workshop Bespreekbaar maken van seksualiteit 28 november 2011 Seksualiteit en NAH workshop Bespreekbaar maken van seksualiteit 28 november 2011 seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Even voorstellen Welmoed Visser-Korevaar Orthopedagoog en seksuoloog NVVS i.o.; eigen praktijk. Activiteiten richten zich enerzijds op onderzoek en behandeling (doelgroep is cliënten met een beperking) en anderzijds op voorlichting, preventie en onderwijs t.a.v. seksuologische vraagstukken. Oefening: stel jezelf voor aan de hand van kaartje. Dit moet te maken hebben met het thema seksualiteit in relatie tot je professie. Naam, functie, ervaring, kaartje: wat kom je halen. Rondje maken seksualiteit en NAH; 28 november 2011

oefening Ogen dicht, even lekker zitten, denk terug aan het laatste intieme moment dat je hebt gehad, waar was je, met wie, wat gebeurde er waar raakte je met name opgewonden van…. Kom er maar weer bij. ? Kun je mij eens vertellen wat er gebeurde? Nabespreking: grenzen, praten over, leren wat je wel en niet fijn vindt, prive-openbaar etc… seksualiteit en NAH; 28 november 2011

de juiste mix van….. Je kunnen baseren op visie en richtlijnen Behoefte aan nabijheid, intimiteit, lichamelijkheid en seksualiteit erkennen. N.v.t. in behandelplan niet accepteren. Weet hebben van de normale seksuele ontwikkeling. Weet hebben wanneer seksueel gedrag over de grens gaat. Begeleiding bieden bij ontwikkelingstaken rond hygiëne, intimiteit, lichaamsbeleving, seksualiteit en relaties. Seksuele vorming geven. Experimenteermogelijkheden bieden. Beschermen en begrenzen waar nodig. Hulp inschakelen wanneer zij het niet weten. Hierna gaan we een oefening doen rondom vaardigheden, rondom kennis en inzicht en rondom houding en persoonskenmerken. De hele training richt zich op willen en motivatie. seksualiteit en NAH; 28 november 2011

4 vormen van aandacht voor seksualiteit / intimiteit Voorleven Altijd!!! Ad hoc Op het moment Structureel Komt overal terug Gepland Beter voorbereid 1: Taalgebruik, moppen, verhullende woorden. Reageren of juist niets zeggen. Alles wat je wel / niet laat zien. Dus ook een manager leeft voor: Hoe makkelijk maak je het onderwerp bespreekbaar? Kun je medewerkers coachen op dit gebied? Vraag je om verantwoording? 2: Tijdens GTST, de les, …. Ben je voorbereid? Je moét reageren Waarom hebben meisjes geen piemel? Hoe plassen ze dan? Hoe gaat pijpen? Is dat leuk? Als je geen homo bent, krijg je toch geen aids? Bedenk: ook hier speelt ‘voorleven’ een belangrijke rol! Heb je materialen in de kast waarmee je het kunt verduidelijken? En als je het niet weet… Zeg dat het een goede vraag is, maar dat jij het niet nu heel goed kan vertellen. Spreek af wanneer je er op terug komt 3: Bijvoorbeeld naar aanleiding van een ad hoc vraag tijdens GTST Je hebt het meer in de hand. Voorbereiden en structuren Bedenken wat de beste informatie zou zijn en daarbij visuele ondersteuning / materialen zoeken 4: Aandacht voor seksualiteit is een ingevuld onderdeel van het ondersteuningsplan. Geplande aandacht in bepaalde levensfases: puberteit, menstruatie, zaadlozing, menopauze. Structurele herhaling van voorlichting: leer-lijnen, programma’s, draaiboeken. Onderwerp komt regelmatig terug in cliënt- en werkbesprekingen. seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Waarom is het lastig voor professionals? Nauwelijks/geen plek in opleiding Gebrek aan kennis> niet durven beginnen Gebrek aan beleid Angst voor emoties van de patiënt/client Nieuwsgierigheid naar seksualiteit ongepast Angst over ongewenst binnendringen in privésfeer … seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Waarom is het lastig voor patiënten/clienten Patiënten hebben het ook niet geleerd Ongemakkelijk en schaamtevol levensgebied Communicatie over seksualiteit kan moeizaam zijn binnen een relatie> stap naar vreemde onnatuurlijk Onzekerheden Bedreigend voor de partner … seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Voorafgaand aan een gesprek… Waarom ik? Hoe sluit dit aan bij mijn discipline? Waarom nu? Met welk doel? Veiligheid? 1: bv. opdracht van het team, speciale relatie, specifieke rol/deskundigheid 2: arts die over medicijngebruik gaat, ergotherapeut over aanpassingen in de slaapkamer 3:standaard procedure of n.a.v. klacht of signaal 4: wat wil ik bereiken, effect, bv. voor veiligheid etc.. Voorlichting, therapie, psycho-educatie, diagnostiek etc.. 5: hoe zorg ik dat mijn cliënt zich veilig voelt in de hulpverlenersrelatie: afspraken, regels, ruimte, niet gestoord worden, zorgvuldig met informatie en documentatie. seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Uitgangspunt van de hulpverleningsrelatie Erkenning voor de autonomie van de patiënt /cliënt Respect voor de autonomie van de patiënt/ cliënt Erkenning van eigen grenzen in mogelijkheden en bevoegdheden Doelen, planmatig en transparant seksualiteit en NAH; 28 november 2011

oefening Noem aan ander woord voor: Mannelijk geslachtsdeel Vrouwelijk geslachtsdeel Geslachtsgemeenschap seksualiteit en NAH; 28 november 2011

taalgebruik Verhullende taal Vage taal Suggestieve taal Medische taal Schuttingtaal Kinderlijke taal Lieve taal Prive taal Verhullende taal: (van onderen, de schaamstreek, ‘het’) Effect: vergroten schaamtegevoelens over seksualiteit, ontseksualiseren, vermijden Vage taal: Uiting van de neiging niet teveel woorden aan seks te besteden; seks doe je bv. vrijen (gemeenschap of meer? ) Suggestieve taal: Suggestief taalgebruik (een nummertje maken, een beurt geven) Effect : seksistisch, heteroseksistisch Medische taal: Medisch taalgebruik (de lubricatie van de vagina is onvoldoende) Effect: afstand scheppen, formeel De vraag is of de cliënt begrijpt wat je bedoeld. Schuttingtaal: Onderhevig aan tijdperken en modegrillen Voor sommigen is neuken een begrijpelijk en neutraal woord, voor anderen is het shockerend. Kinderlijke taal: Bv. mijn plasser doet het niet Doel: ongemakkelijke seksuele lading neutraliseren Lieve taal: Inzet van romantische lieve woorden omzeilt sekstaal Bv. ik kan haar niet meer liefhebben Privetaal: Privé taalgebruik (hier is alle taal oké, als men elkaar snapt, geldt alleen voor privé-situaties) seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Professioneel taalgebruik Erkenning Begrijpelijke taal Zoeken naar gezamenlijke woorden Oefenen… Erkenning dat praten over seks niet meevalt Duidelijkheid dat begrijpelijke taal noodzakelijk is zoeken naar woorden waarbij zowel de hulpvrager als de hulpverlener zich prettig voelen Erkenning van het feit dat ook de proeffesional deze vaardigheid niet vanzelf paraat heeft, geleidelijk verwerven. seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Benadering Geleidelijke benadering Benadering van de sterke waarschijnlijkheid De logische aansluiting zoeken Het taboe benoemen Beleidsbenadering 1: algemene vragen voor intieme vragen 2: de meerderheid van de mensen met MS ervaart dit 3: bv. ergotherapeut kan aanpassingen in de slaapkamer meenemen 4: erkenning dat het een beladen of zelfs amper bespreekbaar onderwerp kan zijn. 5: koppeling aan instellingsbeleid: bv. in onze instelling vinden we het belangrijk om aandacht te besteden aan seksualiteit. Wat werkt niet: Directe benadering, om de hete brei heen draaien, wachten op het juiste moment, seks is toch leuk en wat zijn we daar open over. seksualiteit en NAH; 28 november 2011

casus Hersenbeschadiging als gevolg van auto ongeluk Koen: 22 jaar Hersenbeschadiging als gevolg van auto ongeluk seksueel ontremd gedrag in het uitgaansleven en in de familie. Hoe ga je met deze cliënt in gesprek? Verstoorde seksuele impulsbeheersing: ontremming Al het gedrag is net te….ongeduld, gejaagdheid, snelle geirriteerdheid seksualiteit en NAH; 28 november 2011

Tips&tricks Context moet duidelijk zijn Kies bewust een benadering Accepteer dat alle begin moeilijk is De gebruikte taal moet passen binnen de persoonlijkheid Laat ruimte voor diversiteit (open, voor meerkeuze/gesloten vragen) Creativiteit Erken eigen grenzen (verwijzing) seksualiteit en NAH; 28 november 2011

succes met uw gesprek over seksualiteit! Bedankt en….. succes met uw gesprek over seksualiteit! Welmoed Visser-Korevaar seksualiteit en NAH; 28 november 2011