Symposium Slachtofferhulp zonder grenzen, Amersfoort, 20-09-2012 “Risicotaxatie’ in de context van de Europese richtlijn/2012: over (impliciete) secundaire victimizatie en herhaald slachtofferschap Frans Willem Winkel f.w.winkel@tilburguniversity.edu Symposium Slachtofferhulp zonder grenzen, Amersfoort, 20-09-2012

Victimologie: drie-stromenland Normatief perspectief (1): beweging gericht op slachtoffer-vriendelijk maken van het strafrecht; Epidemiologisch perspectief (2): slachtoffer-enquêtes , Psychologische victimologie (3) : Psychotraumatologie, toegespitst op slachtoffers van misdrijven

Overeenkomsten, maar ook verschillen Bij (3) staat de “psychologische methode” centraal, bij voorbeeld: Is “X” een risicofactor: prospectief onderzoek Gebruik van instrumenten met “bewezen” psychometrische kwaliteiten ( betrouwbaarheid, predictieve validiteit): partnergeweld middels victimization survey versus CTS (Conflict Tactics Scale) Effect (van interventie): RCT Conceptualisering van centrale theoretische constructen: bij voorbeeld secundaire victimisatie

Secondary victimization: Bij (1) en (2): shortcut voor een gebrek aan compassie / empathie; afwezigheid van respectvolle bejegening; victim blaming door significante anderen (non-issue), politie, justitie ( = richtlijn), etc. Bij (3): Systematisch onderzoek van Impliciete secundaire victimisatie, tijdens slachtofferverhoor door politie; Secundaire traumatisering (bij voorbeeld na spreekrecht): ernstiger trauma-symptomen na zitting

Implicit secondary victimization Sommige slachtoffers roepen kennelijk gemakkelijk het vermoeden op dat zij een valse verklaring afleggen; Dat vermoeden komt onbewust (impliciet) tot stand Dat vermoeden is gebaseerd op irrelevante slachtofferkenmerken: Ergo: onterechte twijfel aan de geloofwaardigheid van het slachtoffer

Gepercipieerde geloofwaardigheid: Twee-kanalen model Verwerking van verbale informatie Traag, expliciet, Cognitief kanaal Impressievorming: Waar / onwaar Geloofwaardig / ongeloofwaardig Slachtofferverhoor door politie Verwerking van nonverbale informatie Snel, impliciet, Affectief kanaal

Risicofactoren: empirische evidentie Nonverbaal gedrag – de manier waarop de verklaring door het het slachtoffer wordt afgelegd – is een risicofactor voor secundaire victimisatie Voorbeelden: (PTSD gerelateerde) stijlen van nonverbale communicatie: emotioneel expressieve (hyper-arousal subtype) versus emotioneel gecontroleerde stijl (dissociatieve PTSD) Cultureel bepaalde stijlen van nonverbale presentatie: Zwart nonverbaal gedrag (“wegkijken”) van Surinaamse slachtoffers “affect precedes cognition”: trauma-gericht verhoor

Secondary traumatization = (CJS-)Secondary victimization, vanuit een trauma-perspectief: bij voorbeeld ernstiger PTSS-symptomen na de strafzitting dan daarvoor.

PTSD subtypes: Psychotraumatologie: Partieel (volledig; fullblown): niet voldoen aan alle DSM-criteria, waar onder stressor criterium (w.o. DSM 5 suggestie: aanpassings-stoornis na blootstelling aan niet-trauamtische stressor) Enkelvoudig (complex; met co-morbiditeit) Hyper-arousal versus Dissociative subtype (ASD in IV) Delayed (versus non-delayed) onset; Acute PTSD (vs. Acute Stress Stoornis: ASD) C-PTSD: welke subtypes?????

C-PTSD subtypes: which ones? Internalizing Symptomatology Externalizing Hopelessness Syndrome (DSM- mood disorder/depression) Helplessness Syndrome (“stockholm”) Embitterment False-alarm (DSM- Anxiety / Anger disorder Panic Explosive

Peritraumatic escalation, cognitive inversion, and Shattered Illusions (SIM). Fight-flight response failure Emotional Implosion: Extreme anxiety / Tonic Immobility Emotional Explosion: Blind anger / Rage Psychotic Dissociation Dysregulated Emergency-response: Hyperalert / paranoid behavior: In standby mode Cognitive cascade: Inversion; SIM) False alarm-syndrome / Internalizing symptoms: Self as easy target bias, Anxiety, Propensity to panic False alarm-syndrome / Externalizing symptoms: Hostility bias, anger, Propensity to explode in response to subjective danger-signals Avoidant / Submissive Behavior Impulsive agressive behavior

PE – geïnduceerde ontregeling ‘alarmsysteem’ : naar Brewin Peritraumatische escalatie (PE) Dissociatieve toestand “selectieve ontsluiting” Verbaal toegankelijk geheugen Situationeel toegankelijk geheugen Oververzadiging: Geconditioneerde Schrik triggers Schrik-reflex lijkt “uit het niets” te komen Alarm-systeem: ontregelde noodreactie

Secondaire traumatisering: samenvatting Recent Intervict-onderzoek (Lens, Pemberton, Groenhuijsen, 2010) suggereert dat de groep “sprekers” voor een zeer belangrijk deel bestaat uit slachtoffers, die voldoen aan de criteria voor een chronische PTSS Voorts: spreken draagt niet bij aan emotioneel herstel (echter: TSQ ligt minder voor de hand dan de DTS) Her-analyse van bedoeld data-bestand suggereert, echter:

PTSS: conditionele risicofactor PTSS is een risico-factor voor secundaire traumatisering, Dat geldt bij uitstek voor slachtoffers die voor de zitting last hebben van een verbitterings- of een explosief syndroom Empirische evidentie (volgende dia) suggereert namelijk dat “sprekers” (vs. “niet-sprekers”) meer woedesymptomen rapporteren na (versus voor) de zitting; en dat woede een onafhankelijke predictor voor posttrauamtische symptomatologie na de zitting

Interaction-term: F1,74 = 4.04; p < .05

Predictors of T1 posttraumatic symptomatology (TSQ, after trial) β t p TSQ Intrusion .43 6.84 < .05 TSQ Arousal .37 5.67 Anger dysregulation .11 2.28 Control over recovery - .14 - 3.13 Revenge (step 2: r = .25**) .02 .57 n.s. Theoretische verklaringen: schending van gevoelens van procedurele rechtvaardigheid (“witte beren” en muilkorvingshypothese; EN van gevoelens van verdelende rechtvaardigheid: teeth for a tooth-model

Herhaald slachtofferschap: RTI’s In de forensische psychologie zijn diverse risicotaxatie-instrumenten ontwikkeld, gericht op het identificeren van de kans op recidive bij partnergeweld: Voorbeelden: DVRAG / ODARA (actuarieel) en SARAG / Bsafer (niet-actuarieel). Echter: voor het identificeren van slachtoffers die in gevaar verkeren – een verhoogd risico lopen om opnieuw op korte termijn slachtoffer te worden, kan……

Vervolg: met dank aan SASS Niet worden volstaan met de afname van de klassieke forensische instrumenten, maar kan beter gebruik worden gemaakt van de Danger Assessment Inventory (DAI). De DAI omvat naast de klassieke forensische risicofactoren, mede: Slachtofferkenmerken (w.o. PTSS) en Scenario-kenmerken (wederkerig versus eenzijdig geweld) Verhoogde predictieve validiteit (t.a.v. herhaald slachtofferschap)

Danger Assessment Inventory: screening version for police and victim support workers Perpetrator features Victim features Scenario-features Mutual scenario, incl. Posttraumatic aggression (CTS-P): Yes =1 Involvement in a Post Traumatic Cycle (TSQ/CTS-V): Yes = 1 ODARA-score > 7 YES =1 High risk of short-term revictimization N = 3

Slotconclusie: Bij de implementatie van de nieuwe richtlijn dient nadrukkelijk(er) rekening te worden gehouden met de bijzondere positie van getraumatiseerde slachtoffers, Evidentie suggereert immers dat PTSS een (conditionele) risicofactor voor Herhaald slachtofferschap van (ook publiek geweld; Kunst & Winkel, 2012) geweldsmisdrijven Secundaire traumatisering na uitoefening spreekrecht, en Impliciete secundaire victimisatie (bij verhoor)

Enkele Referenties: Kunst, M.J.J., Winkel, F.W., & Bogaerts, S. (2011). Posttraumatic anger, recalled peritraumatic emotions, and post traumatic stress disorder (PTSD) in victims of violent crime, Journal of Interpersonal Violence, 2011, 26, 17, 3561 – 3579 Kuijpers, K.F., Van der Knaap, & Winkel, F.W. PTSD symptoms as risk factors for intimate partner violence revictimization and the mediating role of victims' violent behavior, Journal of Traumatic Stress, 2012, 25, 179 – 186. Winkel, F.W. (2009).Fear of crime (type A) revisited: predicting panic disorder and persistent panic and fear symptoms following criminal victimization. International Perspectives in Victimology, 2009, 4, 1, 35 – 42. Winkel, F.W. Identifying domestic violence victims at risk of hyperaccessible traumatic memories and / or re-victimization: The predictive performance of the Scanner and the B-Safer. In: Baldry, A.C., & Winkel, F.W. (Eds.). Intimate partner violence prevention and intervention: the risk assessment and management approach. Hauppage, NY : Nova Science, 2008, pp. 61 – 83. F.W. Winkel, A. Vrij, L. Koppelaar & J.C. van der Steen Reducing secondary victimisation risks and skilled police inter­vention: enhan­cing the quality of police - rape victim encounters th­rough training-programmes, Journal of Police and Criminal Psychology, 1991, 7, 2, 2-11.

Winkel, F.W. (2007) Post traumatic anger: Missing link in the wheel of misfortune. Nijmegen: Wolf Winkel, F.W., Wohlfarth, T. & Blaauw, E. Police based early detection of Type A trauma symptomatology in crime victims: the validity of rapid, objective risk assessment. International Journal of Law and Psychiatry, 2003, 26, 191 – 206. Wohlfarth, T. D., Van den Brink, W., Winkel, F.W., & Ter Smitten, M. Screening for posttraumatic stress disorder: An evaluation of two self-report scales among crime victims. Psychological Assessment, 2003, 15, 1, 101 - 109. Winkel, Frans Willem A frustration / negative cue model of unfavorable police treatment of black citizens. Discrimination based on automatic and biased signal processing. International Journal of Law and Psychiatry, 1999, 22, 3-4, 273 - 287. Mulder, M.R. & Winkel, F.W. Social workers' and police officers' perceptions of victim credibility: perspective-taking and the impact of extra-evidential factors. Psychology, Crime, and Law, 1996, 2, 307 - 319. A. Vrij & F.W. Winkel Perceptual Distortions in Crosscultural Interrogations: the Impact of Skin Colour, Accent, Speech Style and Spoken Fluency on Impres­sion Formation, Journal of Cros­scultu­ral Psychology, 1994, 25, 2, 284 - 295 Winkel, F.W., A. Denkers & A. Vrij The Effects of Attributions on Crime Victims' Psychologi­cal Re-adjust­ment. Genetic, Social and General Psychology Mono­graphs, 1994, 120, 2, 147 - 169. F.W. Winkel & L. Koppelaar Perceived credibility of the communicator: studies of perceptual bias in police officers conducting rape inter­views, in: Losel, Friedrich., Doris Bender, & Thomas Bliesener (eds.) Psychology and Law: International Per­spectives, Ber­lin/New York: Walter de Gruyter, 1992, 219-234.