Waarom hebben we het nú pas over ons pensioen Waarom hebben we het nú pas over ons pensioen? Hans Breuker, 10 maart 2011

Rapporten cie’s Frijns en Goudswaard Aanleiding: financiële crisis en gevolgen voor pensioenfondsen Brief Donner 25 mei 2009: brede aanpak pensioenvraagstukken rapport cie Frijns (beleggingsbeleid) rapport cie. Goudswaard (toekomst stelsel)

Frijns: analyse Geen aanwijzingen dat pensioenfondsen slecht presteren, maar: Door vergrijzing neemt aandeel premie-inkomsten af t.o.v pensioenverplichtingen Premie wordt steeds minder sturingselement Fondsen vergrijzen, kortere beleggingshorizon en minder herstelvermogen Meer risicovolle beleggingen (aandelen) om pensioenkosten te drukken en te indexeren

Frijns: analyse Dalende dekkingsgraden door dalende koersen en gedaalde rente (ftk) Grotere volatiliteit dekkingsgraden door ftk Beleggingsbeleid veelal rendementsgedreven Uitbesteding: gevaar van onvoldoende grip en asymmetrie in (beleggings)kennis

Frijns: analyse Meer aandacht voor reële doelstellingen; ftk is gericht op dekking nominale aanspraken Te weinig aandacht voor specifieke kenmerken van het fonds bij het beleggingsbeleid (bijv. vergrijzing) Governance: meer onafhankelijk en meer professioneel bestuur

Frijns: aanbevelingen Duidelijker pensioencontracten (wie draagt welk risico, risicobereidheid bepalen) Staartrisico’s beter beheersen Voldoende countervailing power tov professionele uitvoerders Aantoonbare expertise en deskundigheid Eenvoudig en goed uitlegbaar beleggingsbeleid Kleine fondsen: beslissing om door te gaan periodiek evalueren en afzetten tegen alternatieven

Goudswaard: analyse Rek is uit de premie (nu 13%, 2025 17% van de loonsom) Door dalende rente sinds begin jaren tachtig steeds meer in aandelen (meer volatiliteit) Financiële positie kwetsbaarder Ontgroening en vergrijzing Deelnemer verwacht zekerheid, maar geboden zekerheid neemt af

Goudswaard: analyse Het Nederlandse pensioenstelsel is thans onvoldoende toekomstbestendig Er moet een nieuw evenwicht gevonden worden tussen de pensioenambitie, de zekerheid en de kosten van de pensioenregeling

Goudswaard: oplossingsrichtingen Beperken van de ambitie (= versobering pensioenregeling) “sociale partners zouden ervoor kunnen kiezen de norm van 70% van het laatstgenoten loon naar beneden bij te stellen” drukt kosten en maakt ruimte voor premiestijging a.g.v. stijging levensverwachting lagere opbouwpercentages, langer doorwerken, maximering pensioengevend salaris en overstappen op prijsindex

Goudswaard: oplossingsrichtingen Incorporeren levensverwachting de pensioenuitkering/pensioenleeftijd wordt gekoppeld aan de stijgende levensverwachting nieuwe opbouw automatisch aanpassen aan dan geldende levensverwachting pensioenaanspraken (ook opgebouwde) afhankelijk maken van toekomstige verwachtingen van de levensverwachting meer voorwaardelijke pensioenrechten betekent aanpassing PW

Goudswaard: oplossingsrichtingen Meer risico’s bij de deelnemers Duidelijker communicatie richting deelnemers daarover Maakt financiële positie pensioenfondsen beter beheersbaar

Goudswaard: overige Vereenvoudiging en standaardisering pensioenregelingen Minder overgangsmaatregelen Verbetering pensioencommunicatie Waarschuwen bij onvoldoende pensioenopbouw (stoplichtbrief)

Pensioenakkoord, stijging levensverwachting AOW naar 66 in 2020, evt. 67 in 2025 gevolgen voor pensioenregelingen: koppeling pensioen(reken)leeftijd aan verhoogde AOW-leeftijd indien geboren na 1-1-1955, pensioen(reken)leeftijd naar 66 of verlaagde opbouwpercentages aanpassing fiscale wetgeving in 2013 (regeerakkoord) geboren voor 1-1-1955: geen wijzigingen

Pensioenakkoord, stijging levensverwachting pensioenleeftijd wordt voorwaardelijke rekenleeftijd eens per vijf jaar aanpassen, aan de hand van bestandsontwikkeling werkgever aanpassing geldt ook voor opgebouwde rechten? aanpassing PW nodig

Pensioenakkoord, schokbestendigheid schokbestendigheid vergroten risico-verschuiving naar de deelnemer combi-contract, of volkomen reëel contract nieuwe parameterwaarden FTK 1 en FTK 2 ook voor opgebouwde aanspraken? aanpassing PW

Pensioenakkoord, schokbestendigheid combi-contract harde kern met zekere nominale rechten die gevrijwaard zijn van korting (zwaarder FTK-regime dan nu), met beleggingsmix met weinig risico en indexatie o.b.v. winstdeling (geen ex ante maatstaf) zachte volledig resultaatsafhankelijke schil waarbij alle risico’s bij de deelnemer liggen (FTK 2)

Pensioenakkoord, schokbestendigheid volkomen reëel contract pensioenverplichtingen ademen mee met veranderingen op financiële markten alle risico’s bij de deelnemers individueel DC of collectief DC FTK 2 ook voor opgebouwde aanspraken? aanpassing PW nieuwe communicatie-eisen in PW

Pensioenakkoord, tijdpad verdere uitwerking op centraal niveau (Star) in 2011, binnenkort aanpassing (pensioen)wetgeving in voorjaar 2011 uitwerking FTK 1 en FTK 2 in voorjaar 2011 aanpassing pensioenregelingen m.i.v. 2012?

Conclusies financiele crisis heeft kwetsbaarheid blootgelegd kwetsbaarheid die altijd al bestond maar (achteraf bezien) wellicht onvoldoende is benadrukt door dreiging van korten is het besef doorgedrongen