Steekproef Wajong aangevraagd in 2003 of 2004 Wajong vanwege lichamelijke aandoening/beperking – lichamelijke aandoening als eerste cascode Exclusie ‘Geen Duurzaam Benutbare Mogelijkheden’ (GDBM) Niet ouder dan 30 jaar bij afname

EMWAjong ≈ 415 Normgroep ≈ 500 MSDRangeMSDRange Age at study25,02,122,5 - 30,9 24,23,818,0 - 30,9 N% N% Gender Female Male Native country The Netherlands39494, Other Sociaal-demografische gegevens

Levensloop Vragenlijst Jong-volwassenen (LVJV) A. Destrée-Vonk, M.A. Grootenhuis, B.F. Last, Psychosociale Afdeling EKZ AMC Jongvolwassenen: jaar Ontwikkelingsmijlpalen Retrospectief Socio-demografische gegevens (opleiding, werk, burgelijke staat enz.)

Ontwikkelingsschalen LVJV Zelfstandigheidsontwikkeling (6 items) Psycho-seksuele ontwikkeling (4 items) Sociale ontwikkeling (12 items) Anti-sociaal gedrag (4 items) Middelengebruik en gokken (12 items)

Somscores ontwikkelingsschalen LVJV EMWAjongNormgroepEffectsize Sociale ontwikkeling (12 items)19,0*21, Zelfstandigheidsontwikkeling (6 items)8,7*9, Psychoseksuele ontwikkeling (4 items)6,3*7, Antisociaal gedrag (4 items)4,3*4, Middelengebruik en gokken (12 items)13,5*15, * p < 0.05

Het belang van werk: kwaliteit van leven Relatie tussen werk en kwaliteit van leven => lagere kwaliteit van leven bij mensen zonder werk in vergelijking met mensen met werk Aberg F, et al. (2009), Orbon KH, et al. (2005) Gronning K, et al. (2010) => lagere kwaliteit van leven en meer angst en depressie bij chronisch zieken zonder werk in vergelijking met chronisch zieken met werk Almehed K, et al. (2010), Achterberg TJ et al. (2009), Burker EJ et al. (2004)

RAND 36 – Kwaliteit van Leven Ervaren kwaliteit van leven Objectief; wat kun je? Subjectief; hoe beperkt voel je je? Heeft kwaliteit van leven een relatie met arbeid?

RAND 36 EMWAjong (376)Normgroep (508) Fysiek functioneren62.6 *93.0 Sociaal functioneren71.1 *87.2 Rolbeperkingen fysiek55.8 *86.6 Rolbeperkingen emotioneel 77.8 *87.2 Mentale gezondheid Vitaliteit56.2 *64.9 Pijn72.0 *86.4 Algemene gezondheids- beleving 56.3 *75.1 * P < 0.001

Hospital Anxiety and Depression Scale 3 schalen: Angst (7 items) Depressie (7 items) Somscore

HADS (angst en depressie) EMWAjong (377)Normgroep (182) Angst5.59 *4.37 Depressie3.98 *2.54 Totaalschaal HADS9.56 *6.91 * P < 0.001

EMWAjongeren en Werk Werk: 39,2 % Wajongeren werkzaam op moment EMWAjong onderzoek 76,2% jongvolwassenen van de normgroep werkzaam Bijbaantje: Werk op moment van EMWAjong onderzoek (+) Ooit betaalde baan (+)

Jongvolwassenen met een nierziekte met/zonder Wajong => levensloop UitkeringGeen uitkeringsign (p) LeeftijdM (SD) Range N 24.9 (2.4) 20.7 – (2.8) 21.2 – Geslacht% male (N) % female (N) 65.0 (13) 35.0 (7) 46.4 (26) 53.6 (30) 0.15

Zelfstandigheidsontwikkeling; jongvolwassenen met een nierziekte, met versus zonder uitkering UitkeringGeen uitkering %N%NOR Vaste taak in gezin, basis onderwijs ja nee Betaalde karweitjes, basis onderwijs ja nee Vaste taak in gezin, middelbaar onderwijs ja nee Betaalde baantjes, middelbaar onderwijs voor 19 e jaar 19 jaar of ouder/ nog nooit Leeftijd eerste keer zonder volwas. op vakantie * voor 18 e jaar 18 jaar of ouder / nog nooit Uit ouderlijk huis uit huis nog thuiswonend * Verschillen bij p < 0.01 op basis van logistische regressie naar geslacht

Psychoseksuele ontwikkeling; jongvolwassenen met een nierziekte, met versus zonder uitkering UitkeringGeen uitkering %N%NOR Leeftijd eerste verkering voor 18 e jaar 18 jaar of ouder / nog nooit Leeftijd eerste keer verliefde gevoelens voor 19 e jaar 19 jaar of ouder / nog nooit Leeftijd eerste keer seksuele intimiteit voor 19 e jaar 19 jaar of ouder / nog nooit Leeftijd eerste keer geslachtsgemeenschap voor 19 e jaar 19 jaar of ouder / nog nooit

Sociale ontwikkeling; jongvolwassenen met een nierziekte, met versus zonder uitkering UitkeringGeen uitkering %N%NOR Tenminste jaar sport in clubverband, basis onderwijs ** ja nee Aantal vriend(inn)en, klas 1-3, gr 3-5, basis onderwijs minder dan 4 4 of meer Aantal vriend(inn)en, klas 4-6, gr 6-8, basis onderwijs minder dan 4 4 of meer Boezemvriend(in), basis onderwijs ja nee Voornamelijk spelen met ….., basis onderwijs vrienden en/of vriendinnen broers en/of zussen, ouders, alleen Tenminste jaar sport in clubverband, middelbaar onderwijs * ja nee * Verschillen bij p < 0.05 op basis van logistische regressie naar geslacht **Verschillen bij p < 0.01 op basis van logistische regressie naar geslacht

Sociale ontwikkeling; jongvolwassenen met een nierziekte, met versus zonder uitkering UitkeringGeen uitkering %N%NOR Aantal vriend(inn)en, middelbaar onderwijs minder dan 4 4 of meer Boezemvriend(in), middelbaar onderwijs * ja nee Bij vriend(inn)engroepje horen, middelbaar onderwijs ** ja nee Vrije tijd voornamelijk met ….., middelbaar onderwijs * vrienden en/of vriendinnen broers en/of zussen, ouders, alleen Uitgaan naar café of disco, middelbaar onderwijs ** soms / vaak nooit Tenminste jaar sport in clubverband, na middelbaar onderwijs ja nee * Verschillen bij p < 0.05 op basis van logistische regressie naar geslacht **Verschillen bij p < 0.01 op basis van logistische regressie naar geslacht

Levensloop en Kwaliteit van Leven Minder sociale mijlpalen op levensloop:  Meer emotionele problemen  Minder vitaliteit  Lagere mentale kwaliteit van leven

Conclusie Extra klus om op te groeien met een chronische ziekte Ondersteunen vóór de overstap naar de arbeidsmarkt Systematisch aandacht besteden aan ontwikkeling –KLIK