Meettechnisch beoordelen van producten. Training in het kader van WTV maart 2009 Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Doel van de training Iedereen heeft op een of andere wijze wel eens te maken met de resultaten en/of gevolgen van welk soort metingen dan ook. Deze training is bedoeld om meer uitleg te geven over de aard en achtergrond van de diverse metingen. Doel van deze uitleg is om het makkelijker te maken om meetresultaten en hun belang te begrijpen.

Onderwerpen Wat is meten Voor wie is kennis van meten belangrijk Welke soorten metingen voeren wij uit bij Promens BV Wat doen we met meetresultaten Waarom meten wij Hoe waarborgen we de betrouwbaarheid van metingen Standaarden/Normen en (klant)eisen 3D meten, een must voor Automotive Business Praktijk: de kwaliteitsafdeling Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Wat is meten? Meten is het bepalen van (de “meetwaarde” van) een der eigenschappen of eisen van een proces of product. In deze training richten wij ons specifiek op metingen waarmee wij binnen Promens BV producten en hun grondstof controleren. Voorbeelden ter verduidelijking: Een product is groter dan zijn verpakking waar het in moet Gevoelstemperatuur waarnemen en aflezen van een thermometer Vorm- en kleurverschillen in producten d.m.v. waarneming Een eenheid waarin je dit kunt aangeven is in geometrie en in een afstands in mm. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Voor wie is kennis van meten belangrijk Sales & marketing: (verkoop en marketing) beoordelen van haalbaarheid van producteisen in offertestadia. Projects: (projecten) beoordelen van meetrapportages in ontwikkelingsstadia om de juiste vervolgacties te kunnen bepalen die uiteindelijk leiden tot een goedkeuring door de klant van matrijs en proces voor productie. Purchase: (inkoop) beoordelen van rapportages van toeleveranciers om te bepalen of deze conform kwaliteitseisen leveren én of deze conform kwaliteitseisen inspecteren. Production: (productie) beoordelen van gerapporteerde afwijkingen om de juiste optimalisatie maatregelen te kunnen nemen. Quality: (kwaliteitsdienst) de kwaliteit van onze leveringen waarborgen naar onze klanten. Everybody: (iedereen) om je eigen proces zichtbaar te maken en dus te kunnen verbeteren. Niet voor niets geldt: Meten is weten, en begrip hoort daar bij. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Welke soorten metingen worden zoal bij Promens uitgevoerd? Metingen op materiaaleigenschappen Gewichtsmetingen Ruimtelijke metingen, 3D(imensionaal) Geometriemetingen Sterktemetingen Kleurmetingen Glansmetingen Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Materiaaleigenschappen (grondstof) Meltindex (M.I.), ook wel bekend als Melt Flow Index (M.F.I.), is een belangrijk getal bij het verwerken van een thermoplast. Niet alle thermoplasten zijn voor elk willekeurig product te gebruiken. De structuur van de moleculen van thermoplasten heeft invloed op het vloeigedrag van het materiaal. Hoe langer de molecuulketen, hoe hoger de viscositeit (weerstand tegen vloeien). Bij het verwerken van kunststoffen is het belangrijk om te weten welke viscositeit een thermoplast heeft. Om dit te bepalen wordt de M.I. berekend. De M.I. geeft aan hoeveel gram van een bepaalde thermoplast door een buis stroomt met vastgestelde lengte en diameter: In tien minuten tijd Bij een constante temperatuur Bij een constante druk Een M.I. van 4 betekent dat er 4 gram materiaal door de buis is gestroomd. De vloei van dit materiaal is dus veel trager dan hetzelfde soort materiaal met een M.I. van 30. Met andere woorden: De viscositeit bij M.I. 4 is hoger dan bij M.I. 30. Een hogere viscositeit van gelijksoortige polymeren wil zeggen dat de molecuulkertens langer zijn. Voor het bepalen van de M.I. van verschillende thermoplasten gebruikt men verschillende temperaturen. De M.I. van verschillende thermoplasten kunnen derhalve niet met elkaar vergeleken worden.  Viscositeit is de 'stroperigheid of traagvloeibaarheid' van een vloeistof of een gas. (vloeibaarheids eigenschappen) In het spuitgietproces onderhevig aan temperatuur en drukbelasting. Toevoeging hoeveelheid maalgoed. Standaard voor grondsstof groep/familie. Output in percentage Kan zowel op grondstof als op product MFI meter (Melt Flow Index) Viscositeit Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Materiaaleigenschappen (grondstof) Vergelijkheidsmeting t.o.v. een basisstof waarin heel nauwkeurig het vochtigheidspercentage van bekend is. Input: Gewicht en temperatuur Leverancier geeft percentage aan voor de juiste verwerking van de grondstof. Meettijd 40 minuten. Vapori meter (Vochtigheidsmeter) Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Gewicht Weegschalen voor diverse gewichten en in diverse nauwkeurigheden Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Ruimtelijk meten (3D) In CAD model meten en beoordelen van vrije vormen. (oorspronkelijk Computer-aided drafting, nadien Computer-aided design) Meetpunten bepalen via contact of contactloos Evt. soorten tast- en scansystemen Voor- en nadelen meetmachine CAD is een letterwoord dat staat voor Computer-aided drafting. Nadien is dit geëvolueerd naar Computer-aided design. Vrij vertaald in het Nederlands betekent dit "met behulp van de computer tekenen en/of ontwerpen", of, korter, "computergesteund ontwerpen". Kwaliteit in productie februari - maart 2009

6-punts uitrichting 3 punten meten in 1e richting. Begrenzing van 2 rotaties en 1 translatie. 2 punten meten in 2e richting. Begrenzing van laatste rotatie en 1 translatie. 1 punt meten in 3e richting. Begrenzing van laatste translatie. (Voorzover mogelijk deze punten haaks t.o.v. elkaar bepalen) Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Geometrie Schuifmaat Hoogtemeter 3D meetmachine Meetprojector Liniaal Rolmaat Voelermaat Meetkeg Radiusmal etc. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Geometrie Pasmallen, Go / NoGo Indicatieve metingen Passen met tegendeel Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Sterkte meten Trek- en drukmeter Trekbank Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kleur meten De werking van het principe van kleurmeten is als volgt: Een lichtstraal, die bestaat uit energie, treft een ondergrond, waarvan de kleur bepaald moet worden. De ondergrond bezit een eigen unieke energie. De ondergrond neemt een deel van de energie van het licht op. En kaatst zijn eigen unieke energie terug. De teruggekaatste energie van het licht wordt opgevangen door een sensor. De sensor bevat een cel. Deze cel is in staat om de energie van licht zeer nauwkeurig vast te stellen. Deze cel wordt de fotocel genoemd. De drie sensoren zijn gevoelig voor één additieve primaire kleur. De drie aangepaste sensoren meten de teruggekaatste hoeveelheid licht in hun eigen kleurgevoeligheid. De drie sensoren meten de verschillende zogenoemde reflectiewaarden. De waarden X, Y en Z worden door ingewikkelde rekenformules omgezet in de kleurkarakteristieken kleurtoon, helderheid en verzadiging. Deze drie kleurkarakteristieken vormen samen de unieke coördinaat van een kleur. De waarden die zijn ontstaan gelden alleen onder de gebruikte lichtbron. Iedere lichtbron heeft namelijk een ander spectrale samenstelling. Verschillende kleurmeetapparatuur werken volgens hetzelfde principe. Het meten van de hoeveelheid teruggekaatste energie. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Visuele opmerkingen. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kleur meten L= Lichtheid (tussen zwart en wit) A + B chromatische posities (coordinaten) Kleurverschillen en meten Kleurverschillen kunnen aanleiding geven tot geschillen. Zo was er eens een eetcafé-eigenaar die zes tafels van de zelfde kleur had besteld bij een leverancier van dergelijke tafels. Na levering vond de café-eigenaar dat er tafels in twee verschillende kleuren geleverd waren. Hij vorderde een nieuwe levering of schadevergoeding van de leverancier. Wij zijn door eiser geconsulteerd om een aantal kleurmetingen te verrichten, om zo zijn argumentatie te onderbouwen. We konden echter geen kleurverschillen meten, maar we waren het ook niet geheel oneens met de café-eigenaar. Nader onderzoek wees uit dat er verschillen waren in de ruwheid van de tafel oppervlakken, waardoor onder bepaalde omstandigheden kleurverschillen zichtbaar waren. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kleur meten Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Glans meten Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Glans meten Een meetprincipe Glans is een eigenschap, die optreedt wanneer de oppervlakte van een materiaal zo glad is, dat het reliëf kleiner is dan de golflengte van zichtbaar licht. Glans wordt gemeten door de reflectie van een op het materiaal vallende lichtstraal te meten. Het meten van de reflectie moet wel gebeuren met de volgende regel: hoek van inval is hoek van terugkaatsing. Glans hangt sterk af van de hoek, waarmee het materiaal wordt aangekeken. Als je loodrecht naar een object kijkt kan het nauwelijks glans hebben, maar als je dan bijna parallel langs het materiaal kijkt, kan je een glans waarnemen. Bij het meten van de glans is het dan ook belangrijk dat de hoek gestandaardiseerd is. Typische hoeken zijn 20°, 60° en 85°. Voor een hoogglans wordt de glans meestal met 20°, wat lagere glans bij 60° gemeten. Matte materialen worden gemeten bij 85°. ISO 2813 is de standaard voor het meten van de glans bij verflagen. Bij papier is de methode ISO 8254 de standaard voor glans. Ook ISO-methode 7688 beschrijft de glansmeting. Glansmeetapparatuur moeten regelmatig gekalibreerd worden, dit gebeurt bijvoorbeeld met een gepoleerde, hoogglanzende zwartglasplaat met een brekingsindex van n = 1,567. Voor metaaloppervlakten wordt echter een hoogglanzende gepoleerde aluminiumoppervlakte, die tegen corrosie van een transparante kwartslaag voorzien is. Typische hoeken zijn 20°, 60° en 85°. Voor een hoogglans wordt de glans meestal met 20°, wat lagere glans bij 60° gemeten. Matte materialen worden gemeten bij 85°. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Normen en (klant)eisen Algemeen Klantspecifiek Tekening Product Kalibratie Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Normen algemeen Een norm of standaard is een procedure of een maat waarvan een groep mensen met elkaar heeft afgesproken dat ze hem zullen gebruiken. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

DIN 16 901 Kunststoff Formteile

Klantspecifiek Voorbeeld van Volvo labels. Scania Electronic Control Units (ECU’s), sensors and Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Tekening Scania titelblok Minimum vereist a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Verschillende status termen Tekening Verschillende status termen a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Tekening Volvo titelblok Minimum vereist a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Product Voorbeelden van produktnormen in relatie brengen met praktijkgedeelte. a Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kalibratie Systeem om de afwijking van een meetinstrument vast te stellen en te waarborgen. Herleiden naar ISO waarden. Justeren: opnieuw instellen van meetinstrument IJken is gerelateerd aan justeren maar is wettelijk verplicht bij overdracht van eigendom. (Verispect voorheen IJkwezen) Kalibreren van meettoestellen Bij het kalibreren van meettoestellen wordt de afwijking (bias) van het meettoestel vastgesteld. Dit kan door te vergelijken met een referentie of met een berekend model. De afwijkingen worden vastgelegd in een zogenaamde correctietabel. Bij digitale verwerking van meetwaarden kunnen de correctiewaarden met de gemeten waarden verrekend worden zodat een nauwkeurig resultaat wordt verkregen. Indien het meetinstrument wordt bijgeregeld is sprake van justatie. Op basis van de kalibratie kan worden bepaald of het meettoestel nog aan zijn specifikaties voldoet. Bij het gebruik van referenties moeten deze van een bepaalde kwaliteit zijn zodat de afregelingen juist verlopen. IJken is gerelateerd aan justeren. IJken valt echter onder de ijkwet en kan alleen worden uitgevoerd door instellingen die daartoe door de overheid zijn aangewezen. Kalibreren is in tegenstelling tot ijken, niet wettelijk verplicht. Bij kalibratie is het van belang dat zoveel mogelijk (naar ISO) herleidbare waarden worden verkregen. Een Aantoonbaar herleidbare kalibratie wordt verkregen bij geaccrediteerde kalibratie-instellingen. Omdat geen enkele kalibratie 100% nauwkeurig is, wordt bij de resultaten altijd de meetonzekerheid vermeld. Verispect verzorgt in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Justitie het toezicht op naleving van de Metrologiewet, de Wet op de kansspelen en de Waarborgwet. Globaal gezien zijn de volgende hoofdtaken te onderscheiden: Onafhankelijk toezichthouder Breed werkend expertisecentrum Ondersteuning van Rijksoverheid en lokale overheden Internationale vertegenwoordiging Verispect bv is voortgekomen uit de voormalige Dienst van het IJkwezen en is een volledige dochter van het Nederlands Meetinstituut, NMi BV. Dit is een groep van bedrijven actief op het terrein van de metrologie en technologie. NMi BV. is zelf een 100% dochter van Holland Metrology NV., dat op haar beurt in handen is van de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Beheer BV. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kalibratie Aantoonbare herleiding met geaccrediteerde kalibratie-instellingen. Kalibreren van meettoestellen Bij het kalibreren van meettoestellen wordt de afwijking (bias) van het meettoestel vastgesteld. Dit kan door te vergelijken met een referentie of met een berekend model. De afwijkingen worden vastgelegd in een zogenaamde correctietabel. Bij digitale verwerking van meetwaarden kunnen de correctiewaarden met de gemeten waarden verrekend worden zodat een nauwkeurig resultaat wordt verkregen. Indien het meetinstrument wordt bijgeregeld is sprake van justatie. Op basis van de kalibratie kan worden bepaald of het meettoestel nog aan zijn specifikaties voldoet. Bij het gebruik van referenties moeten deze van een bepaalde kwaliteit zijn zodat de afregelingen juist verlopen. IJken is gerelateerd aan justeren. IJken valt echter onder de ijkwet en kan alleen worden uitgevoerd door instellingen die daartoe door de overheid zijn aangewezen. Kalibreren is in tegenstelling tot ijken, niet wettelijk verplicht. Bij kalibratie is het van belang dat zoveel mogelijk (naar ISO) herleidbare waarden worden verkregen. Een Aantoonbaar herleidbare kalibratie wordt verkregen bij geaccrediteerde kalibratie-instellingen. Omdat geen enkele kalibratie 100% nauwkeurig is, wordt bij de resultaten altijd de meetonzekerheid vermeld. Verispect verzorgt in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Justitie het toezicht op naleving van de Metrologiewet, de Wet op de kansspelen en de Waarborgwet. Globaal gezien zijn de volgende hoofdtaken te onderscheiden: Onafhankelijk toezichthouder Breed werkend expertisecentrum Ondersteuning van Rijksoverheid en lokale overheden Internationale vertegenwoordiging Verispect bv is voortgekomen uit de voormalige Dienst van het IJkwezen en is een volledige dochter van het Nederlands Meetinstituut, NMi BV. Dit is een groep van bedrijven actief op het terrein van de metrologie en technologie. NMi BV. is zelf een 100% dochter van Holland Metrology NV., dat op haar beurt in handen is van de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek Beheer BV. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Kalibratie Geldt voor alle meetinstrumenten die gebruikt worden voor het te leveren product. Zichtbaar aan kalibratienummer. Wordt bewaakt d.m.v. kalibratiesoftware. Kalibratiefrequentie vaak 1 jaar. Voorbeeld: 1.234.5.67 Positie Nr. Kenmerk pos. 1 1 locatie Kwaliteitsdienst 2 locatie Produktie 3 locatie Bankwerkerij 4 locatie I-park Wörth pos. 2 t/m 4 = xxx is het volgnummer pos. 5 lengtemeetmiddel kalibers (b.v. radiusmal, ijkring) controlemallen testapparatuur 5 balansen 6 3D meetmallen pos. 6 en 7 xx staat voor de Klant Kwaliteit in productie februari - maart 2009

3D meetmethoden 3D referentie tabel Kwaliteit in productie februari - maart 2009

3D meetmethoden

3D meetmethoden

Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Zijn er nog vragen? Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Bedankt voor uw aandacht. Kwaliteit in productie februari - maart 2009

Welke metingen in KD, noemen en kort uitleggen MSA (S0 Cursus MSA.doc) Status Code Scania/Volvo ECO nummer Engineering Change Order Kwaliteit in productie februari - maart 2009