Verstoring van het chemisch evenwicht NANO3 (7.3 p 211)

Experimentele studie p228 Calciumcarbonaat - calciumwaterstofcarbonaat-evenwicht CaCO3 (v) + CO2 (g) + H2O (vl)  Ca2+ (opl) + 2 HCO3- (opl) onoplosbaar oplosbaar 1. Experiment (1) Ca(OH)2-opl. + spuitwater (CO2-rijk) : ontstaan van CaCO3-neerslag Ca(OH)2 + CO2  CaCO3 + H2O instelling van het CaCO3 - Ca(HCO3)2 - evenwicht

Toevoegen van meer spuitwater (dus meer CO2) 2. Experiment (2) Toevoegen van meer spuitwater (dus meer CO2) Vaststelling : de neerslag CaCO3 …………... lost op Verklaring: toevoegen van CO2 : tijdelijke verstoring (verhoging) van CO2-concentratie in evenwicht. Gevolg: Het evenwicht verschuift naar rechts (neerslag lost op) CaCO3 + H2O + CO2 2HCO3- + Ca2+

Heldere oplossing verwarmen Vaststelling : de neerslag CaCO3 ……………. 3. Experiment (3) Heldere oplossing verwarmen Vaststelling : de neerslag CaCO3 ……………. ontstaat weer Verklaring: verwarmen : tijdelijke verstoring (verlaging) van CO2-concentratie in evenwicht.: het opgelost CO2-gas ontsnapt uit de vloeistof door verminderde oplosbaarheid bij stijgende temperatuur Gevolg: Het evenwicht verschuift naar links ( opnieuw neerslag) CaCO3 + H2O + CO2  2HCO3- + Ca2+

Stalactieten en stalagmieten p.228 CaCO3 + H2O + CO2 2HCO3- + Ca2+ In de bodem CaCO3 + H2O + CO2 2HCO3- + Ca2+ De reactie verschuift naar rechts De kalksteen lost op In de grot CaCO3 + H2O + CO2  2HCO3- + Ca2+ De reactie verschuift naar links De kalksteen slaat neer

Ketelsteenvorming (afzetting van kalksteen in warmwatertoestellen) 2HCO3- + Ca2+  CaCO3 + H2O + CO2 Door temperatuurverhoging daalt de oplosbaarheid van CO2 Ontkalken van warmwatertoestellen door toevoegen van zuren HCO3- + Ca2+  CaCO3 + H+ CH3COOH  CH3COO- + H+ HCl  Cl- + H+

Evenwichtsverschuiving door verandering van druk Broomthymolblauw pH indicator Zuur geel base blauw neutraal groen H2O + CO2  H2CO3 H2CO3  HCO3- + H+ zuur

Zuurstoftransport in het lichaam 1)In de longen 2)In de spiercellen De verschuiving 2) wordt ook bevorderd door HHb + 4O2 Hb(O2)4- + H+ HHb + 4O2 Hb(O2)4- + H+ H2O + CO2  H2CO3 H2CO3  HCO3- + H+

koolstofdioxidetransport in het lichaam 1)In de longen 2)In de spiercellen De verschuiving 1) wordt ook bevorderd door H2O + CO2  H2CO3 H2CO3  HCO3- + H+ H2O + CO2  H2CO3 H2CO3  HCO3- + H+ HHb + 4O2 Hb(O2)4- + H+