“Pests and Climate Change” - December 3d 2008 De Natuurkalender Workshop Dr.Ir. Arnold van Vliet Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse Wageningen Universiteit GLOBE oriëntatiedag, 29 november 2012, Wageningen University

Inhoud presentatie Klimaatverandering in Nederland De Natuurkalender Eikenprocessierups Hooikoorts Schoolbiologen Natuurwaarnemingswandeling

1971 – – ,1 °C 1971 – – ,4 °C Klimaatverandering in Nederland

Naar een Zuid-Frans klimaat Bron: KNMI

Relatie tussen bloeidatum en temperatuur Bron: Natuurkalender

Monitoren en analyseren effect klimaatverandering op natuur Gevolgen veranderingen voor samenleving Ontwikkelen en uitvoeren aanpassingen aan veranderingen Doelen Natuurkalender

Invoeren waarnemingen

Invoeren van waarnemingen

Waarnemingen bekijken

Winter Voorlente Lente Zomer Herfst Winter Augustus 2011 September 2011 Oktober 2011 November 2011 December 2011 Januari 2012 Februari 2012 Maart 2012 April 2012 Mei 2012 Juni 2012 Juli 2012 Augustus 2012 September 2012 Oktober 2012 Een jaar groeiseizoen

Groeiseizoen een maand langer Foto’s: Arnold van Vliet - 17 dagen+ 9

23 dagen vroeger 25 dagen vroeger 3 dagen vroeger Problemen in de voedselketen

Natuurverwachtingen

Schoolbiologen.nl

Eikenprocessierups Photo: Skule, B. & Vilhelmsen, F. (1997)

Eikenprocessierups

Gevolgen van de brandharen Photo: H. Jans, GGD Photo: Dr Van den Ende (GGD) Photo: Maier et al. 2003

Meetcampagne Eikenprocessierups In kaart brengen wat de lokale variatie is in het moment van bladontplooiing van de zomereik. Doel: van een zo groot mogelijk aantal zomereiken het moment van start bladontplooiing en volledige bladontplooiing bepalen. Waarom? Meer inzicht krijgen in hoe de aanwezigheid van de Eikenprocessierups samenhangt met het moment van bladontplooiing (voedselbeschikbaarheid).

Hooikoorts

Meetcampagne Hooikoorts: In kaart brengen wat de lokale variatie is in het moment van bloei van de berk of de verschillende grassoorten (Kropaar, Grote vossenstaart, Timoteegras of Gestreepte witbol). Doel: van een zo groot mogelijk aantal berken of plaatsen waar gras staat het moment van bloei bepalen. Waarom? Kunnen voorspellen wanneer op welke plaats het hooikoortsseizoen begint en hoe lang het duurt.

Pollenplanner op Allergieradar.nl: Bloei berk

Pollentellingen en info op

“Pests and Climate Change” - December 3d 2008 Dank voor de aandacht © Arnold van Vliet, Wageningen UR