Moeten kroongetuigen aan de leugendetector? Dick Bierman, Universiteit van Amsterdam

smile Goedenmiddag reele en virtuele aanwezigen, Ik zal vanmiddag iets vertellen over de leugendetector, of eigenlijk meer in het algemeen het ontdekken of iemand iets verbergt. Ik zal daar vaak het woord bedrog voor gebruiken. Je kunt met een glimlach verbergen dat je eigenlijk onvriendelijk bent. Of dat je slechte bedoelingen hebt. Zolang mensen iets verborgen, hebben andere mensen geprobeerd of er methoden waren om erachter te komen of er inderdaad iets te verbergen was. Daarbij kun je informatie gebruiiken die je van buiten kan zien, zoals in het voorbeeld van de valse glimlach. Zo is er ook geprobeerd te kijken of de ogen iets konden vertellen: oogbewegingen, pupilgrootte, en knipperfrequentie. En ook de stem is onderzocht. Bij stress komt er wat spanning op de stembanden en dat zou je dan kunnen horen. Een recenter voorbeeld waarbij alleen zichtbare informatie wordt gebruikt is het onderzoek naar en het gebruik van micro-expressies.

Micro-expressies Paul Ekman: A microexpression is a flash of emotion that tells what you are really feeling. Microexpressions may appear in the middle of a fake expression for an instant or a flash. • BETROUWBAARHEID: ~ 70% Nu commerciele (METT) trainingen. Prestaties nemen ~10% toe voor een beperkt deel van de getrainden. http://www.cio.com/article/facial-expressions-test Micro-expressies zijn kortdurende veranderingen in het gelaat die de werkelijke toestand van de persoon zouden aangeven. Dus iemand die kwaad is maar zich vriendelijk voordoet vertoont korte flisten van kwaadheid in zijn gelaatsexpressie. De beroemde onderzoeker naar gelaatsexpressies Paul Ekman heeft daar onderzoek naar gedaan en heeft tegenwoordig een bedrijfje die mensen traint in het ontdekken van micro-expressies. Interessant is dat je dit soort kortdurende expressies het beste kan opsporen met een high-speed video camera. Hier zie je dat apparatuur ons kan helpen met het detecteren van bedrog. We zullen direct een filmpje laten zien van een getuige in het OJ Simpson proces die op nogal hardhandige manier door de officier wordt ondervraagd en daarover eigenlijk heel kwaad is maar dat probeert te verbergen. Ik zal regelmatig de betrouwbaarheid geven van dergelijke opsporingstechnieken. 70% betekent dat in 7 op de 10 gevallen van bedrogdat via micro-expressies zou worden ontdekt. Maar ik moet daar wel bijzeggen dat dit soort cijfers meestal worden gerapporteerd door belanghebbenden, soms zelfs commercieel belanghebbenden.

Getuige O.J.Simpson

Middeleeuwen: Eenmalige Test Als je de test doorstond had je niet gelogen. Kokend water test Vuur test Ei-doorgeef test Etc. en.wikipedia.org/wiki/Trial_by_ordeal Nu: Martelen In de donkere tijden van de Middeleeuwen was er ook bedrog en was er ook de behoefte dat te ontdekken. Dat gebeurde vaak middels een eenmalige test. Zo was er de blaren test. Stel er was iets gestolen in het dorp. Dan moesten alle inwoners naar het dorpsplein komen en een voor een werd er dan kokend water over de arm gegooid. Diegene die de volgende dag een duidelijke blaar, of ontstoken wond, had was de schuldige. Of mensen die verdacht werden moesten over gloeiende kool lopen. Waarvan hier een plaatje. Meestal waren die test met de kennis van nu, totaal onzinnig. De eier-test daaravan kun je zeggen dat er misschien wat inzat. De verdachten moesten iets ingewikkeld met een ei doen en degene die het ei liet vallen weas de schuldige. Hier werd wellicht gebropeerd zenuwachtigheid gemeten. Het probleem is alleen dat er veel meer factoren een rol spelen bij deze tvaardigheids test. zoals bijvoorbeeld hoe goed iemand uberhaupt is in bewegingen maken. En als ikzelf getest zou worden en de potentiele strraf was de galg dan zou ik wellicht van de stress het ei fijnknijpen ook al had ik niets op mijn kerfstok. Pas aan het einde van de 19e eeuw werd er geprobeerd objectievere methoden te vinden om bedrog te ontdekken. Deze waren gebaseerd op metingen van lichamelijke reacties. En deze benadering was voorafgaande aan de middeleeuwen ook al geprobeerd door de Grieken.

Ἐρασίστρατος Erasistratus 304 BC- 250 BC Antiochus is ziek, zegt hij............ Erasistratus voelde de hartslag en concludeerde dat Antiochus niet ziek was. Maar gewoon verliefd. Erasistratus was een griekse geneesheer die grote interesse had voor fysiologische processen in het lichaam. Hij was het die ook standaard de hartslag bij zijn patienten opnam. Via de pols. Zo kwam hij aan het ziekbed van Antochius en had hem bij de pols toen Antochius zijn stiefmoeder binnenkwam. De geneesheer verzocht haar de kamer te verlaten. Maar hij had wel gevoeld dat de hartslagvan zijn patient sterk omhoog was gegaan. Hij liet haar daarom enige tijd later nogmaals binnenkomen en de harstslag ging weer als een razende omhoog. Antiochus had iets te verbergen. Hij was verliefd op zijn stiefmoeder en dat was natuurlijk weer prachtig voer voor een griekse tragedie. Meting van de hartslag kon bedrog ontmaskeren en dat was iets dat aan het einde van de 19e eeuw weer werd opgepikt o.a. door de italiaanse criminoloog Cesare Lombroso.

Signalen van het lichaam de Polygraaf (sinds ~1900, Lombroso) En hierbij komen we dan voor het eerst de polygraaf tegen. Een polygraaf is een apparaat om lichaamssignalen, zoals de hartslag, mee vast te leggen. Hij staat hier in het kadertje. Ze gebruikte in die tijd daarvoor een cilinder die rondgedraaid werd en op die cilinder zat roet. De lichaamssignalen werden omgezet naar een beweging van een pen die in het roet kraste. In de loop van de 20e eeuw werd de techniek van registratie steeds beter en werden meer lichaamssignalen toegankelijk.

Hoe werkt de Polygraaf methode? Perifere lichaamssignalen : Hartslag, huidgeleiding, bloeddruk, ademhaling. Berust op meten van ‘opwinding’ of cognitieve inspanning. Altijd samen met mondelinge vragen Control question test Eet u altijd met een mes Guilty knowledge test Concealed information test In de loop van de 20e eeuw werd de techniek van registratie beter en werd er een methode ontwikkeld om bedrog te ontmaskeren. Die methode gebruikte de gegevens die de polygraaf had vastgelegd. Die gegevens waren dan hartslag, ademhaling, huidgeleiding en bloeddruk. Er was namelijk in fysiologisch onderzoek een duidelijk verband gevonden tussen de mentale staat van opwinding en deze variabelen. Ook bij cognitieve belasting veranderden deze signalen. Het model was dan dat, als je liegt, je een beetje of veel opgewonden wordt en je een grotere cognitieve belasting hebt dan als je de waarheid spreekt. De crux van de methode lag hem in het slim stellen van vragen. Die vragen moesten dan deels bestaan uit onschuldige vragen zoals ‘eet u altijd met een mes’ en deels uit relevante vragen zoals. ‘Heeft u een mes met een rood lemmet’. Aannemende dat het moordwapen een rood lemmet had. Er zijn zelfs verschillende methoden ontwikkeld voor de manier van vragen. De door de polygraaf geregistreerde signalen vlak na de vraag is dan de basis voor het bepalen van eventueel bedrog (leugen). Laten we eens kijken hoe dat dan in de praktijk ongeveer gaat.

Demonstratie Huidgeleiding meten Signaal wordt geprojecteerd Vrijwilliger nodig! Mbv polygraaf-methode geheim cijfer raden. Publiek moet ook proberen achter cijfer te komen Ik ga een experimentje doen waarbij de huidgeleiding wordt gemeten. Voorafgaande aan dit praatje hebben we een willekeurige bezoeker bereid gevonden hieraan mee te doen. Kan die alvast naar voren komen? Dan kan hij worden aangesloten. Die huidgeleiding is maar een van de vele variabelen die in polygrafisch onderzoek wordt gebruikt. Er mist dus informatie. Maar al die fysiologie hangt min of meer samen dus als je er 1 hebt heb je misschien wel 80% van de informatie die je kan krijgen door alles te meten. Dit slachtoffer gaat nu een cijfer in zijn gedachten nemen. Niet zeggen dus. Het liefst een cijfer met grote persoonlijke relvantie. De toegestane cijfers zijn 1,2,tot en met 9. Door de persoon te ondervragen en naar dat huidgeleidingssignaal te kijken ga ik proberen te achterhalen welk cijfer er in dat hoofd zit. Omdat u ook het signaal te zien krijgt kunt u ook proberen daar achter te komen. Laten we snel beginnen. Ik ga nu dus over van powerpoint naar de leugendetector.

Betrouwbaarheid van Polygraaf methode • Voorstanders: 90% A 1997 survey of 421 psychologists estimated the test's average accuracy at about 61%, a little better than chance.... Biting your tongue, pressing your toes to the floor and counting backwards by 7's during control questions would screw up the accuracy of polygraphs..... Voordat we verder gaan zou het leuk zijn om eventueel wat vragen over het experiment of over de lezing tot nu toe te behandelen. De virtuele aanwezigen kunnen ook via Internet een vraag stellen. [HIER DISCUSSIE] Goed dan kom ik nu op een merkwaardige tegenstrijdigheid. Namelijk de discussie over hoe betrouwbaar de polygraaf methodfe eigenlijk is. Voorstanders claimen grote betrouwbaarheid. Volgens hen wordt bedrog in ongeveer 90% van de gevallen ontmaskert. Maar dat is niet de mening van de wetenschappelijke gemeenschap. Uit een enkete onder psychologen die onderzoek doen bleek dat deze de betrouwbaarheid schatten op 61%. Ik moet daarbij wel aantekenen dat het hier om subjectieve schatting gaat die niet altijd op onderzoek berust. Niettemin is de discrepantie opmerkelijk. Ik kom daar later op terug Belangrijk is dat je de polygraaf kunt .....(jawel) bedriegen. Immers je kunt door zelf opwinding op te roepen bij controlevragen de boel ontzettend in de war schoppen. Ook lichamelijke inspanning zoals het krommen van je tenen kunnen de meting beinvloeden.

Cursus leugendetectie foppen Er zijn zelfs cursussen om de leugendetector te foppen. Sommige fop-technieken kunnen worden opgemerkt maar met name mentale technieken zoals het denken aan iets erotisch kan de boel onopgemerkt in de war schoppen. De vraag is dan ook kunnen we misschien door andere metingen bedrog voorkomen en de betrouwbaarheid opvoeren en voor de hand ligt

Leugendetectie door Hersenmetingen Voor de hand ligt om direct metingen uit te voeren van hersenactiviteit. Daar zijn twee technieken voor. De eerste is de EEG methode waarbij middels electroden op het hoofd de zwakke electrische signalen worden opgenomen. Deze signalen komen voort uit de combinatie van signalen uit diverse hersengebieden. En de tweede methode, m.b.v. de fMRI, is de laatste telg in de familie van leugendetectoren. Hierbij is het mogelijk om de activiteit in bepaalde specifiek hersengebied te meten. EEG fMRI

EEG: evoked potentials P300 (na 300 millisec) Meet ‘afwijking’ Meet ‘betekenis’ Alleen met plaatjes Middelen nodig Oogbewegingen! Bij de EEG methoden wordt er gekeken naar het signaal ongeveer 300 milliseconden na de stimulus. De interpretatie van de P300 is dat deze correleert met zeldzaamheid van de stimulus dan wel de betekenis van de stimulus. Wat zijn de beperkingen van deze methode? In de eerste plaats is het bijna ondoenlijk om vragen te stellen. De timing loopt in de soep. De 300 msec na wat dan? Het eerste woord of het laatste woord? Dus moet je de vragen vervangen door plaatjes waarbij je bijvoorbeeld plaatjes hebt van het moordwapen, laten we zeggen een dolk, en plaatjes van een gewoon mes. Vergelijking van de P300 die volgt op beide soorten plaatjes geeft dan aan welke van de twee typen plaatjes als bijzonder wordt ervaren. Je merkt wel dat ik het nu niet meer heb over 1 vraag maar over meerdere plaatjes van bijv. Het moordwapen. De reden is dat als je 1 plaatje zou gebruiken er veel te veel ruis is om ook iets te kunnen concluderen. Je moet meerdere plaatjes, zeg 20 plaatjes van de dolk, gebruiken en dan middelen. Tot slot is er het probleem van oogbewegingen. Deze verstoren het EEG enorm. Nu zijn er wel wiskundige technieken om achteraf daarvoor te corrigeren maar als er tamelik systematisch met de ogen wordt bewogen bij alle plaatjes die worden getoond dan gaat het signaal echt verloren en is het niet meer te herstellen. Eigenlijk brengt het EEG niet zoveel meer als je het vergelikjt met de oude Polygraaf methode. Hoe is dat dan met de hersenscanner, de fMRI methode.

fMRI Left Inferior Frontal Cortex Berust op een neuraal model van liegen. Meet: Verschil doorbloeding van specifieke hersendelen. Leugen vs waarheid. Die methode berust op een model van de hersenwerking waarin bepaalde functies overwegend in bepaalde hersengebieden plaatsvind. Je kunt dan specifiek 1 plekje in de hersen bestuderen. Bijvoorbeeld van de amygdala weten we dat die een grote rol speelt bij emoties. En andere gebieden spelen weer een rol bij het onderdrukken van reacties. Enzvoorts. In dit voorbeeld zijn die twee condities vergeleken. In de ene conditie spreekt de persoon de waarheid in de andere vertelt hij een leugen. Gebieden die rood zijn, zijn actiever als er de waarheid wordt verteld, terwijl het blauwe gebied linksvoor in de hersenen bij de pijl juist meer actief is bij leugens.(op de een of andere reden zijn dit soort plaatjes altijd gespiegeld dus wat hier als rechts wordt afgebeeld is feitelijk links)

fMRI Geclaimde betrouwbaarheid: ~85% Left Inferior Frontal Cortex : Minder gevoelig voor faken? Mag niet bewegen Middelen nodig Er is nog niet zoveel onderzoek gedaan maar de claim is dat de betrouwbaarheid 85%. Belangrijker is de claim dat je deze methode niet kunt foppen. Dat zou met name gelden voor de grotere activitiet in de linker inferior frontal cortex. Ook deze methode heeft natuurlijk een aantal beperkingen. Om te beginnen ligt het hoofd in een klem en ook hier zijn middelingsprocedures nodig om het signaal van de ruis te scheiden.

Problemen met leugendetectie Ondervraging levert altijd angst. False memories (bijv. Puttense moordzaak). Erg afhankelijk van ondervrager Psychopaten zijn vaak emotieloos Naast de specifieke beperkingen van de verschillende methodes zijn er ook nog een aantal problemen die voor alle methodes gelden. In de eerste plaats is de situatie bij zo’n test altijd gespannen ook al heb je niets te verbergen. Bij onderzoek aan de universteit heb je daar geen last van. Betrouwbaarheden in die setting zeggen weinig over de betrouwbaarheden als het er echt om gaat. Dan heb je nog het probleem dat het geheugen feilbaar is. Je kunt je sommige dingen niet meer herinneren, natuurlijk wel dat je een moord hebt begaan maar niet of er een spiegel in de kamer hing. Ernstiger is dat je je ook dingen kunt herinneren die niet gebeurd zijn. Dit verschijnsel is uitgebreid onderzocht en staat bekend onder de naam ‘false memories’ . Denk maar aan de Puttense moordzaak. In die zaak gaven de ondervragers zoveel informatie weg dat de verdachten ook aardig op de hoogte waren van de details rond die moord en gingen geloven denken dat ze de dader waren. . Daarom zou de ondervrager niet op de hoogte moeten zijn van deze details. Dat is echter heel moeilijk. Al is hij niet geinformeerd en worden de vragen door een derde gemaakt dan nog bouwt de ondervrager zijn eigen beeld van de zaak op grond van de vragen. Degene die uiteindelijk de registraties scoort moet natuurlijk al helemaal niets weten. Het is maar zelden dat aan deze voorwaarden kan worden voldaan. En tenslotte, juist de grootste boeven lijken vaak nauwelijks emoties te kennen en worden dus helemaal niet erg opgewonden als ze een relevante vraag krijgen.

Grootste probleem Betrouwbaarheden zijn onbetrouwbaar In 2003, the National Academy of Sciences (NAS) issued a report entitled "The Polygraph and Lie Detection". The NAS found that the majority of polygraph research was "Unreliable, Unscientific and Biased", concluding that 57 of the approximately 80 research studies that the APA relies on to come to their conclusions were significantly flawed. Maar verreweg het grootste probleem is dat de geclaimde betrouwbaarheden zelden hard gemaakt kunnen worden. Hier spelen ook commerciele belangen een rol. Laten we eindigen met een literatuuronderzoek dat de National Academy of Sciences in Amerika uitvoerde. Ze bekeken daarbij 80 wetenschappelijk artikelen over de leugendetector. In 57 van die artikelen zaten grote fouten. Dat is natuurlijk wel erg veel en maakt conclusies op basis van dat onderzoek zeer dubieus.

Conclusie Wel of Niet gebruik bij kroongetuigen? Wetenschappelijke argumenten Ethische argumenten Discussie over 2 stellingen Ik kom daarmee aan het einde van deze uitleg maar ik trek geen conclusie want het iis de bedoeling dat u dat zelf doet in de discussie die nu gaat volgen. Daarbij is het van belang dat er onderscheid wordt gemaakt tussen dorre feiten zoals de wetenschapelijk uitkomsten en de ethise argumenten, die er ook zijn. De discussie gaat aan de hand van twee stellingen die nu volgen

Leugendetectie mag nooit de doorslag geven in de rechtspraak Stelling 1 Leugendetectie mag nooit de doorslag geven in de rechtspraak Stelling 1 is dat leugendetectie nooit de doorslag mag geven in rechtspraak. 19

Stelling 2 In de toekomst kunnen we met zekerheid zien of iemand liegt Stelling 2 is: In de toekomst kunnen we met zekerheid zien of iemand liegt Dat lijkt me wel wat in de politiek. 20

Dank Dienst Technische Ondersteuning Psychologie, UvA met name: Bert Molenkamp (software leugendetectie) Marcus Spaan (uitleen apparatuur) Dank gaat uit naar de afdeling die mij heeft geholpen met de software en de hardware van de leugendetector. En ik dank u, mensen in de zaal en voor hun computerscherm thuis, voor uw aandacht

Kan een pilletje mij slimmer maken? Zondag 18 april: Kan een pilletje mij slimmer maken? 15:00 uur, science center NEMO, en live via W24 En dan geef ik het nu over aan de discussieleider.

Alternatieve methoden Voice Stress test Eye blinking Eye movement Voorstel: subliminale stimuli ipv vragen Herhaaldelijk aanbieden geen probleem Onmerkbaar voor de geteste persoon