GGD ROTTERDAM-RIJNMOND GENOTMIDDELEN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND Dia 1 Titel van de ouderavond en instelling / medewerkers Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Dia 2 De lichten gaan uit. Start de film door met de muis op de afbeelding te klikken.In korte beelden wordt het verhaal van een meisje met alcoholvergiftiging vertoond. Inhoud: “Anouk vertelt dat zij en haar vriendinnen zich hebben ingedronken een schoolfeest.. Binnen een tijdsbestek van een half uur, drie kwartier was alles op. Van het schoolfeest zelf weet ze niks meer. Met de ambulance is ze naar het ziekenhuis gebracht. Leraren waren zich doodgeschrokken, dachten dat ze dood zou gaan. De volgende ochtend kwamen de ouders. Zij wilden weten hoe het was gekomen, wat ze had gedronken en wat haar vriendinnen hadden gedronken. Toen zeiden ze dat ze erg teleurgesteld waren in hun dochter en dit nooit van haar hadden verwacht. Vragen aan het publiek U (of een acteur) loopt met een microfoon in het publiek en stelt vragen aan de ouders, bijvoorbeeld: Wat denkt u als u dit ziet? Kan uw kind dit ook gebeuren? Introductie en programma Toelichting: Het verhaal van Anouk is een extreem geval, maar het aantal jongeren dat in deze toestand wordt opgenomen in het ziekenhuis neemt enorm toe. Er wordt door jongeren steeds meer, vaker en op jongere leeftijd gedronken. We weten ook steeds meer over de schade die alcohol kan aanrichten bij uw kind. We willen u hier meer over vertellen, zodat u als ouder weet waarom het belangrijk is dat uw kind voorlopig nog geen alcohol drinkt. Samen, als ouders en school, kunnen we deze trend bij onze kinderen een halt toe roepen. Daarom zitten we hier bij elkaar. Vanavond gaan we de volgende dingen doen. (dia 3) Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Programma 19.45 Algemene informatie over jongeren en genotmiddelen-alcohol 20.30 Ouderraad 20.45 Pauze 21.00 Workshops 22.00 Einde Dia 3 U licht kort het programma toe en geeft het woord aan een vertegenwoordiger van de school (directeur, zorgcoördinator of leergangcoördinator). Deze doet eventuele huishoudelijke mededelingen en vertelt over het beleid van de school rond alcohol: Hoe besteed de school aandacht aan genotmiddelenpreventie (De gezonde school en genotmiddelen) Eventuele afspraken met wijkagent, ivz’er of andere lokale partner Met welke incidenten rond alcohol heeft de school te maken gehad Beleid rond schoolfeesten en werkweken Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Landelijke cijfers 10 – 12 jaar: 10% heeft ooit gerookt - 0 % dagelijks 50% dronk ooit - 19% maandelijks 0,6% blowde ooit 13 – 18 jaar: 45% heeft ooit gerookt - 10% dagelijks 85% dronk ooit - 58% maandelijks 19% blowde ooit - 10% dagelijks (sterke stijging rond de 14e jaar) Dia 4 U geeft kort wat informatie over de nationale cijfers van alcoholgebruik door jongeren. De meest recente cijfers staan op www.alcoholinfo.nl. U kunt de nationale cijfers vergelijken met regionale cijfers (zie volgende dia). Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Hoeveel drinken jongeren? Van alle jongeren tussen de 12 en 16 jaar heeft 70% wel eens Alcohol gedronken. Hoeveel drinken deze jongeren eigenlijk? Dia 6 Waarom moeten we ons zorgen maken? Hoe zit het met het drankgebruik door jongeren in Nederland? De animatie “Drinking too much[2]” laat zien hoeveel jongeren per keer drinken: 8% drinkt meer dan 10 glazen per keer 20% drinkt 4-10 glazen 27% drinkt 2-4 glazen 15% drinkt 1 glas 30% drinkt niet [2] www.uwkindenalcohol.nl Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Wij dronken vroeger toch ook! Wat vindt u? Wij dronken vroeger toch ook! Dia 9: We vragen de mening van de ouders. Denken zij dat jongeren nu meer drinken dan vroeger, of was het vroeger even erg? (hand opsteken) Wij dronken vroeger toch ook. Je hoort het vaak: “Ach, het valt allemaal wel mee. Vroeger dronken wij toch ook en dat is ook goed gekomen.” Hoeveel ouders denken dat er vroeger evenveel werd gedronken? Hoeveel ouders denken dat er vroeger minder werd gedronken? Hoeveel ouders denken dat er vroeger meer werd gedronken? Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Alcoholgebruik vroeger en nu Dia 10 Alcoholgebruik vroeger en nu mbv grafiekjes Jongeren drinken tegenwoordig meer dan vroeger. Het aantal jongeren dat maandelijks dronken wordt, is tussen 1988 en 2003 verdubbeld (van 10% naar 20%). In de periode van 1992 tot 1996 zie je zelfs een verdubbeling van het aantal 12 jarigen dat ooit heeft gedronken. Vraag aan ouders: Hoe zou dit komen? (Antwoorden uit de zaal) Goede antwoord: Reclame Beschikbaarheid van zoete mixdrankjes Jongeren hebben meer geld te besteden Ouders denken dat het goed is om hun kind jong te leren drinken Ouders zijn toegeeflijker: kinderen mogen meer, bijv jong uitgaan en alcohol drinken Conclusie jongeren drinken op jongere leeftijd, vaker en als ze drinken, dan ook meer per keer. Relevantie van de ouderavond aangeven. Wat is het probleem? Er zijn steeds meer jongeren die drinken. Ook als je het vergelijkt met andere landen in Europa of met vroeger. De ouders weten dat jongeren in Nederland veel drinken en wat daarvan oorzaken zijn. Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Schade aan de hersenen Dia 11 Filmfragment (G. Smit, hoogleraar Neurologie VU). Start de film door met de muis op de afbeelding te klikken. Tekst: “De hersenen ontwikkelen zich gedurende een langere tijd. Begin je met veel alcohol drinken op 14-, 15- of 16-jarige leeftijd, dan zie je nog steeds schade op de hersenontwikkeling ontstaan. Het is ontzettend slecht voor de hersenen. Als je mensen die vroeg begonnen zijn met drinken, volgt over de tijd, dan zie je dat ze problemen hebben met hun geheugen, attentie, concentratieproblemen, nadenken over dingen. Dat zijn dingen waar je meteen effecten op ziet. En wat we nu zien in het onderzoek is dat je een vier tot vijf keer grotere kans hebt om op latere leeftijd verslaafd te raken als je vroeg begonnen bent met drinken.” Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Risico’s lichamelijke ontwikkeling Hersenbeschadiging Verstoorde hormoonbalans Alcohol: Coma en black out door alcoholvergiftiging Dia 12 Alcohol is slecht vooral voor kinderen in de ontwikkeling. Hoe jonger een kind begint met drinken, hoe groter de kans op: Schade aan de hersenen: de hersenen ontwikkelen zich tot het 24ste jaar. Alcohol beschadigt deze ontwikkeling. Alcohol heeft met name invloed op de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor aandacht, geheugen, concentratie, plannen en beslissen Verstoorde hormoonhuishouding: In de puberteit groeien de botten en spieren snel. Hormonen beïnvloeden deze groeiprocessen. Alcohol verstoord de balans tussen deze hormonen. Alcohol verlaagd onder andere de hoeveelheden mannelijk hormoon en groeihormoon. Van jongens is het bekend dat alcohol de botontwikkeling remt (Uit de folder Voorkom alcoholschade bij uw opgroeiende kind, via www.alcoholinfo.nl) Alcoholvergiftiging, coma en black out (zie film aan het begin) Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Andere risico’s Meer kans op verslaving op latere leeftijd. Slechtere leerprestaties en schooluitval. Meer risico op onveilig vrijen. Meer risico op ongelukken en agressie. Dia 13 (andere risico’s) Alcohol geeft risico op: Slechte prestaties en schooluitval Verslaving op latere leeftijd. Ook voor andere middelen (roken, blowen, etc) Onveilige of onvrijwillige seks Betrokkenheid bij ongelukken of geweld Zie ook de folder Voorkom alcoholschade bij uw opgroeiende kind (www.alcoholinfo.nl) Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Ik weet of mijn kind wel eens alcohol drinkt of niet! Wat vindt u? Ik weet of mijn kind wel eens alcohol drinkt of niet! Dia 14 Weten ouders eigenlijk wel wat hun kind uitspookt met alcohol? We vragen het aan de zaal: Ik weet of mijn kind wel eens alcohol drinkt. Toelichting: Vaak horen wij ouders zeggen: “Dat zijn extreme voorbeelden. Mijn kind doet dat niet.” Toch hebben die ouders niet altijd gelijk. Denk aan de ouders van Anouk. Zij hadden nooit verwacht dat zij hun dochter met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis zouden vinden. En steeds meer ouders overkomt dit. In de zomer van 2007 stond er een schokkend bericht in de krant, dat er dit jaar al meer dan 80 jonge kinderen met een alcoholvergiftiging waren opgenomen. En dat zijn alleen nog maar de bekende gevallen. Terwijl er vijf jaar geleden misschien enkele kinderen waren. Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Wat weten ouders over hun kind? Dia 15 Filmfragment (Prof. dr. Rutger Engel, hoogleraar orthopedagogiek Universiteit Nijmegen). Start de film door met de muis op de afbeelding te klikken. “Heel veel van de ouders denken, natuurlijk al die jongeren drinken, maar mijn kind is daar nog niet aan toe. Dat klopt niet helemaal. Als ouders niet weten wat hun kind drinkt, dan zijn ze ook minder snel geneigd om regels te stellen. Dan lopen ze achter de feiten aan. Ouders overschatten nooit hoeveel hun kinderen drinken, het is altijd onderschatting. En die onderschatting is groter als die kinderen jonger zijn. Als de kinderen 15 of 16 zijn, dan weten ze het vaak wat beter hoeveel alcohol hun kind drinkt.” Mening van de leerlingen Hier kan een dia worden tussengevoegd met een poll-uitslag of aantal reacties van leerlingen op een school blog over alcohol. Leerlingen kunnen hier voorgaand aan de ouderavond hun mening geven op vragen als: Mijn ouders weten hoeveel dat ik drink. Mijn ouders weten niet dat ik regelmatig dronken ben Ik zou het niet/wel erg vinden om met mijn ouders te praten over alcohol. etc? De ouders realiseren zich dat dit ook wel voor hun kind relevant is. Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Invloed van ouders U hebt meer invloed dan u denkt. Pubers hebben behoefte aan structuur. Bij losmaken en grenzen verkennen zijn regels noodzakelijk. Dia 16: Invloed van ouders Veel ouders weten niet hoe ze om moeten gaan met alcoholgebruik door hun kinderen. Ze denken dat het normaal is dat hun kinderen drinken. En dat alle andere kinderen ook mogen drinken. Ze willen niet dat hun kind een uitzondering is. Maar veel ouders denken er hetzelfde over. En bovendien heeft een puber juist in deze ontwikkelingsfase structuur en begrenzing nodig van ouders. Tegen grenzen aantrappen hoort daarbij. Maar pubers zijn te jong om zelf te bepalen wat ze mogen doen. Dus: Ouders hebben meer invloed dan ze denken Jongeren hebben behoefte aan structuur Bij losmaken en grenzen verkennen zijn grenzen noodzakelijk Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Invloed van leeftijdgenoten De mening van vrienden is erg belangrijk Uw mening blijft ook belangrijk. Weet wat uw kind doet, waar en met wie. Ken de ouders van vrienden van uw kind. Vertel uw kind welk gedrag u verwacht als het samen met vrienden is. Dia 17: Invloed van leeftijdgenoten Leeftijdgenoten hebben natuurlijk veel invloed op elkaars gedrag. Voorlichtingsprogramma’s op school besteden steeds meer aandacht aan het weerbaar maken van kinderen tegen groepsdruk. Als ouders kunt u uw kind leren om te gaan met groepsdruk. Het helpt al als u ervoor zorgt dat u weet wat uw kind doet en met wie: kortom, dat uw kind weet dat u belangstelling hebt voor zijn leven. Bovendien is het helemaal niet raar om eens de ouders van een vriend of vriendin van uw kind op te bellen als er een feest is. U kunt vragen hoe zij tegen alcoholgebruik van hun kind aankijken. Afspreken dat jullie kind geen alcohol mag drinken en dezelfde regels stellen. Samen sta je sterker! Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Invloed van reclame Dia 18 Reclame Foto Bacardireclame. Boodschap: de reclame industrie mag zich niet richten op jongeren onder de 18. Maar zou deze reclame uw kind niet aanspreken? De invloed van reclame is enorm. Overigens is Bacardi al enkele jaren geleden gestopt met reclame voor breezers. En in de zomer van 2007 kwam het persbericht dat de populariteit van breezers sterk aan het dalen is. Maar daarvoor in de plaats komen andere drankjes die hip worden bij jongeren. En alcoholproducenten zullen daar met hun reclame ook op inspelen. Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Reclame versus voorlichting Hoeveel denkt u dat de Nederlandse drank industrie ieder jaar besteedt aan reclame over alcohol? 273 miljoen Hoeveel denkt u dat de voorlichting jaarlijks heeft? Dia 19: Invloed van reclame Reacties vragen uit het publiek. Hoeveel denkt u dat de Nederlandse drank industrie ieder jaar besteed aan reclame over alcohol? Antwoord – 273 miljoen euro. En hierin tellen we niet eens mee de “reclame” in series, films en andere programma’s. Hoeveel denkt u dat de voorlichting jaarlijks heeft? Antwoord – 3 miljoen 3 miljoen Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Grenzen stellen Dia 20 Filmpje moeder en dochter Oosterveen. Start de film door met de muis op de afbeelding te klikken. Tekst: “Melanie Oosterveen is 14 jaar. De eerste keer dat ze dronken was, was op haar 13e verjaardag. Haar stiefvader moest heel hard lachen. Die vond het wel heel leuk. Haar moeder: Verbieden heeft geen zin, ze doen het toch. Je weet dat je het eigenlijk liever niet hebt, maar zolang je je kind probeert te begeleiden, heb je wel het voordeel dat ze open is en anders gaan ze er om liegen.” Uit: Zembla-documentaire Bierboys en breezerbabes Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Kinderen kunnen alcohol drinken het beste thuis leren. Wat vindt u? Kinderen kunnen alcohol drinken het beste thuis leren. Dia 21 Vraag aan de ouders (met hand opsteken) “Bent u het eens met de aanpak van deze moeder: als je je kind thuis laat drinken, weet je tenminste wat hij/zij drinkt?” Antwoord: Vroeger werd aangeraden om thuis te leren drinken. Nu weten we dat dit averechts werkt. Uit onderzoek blijkt: Kinderen die thuis alcohol krijgen, drinken ook buitenshuis meer (bij vrienden, café, disco). (Situatie: Ah joh, ik krijg thuis toch ook drank, waarom zou ik nu niet mogen drinken?) De meeste kinderen onder de 16 jaar krijgen overigens hun alcohol van hun ouders. Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Thuis leren drinken? Dia 22: Film. Start de film door met de muis op de afbeelding te klikken. Tekst: “Rutger Engels is hoogleraar opvoedkunde aan de Universiteit van Nijmegen. Hij bestudeert de alcoholconsumptie onder een paar honderd families. Uit de cijfers blijkt dat je kind thuis leren drinken schadelijke gevolgen kan hebben. Volgens Engels gold in Nederland lange tijd het advies om je kind thuis te leren drinken, want als je kind eenmaal geleerd heeft daar goed mee om te gaan, dan drinkt het kind buitenshuis minder. Hij zegt: “Dit is complete onzin. Wat wij vinden is dat kinderen die op jonge leeftijd thuis mogen drinken, op latere leeftijd meer drinken dan hun leeftijdsgenoten.” Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Advies Geef uw kind thuis geen alcohol. Koop geen alcohol voor uw kind. Stel duidelijke regels: in ieder geval geen alcohol tot je zestiende. Ga niet onderhandelen. Dia 23: Advies Samenvatting van het voorgaande: De ouders zijn in het eerste deel van de presentatie geconfronteerd met het probleem “Nederlandse Jongeren drinken te veel en dat is slecht voor de ontwikkeling”. Ze zien in dat dit voor eigen kind ook relevant is. Nu vertellen we wat de ouders er zelf aan kunnen doen. Het doel is dat de ouder inziet dat hij/zij een rol kan spelen. Dus: Geef uw kind thuis geen alcohol Koop geen alcohol voor uw kind Wees duidelijk tegen uw kind: geen alcohol En ga niet onderhandelen . Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Regels stellen Dia 24 Film Rutger Engels: “Nu blijkt dat ouders die thuis duidelijke en sterke regels stellen, die zeggen ik wil niet dat je thuis drinkt, dat die kinderen minder drinken en ook over de tijd minder drinken. Die kinderen ontwikkelen minder snel een soort problematisch drinkpatroon. Als kinderen al begonnen zijn met drinken en je gaat er dan nog eens over beginnen en proberen een stapje terug te doen, dat werkt niet.” Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Tips voor regels Wees er op tijd bij. Stel de regels in vóór uw kind interesse in alcohol krijgt. Stel ook regels als ook kind al drinkt. Stel duidelijke en eenvoudige regels. Spreek af welke straf uw kind krijgt als het zich niet aan de regels houdt. Stel ook regels voor periodes zonder toezicht zoals feestjes en vakanties. Dia 26: Ons advies Stel duidelijke regels “Blijf regels stellen, blijf streng” Actie vooraf in plaats van reactie achteraf. Maak ook afspraken als uw kind al alcohol drinkt Toelichting: “Stel regels” klinkt makkelijk, maar levert veel dilemma’s op voor ouders. Ouders kunnen hierover terecht kritische vragen stellen. Deze dilemma’s moeten daarom worden benoemd, anders nemen ouders de voorlichtingsboodschap niet over. In dit geval worden de rollen omgedraaid. U (of een acteur) gaat de zaal in om kritische vragen te stellen aan de ouders. De vragen komen uit bijlage 1, waarin Tien veelgestelde vragen en hun antwoorden staan. Gebruik de antwoorden in uw toelichting. Bijvoorbeeld: vraag 3: Is experimenteren met alcohol niet gewoon een onderdeel van de puberteit? Vraag 4: Is één glas alcohol echt zo slecht voor een kind? vraag 5: Waarom moeten ouders regels stellen over alcoholgebruik? Vraag 6: Moedigt het stellen van regels over alcoholgebruik niet juist aan om tegen de regels aan te schoppen? Vraag 8: Hoe zit het met ouders die zelf veel drinken of veel dronken toen zij jong waren? Vraag 9: Wat kunnen ouders doen als hun kind al drinkt? Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Workshops Workshop 1: Alcohol en opvoeding Goed geregeld, welke afspraken Workshop 2: Oefenen met opvoeden Workshop 3: Genotmiddelen en politie Workshop 4: Genotmiddelen en de deelgemeente Workshop 5: Genotmiddelen en het beleid van Wolfert Dalton Workshop 6: Welke mentorlessen krijgt mijn kind? Dia 28 Titels workshops (plus locaties) Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

VRAGEN? Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Dank voor uw aandacht Met dank aan: Zembla. Bierboys en breezerbabes (VARA) Alcohol, nuchtere programma’s (Teleac) Het plenaire gedeelte is afgelopen. Vertel de ouders waar ze iets kunnen drinken en hoe laat ze weer worden verwacht bij de workshops. Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut

Meer informatie www.drugsinfo.nl www.uwkindenalcohol.nl www.alcoholinfo.nl Presentatie alcohol en opvoeding © Trimbos-instituut