaat uit ruim 500 beursgenoteerde bedrijven in 16 Europese landen met ontwikkelde economieën. De MSCI Emerging Marketsindex bestaat uit ongeveer 800 beursgenoteerde bedrijven in 25 opkomende markten zoals Brazilië, India, China, Rusland, Thailand en Zuid-Afrika. www.mscibarra.com © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Organisatie en werking Gereglementeerde markten Europese markten NYSE Euronext voorwaarden minimaal 25 % van het onderschreven kapitaal moet verspreid zijn onder het publiek (free float) bekendmaking van de gecontroleerde en gecertificeerde rekeningen over de afgelopen 3 jaar geen verplichting inzake rendabiliteit dividendbetaling © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Drie compartimenten Compartiment A beurskapitalisatie > 1 miljard euro Compartiment B beurskapitalisatie 150 mio – 1 miljard euro Compartiment C beurskapitalisatie tot 150 mio © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Niet gereglementeerde markten Brussel Openbare veilingen effecten die niet noteren op ander segment voorbeelden: kasbon vervroegd verkopen Vrije Markt (gelanceerd eind 2004) kleine Belgische bedrijven minder strenge noteringsvoorwaarden lagere introductiekosten niet onderhevig aan meldingsplicht controle FSMA als belegger hier wel mee rekening houden! © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Alternext Lancering Alternext Parijs: mei 2005 Alternext Brussel: juni 2006 eerste bedrijf: Evadix (www.evadix.be) Alternext Amsterdam: november 2006 Waarom? KMO’s nog niet voldoen aan strenge eisen gereglementeerde markt toegang goedkoper en eenvoudiger © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Alternext ‘Semi-gereglementeerde markt’ niet overgereglementeerd zodat KMO’s mogelijkheid hebben om eerste notering aan te vragen maar toch bescherming voor beleggers bedrijven moeten beleggers regelmatig informeren Notering aanvragen track record 2 jaar (<> gereglementeerde markt 3 jaar) free float 2,5 mio euro (<> gereglementeerde markt 25 % van onderschreven kapitaal) © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Vergelijking noteringsvoorwaarden, boekhouding en bekendmakingen   Gereglementeerde markt Euronext Alternext Vrije Markt Noteringsvoorwaarden Beurskapitalisatie > 50 mio euro 25 mio EUR – 75 mio EUR Vrij Track record 3 jaar 2 jaar Free float 25 % 2,5 mio euro Boekhouding Jaarrekening Ja Neen Semestriële resultaten Standaard IFRS Belgian GAAP Bekendmakingen Publicatie in bladen Publicatie koersgevoelige informatie Toezicht door FSMA Transparantieverklaring Per veelvoud van 5 % 24, 30, 50, 75, 95 % 30 % Corporate governance Aanbevolen Openbaarmaking van transacties van bedrijfsleiders © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Transparantieverklaringen Aandeelhouders die belangrijke deelneming aanhouden in onderneming verplicht openbaar te maken onderneming FSMA drempels gereglementeerde markt Euronext: 5 % + elk veelvoud hiervan Alternext Brussel: 25 %, 30 %, 50 %, 75 % en 95 % Vrije markt: 30 % Opmerking: onderneming kan bijkomende drempels vastleggen in haar statuten © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Transparantieverklaringen Kennisgevingsplicht zowel bij aan- als verkoop van effecten onderneming die kennisgeving ontvangt publicatie in media website doorgeven aan Euronext die het op haar site zal publiceren opneming in toelichting jaarrekening aandeelhouderschap op dag van jaarafsluiting zoals die blijkt uit kennisgevingen die ze heeft ontvangen © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Openbaarmaking transacties bedrijfsleiders Personen met leidinggevende verantwoordelijkheid bij beursgenoteerde onderneming net als bij nauw met hen verbonden personen moeten persoonlijke transacties melden aan FSMA FSMA maakt deze vervolgens openbaar © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Openbaarmaking transacties bedrijfsleiders http://www.fsma.be/nl/supervision/fm/ma/mm/instrans.aspx © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer De openbaarmaking van transacties van bedrijfsleiders, ook wel ‘insiders transacties’ genoemd, is interessant voor een belegger. Die personen zijn namelijk nauw betrokken bij het bedrijf en beschikken over heel wat informatie. Als zij aandelen kopen van het bedrijf kan men beschouwen dat zij de huidige koers van het aandeel ondergewaardeerd vinden ten opzichte van de werkelijke waarde of dat de huidige koers van het aandeel de goede toekomstvooruitzichten onvoldoende in rekening neemt. © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Handel met voorkennis Voorkennis informatie die niet openbaar werd gemaakt die nauwkeurig is en indien ze openbaar gemaakt zou worden de beurskoers van het bedrijf gevoelig zou kunnen beïnvloeden Persoon die over voorkennis beschikt verbod om voor eigen of andermans rekening rechtstreeks of onrechtstreeks financiële instrumenten waarop voorkennis betrekking heeft te kopen of te verkopen noch iemand aanbeveling daarover te doen voorkennis aan iemand anders mee te delen © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Koersmanipulatie verspreiden van informatie of geruchten die misleidende signalen geven of kunnen geven over bepaalde financiële instrumenten waarbij de betrokken persoon wist of had moeten weten dat de informatie vals of misleidend was Sancties handel met voorkennis / koersmanipulatie strafrechtelijk door rechtbanken administratief door FSMA © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Andere marktcompartimenten Genoteerde beleggingsfondsen opgericht januari 2001 Exchange Traded Funds (ETF) zie hoofdstuk 12 Certificaten en warrants vastgoedcertificaten (zie hoofdstuk 15) opties, warrants … (zie hoofdstuk 14) Obligaties worden genoteerd op gereglementeerde markt zie hoofdstuk 10 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer NYSE Euronext Continumarkt doorlopende verhandeling meest liquide aandelen Fixingmarkt twee keer per dag veiling 11:30 uur en 16:30 uur Vrije markt veiling om 15 uur © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Continumarkt Vooropening (07:15 - 09:00) De aan- en verkooporders worden in het centrale orderboek verzameld, maar er wordt nog niet gehandeld. Tijdens die periode kunnen beursorders ingevoerd, gewijzigd of geannuleerd worden. Openingskoers (09:00) Enkele seconden voor opening van de markt om 9.00 uur berekent het handelssysteem per effect de prijs waartegen het grootste volume (= aantal) kan worden uitgevoerd. Op basis daarvan kan dan worden bepaald hoeveel effecten effectief kunnen worden verhandeld en tegen welke prijs. Doorlopende handel (09:01 - 17:30) De komst van elke nieuwe order geeft onmiddellijk aanzet tot een of meer transacties, op voorwaarde dat het centrale orderboek een of meer tegenpartijorders bevat tegen een overeenstemmende prijs. Als dat niet het geval is, wordt het binnenkomende order opgenomen in het orderboek tegen de opgegeven limiet. Zo kan elk nieuwe aankoop of verkoop van effecten resulteren in een nieuwe koers die hoger of lager is dan de vorige. Voorafsluiting (17:30 - 17:35) De aan- en verkooporders worden opgeslagen in het centrale orderboek, maar er vinden geen uitvoeringen plaats. Slotkoers (17:35) Het handelssysteem berekent per effect de prijs waartegen het grootste volume (= aantal) kan worden uitgevoerd. Op basis daarvan kan dan worden bepaald hoeveel effecten effectief kunnen worden verhandeld en tegen welke slotprijs. Verhandelen tegen de slotkoers (17:35 - 17:40) In die fase kunnen alleen limietorders tegen de slotkoers worden uitgevoerd, op voorwaarde dat er een geschikte tegenpartij is op de markt. Verloop beurshandel © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Fixingmarkt Vooropening (07:15 - 09:00) De aan- en verkooporders worden in het centrale orderboek verzameld, maar er wordt nog niet gehandeld. Tijdens die periode kunnen beursorders ingevoerd, gewijzigd of geannuleerd worden. Openingskoers (11:30) Het handelssysteem berekent per effect de prijs waartegen het grootste volume (= aantal) kan worden uitgevoerd. Op basis daarvan kan dan worden bepaald hoeveel effecten effectief kunnen worden verhandeld en tegen welke prijs. Verhandeling tegen de laatste koers (11:30 – 12:00) In die fase kunnen enkel limietorders tegen de koers van 11:30 worden uitgevoerd, op voorwaarde dat er een geschikte tegenpartij is op de markt. Voorafsluiting (12:00 – 16:30) Orders worden opnieuw verzameld, er wordt niet gehandeld. Slotkoers (16:30) Het handelssysteem berekent opnieuw per effect de prijs waartegen het grootste volume (= aantal) kan worden uitgevoerd. Op basis daarvan kan dan worden bepaald hoeveel effecten effectief kunnen worden verhandeld en tegen welke prijs. Verhandelen tegen de slotkoers (16:30 – 17:00) In die fase kunnen alleen limietorders tegen de slotkoers worden uitgevoerd, op voorwaarde dat er een geschikte tegenpartij is op de markt. Verloop beurshandel © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Het bepalen van de beurskoers Orders worden opgeslagen per bestemming: aankoop / verkoop volgens limietprijs opmerking: orders met dezelfde limiet: chronologisch © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Voorbeeld orderboek   Aankoop Prijs Verkoop Aantal orders Aantal gevraagde aandelen Totaal aantal gevraagde aandelen Aantal verhandelde effecten Totaal aantal aangeboden aandelen Aandelen aangeboden aandelen Geen limiet 300 1 150 2050 24,97 550 25 1900 24,98 1050 500 200 1600 24,99 1500 450 1400 25,00 400 900 25,01 2400 25,02 600 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Het bepalen van de beurskoers de uitvoering van een order verloopt volgens voorrangsregel op basis van prijs bij aankooporder order zonder limiet gaat voor op een limietorder met hoogste aankoopprijs, vervolgens tweede hoogste prijs … bij verkooporder order zonder limiet gaat voor op een limietorder met de laagste verkoopprijs, vervolgens de tweede laagste prijs … © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Voorbeeld orderboek   Aankoop Prijs Verkoop Aantal orders Aantal gevraagde aandelen Totaal aantal gevraagde aandelen Aantal verhandel-de effecten Aantal verhandelde effecten Totaal aantal aangeboden aandelen Aandelen aangeboden aandelen Geen limiet 300 1 150 2050 24,97 550 25 1900 24,98 1050 500 200 1600 24,99 1500 450 1400 25,00 400 900 25,01 2400 25,02 600 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Voorbeeld orderboek   Aankoop Prijs Verkoop Aantal orders Aantal gevraagde aandelen Totaal aantal gevraagde aandelen Aantal verhandel-de effecten Aantal verhandelde effecten Totaal aantal aangeboden aandelen Aandelen aangeboden aandelen Geen limiet 300 1 150 2050 24,97 550 25 1900 24,98 1050 500 200 1600 24,99 1500 450 1400 25,00 400 900 25,01 2400 25,02 600 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Voorbeeld orderboek   Aankoop Prijs Verkoop Aantal orders Aantal gevraagde aandelen Totaal aantal gevraagde aandelen Aantal verhandelde effecten Aantal verhandel-de effecten Totaal aantal aangeboden aandelen Aandelen aangeboden aandelen Geen limiet 1 150 550 24,97 300 400 24,98 100 24,99 25,00 25,01 900 500 25,02 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Schorsing van een aandeel Schorsing van een notering initiatiefnemer: toezichthouder, onderneming, FSMA of Euronext reden: verwachte aankondiging, openbaar bod … datum en voorwaarden hervatting notering In januari 2010 doken berichten op over een mogelijke fusie tussen twee Ieperse bedrijven Transics, een specialist in boordcomputers voor vrachtwagens en Punch Telematix, actief in dezelfde sector. Dat mondde uit in een welles-nietesspelletje en de verklaringen waren op een bepaald moment zo onduidelijk (met koersstijgingen tot gevolg) dat de beurstoezichthouder CBFA (nu: FSMA) moest overgaan tot een schorsing van de aandelen van Transics, Punch Telematix en het overkoepelende Punch International. © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Schorsing van een aandeel Opschorting van notering als markt in genoteerd effect tijdelijk uit evenwicht is waardoor het onmogelijk is om aan- en verkooporders aan elkaar te koppelen binnen toegestane prijsschommelingen Deze stopzettingen gebeuren zodra aan- of verkooporders bij uitvoering zouden resulteren in prijs die buiten opschortingsdrempels valt drempel = maximaal toelastbare percentageafwijking van een referentieprijs Opschortingsdrempels statistische opschortingsdrempels dynamische opschortingsdrempels © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Order- versus prijsgedreven markten Ordergedreven markten NYSE Euronext beurskoers wordt zo berekend dat grootste volume kan worden verhandeld © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Order- versus prijsgedreven markten Nasdaq Market makers Bid of biedprijs de prijs die een mogelijke koper bereid is te betalen Ask of laatprijs de prijs waartegen iemand die een aandeel in bezit heeft het aanbied Verschil: spread Voorbeelden p. 63 – 64 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Order- versus prijsgedreven markten concurrentie tussen market makers meer market makers op effect: spread kleiner geen orderboek beschikbaar/minder transparantie (-) voldoende liquiditeit (+) laatste jaren: ordergedreven markten minder liquide effecten prijsgedreven markten bv. optiebeurzen © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer IPO Voordelen onderneming grotere naambekendheid grotere geloofwaardigheid een ‘objectieve’ waardering van de effecten een betere financiële structuur betere prestaties een grotere professionalisering © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer IPO Voordelen voor aandeelhouders een betere waardering van hun belegging een diversificatie van hun vermogen een betere bescherming tegen minderheidsaandeelhouders een gunstiger belastingstelsel © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer IPO Nadelen van een IPO kosten van een beursgang administratieve en boekhoudkundige verplichtingen en de vereiste transparantie verlies van soepelheid in het beleid van de onderneming verlies van controle © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer IPO Tekst De Tijd 16/10/10 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursgangprocedure Voorbereiding Introductieproces Effectieve beursgang Na de beursgang © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Soorten beursorders Marktorder Limietorder Open order Stop order Stop limiet order ‘All or NONE’ orders (AON) ‘Iceberg’ order Trailing stop order (TSO) © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Marktorder (bestensorder) wordt onmiddellijk uitgevoerd (als beurs open is) aan marktprijs + zeker van uitvoering order (als er tegenpartij is) - exacte prijs kent men niet niet aan te raden voor illiquide waarden (wegens grote koersschommelingen) © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Limietorder nauwkeuriger dan marktorder men legt limiet vast aankooporder: maximumprijs die men wil betalen verkooporder: minimumprijs die men wenst te ontvangen order wordt enkel uitgevoerd als limiet gehaald wordt Voorbeeld limietorder: p. 72 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Open order kan men enkel plaatsen als beurs gesloten is order zal uitgevoerd worden bij opening van de markt bij de fixing © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Stop order wordt een marktorder als bepaalde koers wordt bereikt deze koers bepaalt men via het zetten van een stopprijs + kans dat order wordt uitgevoerd als stop wordt gehaald is groot - geen garantie wat betreft uitoefenprijs © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Voorbeelden Stop verkooporder: p. 72-73 Stop aankooporder: p. 73 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Stop limiet order wordt net zoals stop order geactiveerd als bepaalde koers wordt geactiveerd maar stop limiet order verandert nu in limiet order, van zodra stopprijs wordt bereikt © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Voorbeelden Voorbeeld stop limiet verkooporder: p. 73 Voorbeeld stop limiet aankooporder: p. 73 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders ‘All or NONE’ orders (AON) limietorder wordt vooral gebruikt om gedeeltelijke uitvoeringen te voorkomen te gebruiken bij illiquide markten order gaat enkel door hoeveelheid aandelen beschikbaar is aan opgegeven prijs wordt dus ofwel volledig uitgevoerd ofwel niet enkel beschikbaar op US markten Voorbeeld ‘ALL or NONE’: p. 74 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders ‘Iceberg’ order verborgen orders men kan orders in alle veiligheid op markt plaatsen doordat slechts gedeelte van het order wordt getoond geschikt voor illiquide aandelen Voorbeeld Iceberg order: p.74 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Trailing stop order (TSO) verkoop TSO plaatst een verkoop stop order op een vooraf bepaalde prijs onder de marktprijs trekt die op naarmate de koers stijgt bij stijgende koers zal TSO rekening houden met oorspronkelijke afstand tussen stop en de koers bij dalende koers zal TSO ongewijzigd blijven als koers blijft dalen dat stop geraakt of overschreden wordt => wordt verkoop marktorder geactiveerd © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Techniek ontworpen om maximaal mogelijk verlies te beperken zoveel mogelijk winsten te hypothekeren Voorbeeld TO: p 75 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorders Trailing stop order (TSO) aankoop TSO omgekeerde van verkoop TSO wordt voornamelijk gebruikt in dalende markten bij short selling © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Geldigheidsduur van beursorders DAY 1 beursdag geldig indien niet uitgevoerd => geannuleerd bij sluiting beurs indien men het ingeeft na sluiting beurs => geldig volgende beursdag Good Til Cancelled (GTC) blijft geldig tot het uitgevoerd of geannuleerd wordt in aantal gevallen, automatisch geannuleerd bv. er worden nieuwe aandelen uitgegeven © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Geldigheidsduur van beursorders Immediate Of Cancel (IOC) elk deel van een IOC-order dat niet direct gevuld wordt nadat het order is geactiveerd, wordt geannuleerd Voorbeeld IOC: p. 75 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Geldigheidsduur van beursorders Good-till-date (GTD) blijft in de markt totdat het uitgevoerd wordt tot opgegeven datum/tijd verstreken is Voorbeeld GTD: p. 76 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

Geldigheidsduur van beursorders Fill Or Kill (FOK) order die direct na opgave in zijn geheel dient uitgevoerd te worden (‘fill’) als dat niet mogelijk is, dan vervalt order meteen (‘kill’) Voorbeeld FOK: p. 76 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorder Demo-filmpjes Keytrade (www.keytrade.be) Binck Bank (www.binckbank.be) … Voorbeeld: https://www.keytradebank.com/nl/support/elearning/9 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Beursorder Demo-rekening Keytrade https://www.keytradebank.com/demo/login.html?lang=nl © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Historiek van de beurs Beurscrash plotselinge schoksgewijze daling van de koersen van een aanzienlijk deel van de beurs doorgaans 20 % in enkele dagen Berenmarkt/bear market neerwaartse trend (baisse) vaak hevige, maar kortstondige stijgingen Stierenmarkt/bull market © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Historiek van de beurs © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Historiek van de beurs 3 februari 1637: crash tulpenbollen beurscrash 1929 beurscrash 1987 beurscrash 2008 © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Historiek van de beurs Triumph of the Optimists 101 Years of Global Investment Returns © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer

© Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer Historiek van de beurs DVD ‘De succes van het geld’ Hoofdstuk ‘Blowing bubbles’ © Uitgeverij De Boeck Beleggingsleer