Groepsbehandeling bij vluchtelingen Hans Rohlof

Opbouw lezing Groepsbehandeling versus individuele behandeling Theoretische uitgangspunten bij vluchtelingengroepen Vormen van groepstherapie Overeenkomsten en verschillen Conclusies 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepsbehandeling: onderzoek (1) (van der Stel, 2005) Zelfde effect als individuele therapie: Smith & Glass (1977) Tillitski (1990): bij adolescenten beter effect Fuhriman & Burlingame (1994): 700 studies Bovasso (1999): follow-up na 13 jaar: groepstherapie beter dan geen behandeling of enkel psychofarmaca 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepsbehandeling (2) McRoberts (1998): groepsbehandeling beter dan individuele behandeling, zeker bij omschreven klachten, mogelijk minder bij vage klachten (depressies). Sobell & Sobell (1998): groepstherapie 42 % goedkoper. 5 april 2017 Hans Rohlof

Vluchtelingen 1.1.2002: 230.000 in Nederland Algemene aspecten (Rohlof, 2005): Migratie Acculturatie Traumatisering Marginalisering 5 april 2017 Hans Rohlof

Vluchtelingen: Epidemiologie in Nederland Hondius en van Willigen(1992): PTSS: 6% retro-en 11% prospectief Van den Heuvel (1998): 65% meer dan tien trauma's, 65% depressief. Roodenrijs et al (1998): PTSS: 31%, angst: 36%, depressie: 63%. 5 april 2017 Hans Rohlof

Epidemiologie in Nederland 2 (Gernaat e.a. 2002) 55 Afghanen met verblijfsstatus 32 van hen meerdere traumata. 65 % prevalentie psychiatrische stoornissen Depressies 57 % Posttraumatische stress-stoornis 35 % Behandeling: 56 % huisarts, 4 % GGZ. Weinig vertrouwen in gezondheidszorg Meer aandacht voor somatiek: hoofdpijn wijst op psychiatrie. 5 april 2017 Hans Rohlof

Epidemiologie in Nederland 3 (Laban e.a., 2002) Studie bij 133 Irakese vluchtelingen 63,8 % van de mannen en 78,6 % van de vrouwen één of meer psychische stoornissen Bij vrouwen veel somatoforme stoornissen (32,1%) meer dan 50 % meldt één of meer belangrijke life events in Nederland; die dragen belangrijk bij in de psychopathologie. 5 april 2017 Hans Rohlof

Prevalentie (Laban e.a., 2002)   Life-time male % female % 12-maand male % Angststoornis (norm: 19,3 %) 29,5 39,3 20,0 25,0 Depressie (norm: 19,5 %) 41,0 60,7 34,3 60,7  Somatisatiestns  (norm: 3 %) 10,5  32,1 10,5 32,1  PTSS (norm: 7,8 %) 40,0 57,1 35,2 Één of meer stns  63,8  78,6  58,1  78,6 Normaal voor Nederlandse bevolking: 19,5 % depressies, PTSS: 7,8 % in V.S. 5 april 2017 Hans Rohlof

Hoe werkt groepstherapie? Veel theorieën, weinig onderzoek Yalom: elf therapeutische factoren: groepscohesie, interpersoonlijk leren, ontwikkeling van sociale vaardigheden, catharsis, altruïsme, universaliteit, imitatie van gedrag, correctieve beleving van de primaire familiegroep, aandragen van informatie, opwekken en behouden van hoop, en existentiële factoren. 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepstherapie: therapeutische factoren (Dierick, 2000) Onderzoek naar cliëntperceptie (n=602): Twee dimensies: relationeel klimaat en psychologisch werk Zeven factoren: groepscohesie, observationele ervaringen, interactionele bevestiging, cathartische zelfexpressie, zelfinzicht en vooruitgang, interactionele ervaringen en directieven. Afhankelijk van groep en type groepstherapie. 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepstherapie met vluchtelingen Weinig literatuur Ontwikkelen van therapeutische factoren belangrijk: gezamenlijk focus, groepscohesie, leren van elkaar, sociale vaardigheden ontwikkelen, existentiele factoren. 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepstherapie met vluchtelingen (2) Kinzie et al (1982): Southeast Asian refugees: psychoeducation about loss, cultural conflicts, somatic symptoms. Periods of group dynamic treatment. Flexible, demand oriented, culture specific Fischman & Ross (1990): Latin American refugees: symptomatic treatment; attention to social and political context 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepstherapie met vluchtelingen (3) Samardzic et al (1998): Croatian refugees: in day clinic the group therapy and the mutual support were the most important factors. Recovery: 65 %. 5 april 2017 Hans Rohlof

Groepstherapie met vluchtelingen (4) Drozdek et al (1998): Bosnian refugees: exposure in groups. Good results in 5 months, some relapse in 3 years. Santini et al (1999): integratieve multidimensionale groepstherapie van Emmerik et al (1999): psychoeducatie, existentiële problemen. Drie thema’s: coping met traumasymptomen, acculturatie, zelfzorg. Tonk (2004): thematisch, flexibel, non-verbaal. 5 april 2017 Hans Rohlof

5 april 2017 Hans Rohlof

Boek: ‘Groepstherapie met vluchtelingen’ Twee theoretische hoofdstukken met literatuuroverzichten Negen hoofdstukken met beschrijvingen van specifieke groepen: een psychoeducatiegroep, drie dagklinische groepen, een klinische groep, twee ambulante groepen, en twee adolescentengroepen Een concluderend hoofdstuk 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (1) Wederzijdse steun Wederzijds respect Wederzijdse identificatie Groepspsychoeducatie Groepsoefeningen 5 april 2017 Hans Rohlof

Group exercises 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (2) Meeste groepen erg heterogeen Focus nodig voor identificatie Meest gebruikte focus: acculturatie: waarschijnlijk positief en weinig schadelijk Focus van traumatisering waarschijnlijk te schadelijk, te onveilig, te gecompliceerd (verschillende politieke/ethnische groepen) 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (3) geen protoprofessionalisering: psychoeducatie nodig informatie over symptomen, over GGZ, over behandeling Aanpak: informed consent 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (4) Onderling vertrouwen: gecompliceerd door: Paranoide symptomen door traumatisering Vrees voor roddel (kleine ethnische groepen) Vrees voor stigmatisering Aanpak: duidelijke groepsregels stellen! 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (5) Somatiseringsneiging Naast praatgroep: ontspanningsoefeningen, psychomotore therapie, andere nonverbale technieken. Aanpak: activering 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (6) Invloed van sociale en juridische problemen: Aanpak: goede samenwerking met maatschappelijk werkers, advocaten, sociale diensten etcetera. Let op negatieve houding tegenover groepstherapeuten, ten onrechte gezien als vertegenwoordigers van b.v.ministerie van justitie, uitkeringsinstanties Voorlichting over racisme, discriminatie Voorlichting over communicatie met Nederlanders. 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (7) Werken met tolken: Gecompliceerd bij groepstherapie: zonder is beter Twee (misschien drie) tolken is het maximum dat een groep kan hanteren Vertalende tolken, geen tolken die meebehandelen of interpreteren 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (8) Genderspecifiek of gemengd? Dilemma’s: In oorsprongculturen minder vertrouwen in gemengde groepen Taboeonderwerpen beter besproken in genderspecifieke groepen Mannelijk en vrouwelijk gedrag bekrachtigd in specifieke groepen Training in relaties maken tussen mannen en vrouwen mogelijk bij gemengde groepen 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (9) multi-ethnisch of mono-ethnische groepen: mono-ethnisch veel identificatie multi-ethnisch groepen veel mogelijkheden, maar: 1. noodzaak tot verduidelijking van verschillende nromen en waarden. 2. hulp bij het begrip van nonverbale and symbolische communicatiepatronen 3. noodzaak tot verduidelijking van culturele (tegen)overdracht 4. onderzoek en controle van raciale vooroordelen 5 april 2017 Hans Rohlof

Analyse van werkzame factoren bij groepstherapie met vluchtelingen (10) Exposure in groepen: Geen evidentie voor effectiviteit van groepsexposure Gezamenlijke vermijding waarschijnlijk ook niet goed Praten over afschuwelijke details veroorzaakt veel ongecontroleerde emoties bij verschillende groepsleden Praten over gebeurtenissen samen met het bespreken van reactief copinggedrag beter dan verhalen alleen 5 april 2017 Hans Rohlof

Conclusies Veel werkzame factoren door groepstherapie met vluchtelingen Voorzorgen belangrijk Het maken van keuzen is belangrijk Meer wetenschappelijk onderzoek nodig over de werkzaamheid. Groepstherapie met PTSS-patiënten heeft een lage evidentie van effectiviteit (Foy, in Foa et al, 2000), maar vluchtelingen lijken er meer van te profiteren. . 5 april 2017 Hans Rohlof