AARDWARMTE VOOR GORINCHEM Titelpagina Team Milieu Stichting Platform Geothermie Ecofys

Wat is geothermie/aardwarmte? Natuurlijke kernenergie Temperatuurverloop naar aardoppervlak Tekstpagina met titelbalk versie 3

Wat kan er met geothermie? Ruimten verwarmen Proceswarmte leveren Electriciteit opwekken Betrouwbare buffer voor weer- of tijdsafhankelijke energiebronnen Tekstpagina met titelbalk versie 3

Reservoirgesteente aanwezig Aquifer op gunstige diepte Waarom Gorinchem? Reservoirgesteente aanwezig Aquifer op gunstige diepte Tekstpagina met titelbalk versie 3 Temperatuur op 2.000 m diepte Voor aardwarmte geschikte gesteenten

Hoe ziet de ondergrond eruit? West Nederland Bekken Dik pakket met sedimenten Breuktektoniek; horsten en slenken Gorinchem West Oost 0 m 1.000 m Tekstpagina met titelbalk versie 3 2.000 m 3.000 m 4.000 m

De ondergrond bestaat uit blokken, die door breuken van elkaar worden gescheiden Tekstpagina met titelbalk versie 3

Onder Trias gesteentepakket Volpriehausen Formatie: 100 meter dikke zandsteen met 20% porositeit Tekstpagina met titelbalk versie 3

Temperatuur in het zandsteenpakket ligt tussen de 105ºC en Tekstpagina met titelbalk versie 3

Noord Oost Tekstpagina met titelbalk versie 3 MEERKERK-01 OTTOLAND-01 GORINCHEM OTTOLAND-01 BRAKEL-01 MEERKERK-01 WERKENDAM-03 Noord Oost Tekstpagina met titelbalk versie 3

Geothermisch doublet Gorinchem Zuid Noord 0 m 1.000 m 2.000 m 3.000 m 1 km Geothermisch doublet Tekstpagina met titelbalk versie 3

Projectie stratenpatroon Gorinchem op onderkant Triaspakket Tekstpagina met titelbalk versie 3

Ontrekkings- en retourleiding onder Gorinchem Noord Boorlocatie in noordoosthoek industrie- terrein Tekstpagina met titelbalk versie 3

¾ jaar een boorinstallatie Wat zit er bovengronds? ¾ jaar een boorinstallatie Tekstpagina met titelbalk versie 3

Daarna een bescheiden installatiegebouw met: warmtewisselaars een Kalina cylus installatie generators warmtenet aansluiting op elektriciteitsnet Tekstpagina met titelbalk versie 3

Wat kost geothermie? Kosten (grove raming) Boring 1.400 euro/meter   Boring 1.400 euro/meter 2 putten slaan Gorinchem 7.000 meter Kosten doublet 9.800.000 euro Kosten centrale 2.000.000 Jaarlijkse onderhoudskosten 100.000 Warmtenet maximaal 40.000.000 Warmtenet minimaal Tekstpagina met titelbalk versie 3 Prijsrange: 20 tot 50 miljoen euro voor complete installatie Terugverdientijd: 5 tot 15 jaar, afhankelijk van toepassing

Wat levert dit op? Opbrengst temperatuur opgepompt water 120 ºC   temperatuur opgepompt water 120 ºC Debiet per uur 150 m3 per uur Opbrengst per jaar 11 Megawatt (warmte) 4.000 tot 5.000 woningen 1 à 2 Megawatt (elektriciteit) Ongeveer 1.000 woningen Tekstpagina met titelbalk versie 3 Besparing Aardgas in Elektriciteit CO2 in   Type put/benutting mln m3 MWh ton/jaar Woningequivalenten Triasdoublet met 5 3.400 9.000 Ca. 4.250 warmte elektriciteitsproductie Ca. 1.100 elektriciteit

Mogelijke locatie geothermisch doublet op basis van vraag en ruimte >2 MW 1-2 MW 0.1-1 MW 2.0MW 2.2MW 4.3MW 2.9MW 0.5MW 0.9MW 10MW 1.8 MW 0.2 MW 0.4 MW 3.1 MW 1 MW Stationsweg 0.5 MW Mogelijke locatie geothermisch doublet op basis van vraag en ruimte 3.4MW Individueel bedrijf, <2MW Individueel bedrijf, >2MW 3.4MW

Totaal vraag per cluster Totaal vraag: 35MW (ca. 291 TJ/jaar) Gorinchem Noord: 10 MW (ca. 67 TJ/jr) Avelingen: 13 MW (ca. 138 TJ/jr) Gorinchem Oost: 12 MW (ca. 86 TJ/jr)

Conclusies Er lijkt genoeg geconcentreerde warmtevraag te zijn Meerdere processtappen komen in aanmerking, wat betreft benodigde en beschikbare temp. range Ook is er warmte nodig voor ruimteverwarming Sommige bedrijven hebben restwarmte over, waardoor een gecombineerd systeem toegepast zou kunnen worden Invulling warmtevraag afhankelijk vraagprofiel en aanvoer temp.; nadere analyse nodig voor optimalisatie systeemconcept Gorinchem Noord biedt goed perspectief doordat energie-infrastructuur nog gebouwd moet worden

Inzet geologische expertise 2e fase Benaderen interessante partijen HAALBAARHEIDSSTUDIE 1e fase Inzet geologische expertise 2e fase Benaderen interessante partijen Opzetten werkgroep Keuzes locatie/partners/techniek Opstellen investeringsplan Raadsvoorstel Realisatiefase Tekstpagina met titelbalk versie 3

X Tekstpagina met titelbalk versie 3 FASE 2007 2008 NOV DEC JAN FEB MRT APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT Raadsbesluit X Eerste fase nader onderzoek - Geologische uitwerking bestaande gegevens/reservoirstudie   - Eerste vervolggesprekken met bedrijfsleven en potentiële partners - Inventarisatie vervolgonderzoeken en prijsopgaven - Opstellen kredietaanvraag tweede fase Raadsbesluit opstellen investeringsplan en krediet Tweede fase nader onderzoek; opstellen investeringsplan - Benaderen partners/opzet werkgroep - Samenstellen investeringsplan door werkgroep en externe adviseurs Raadsbesluit realisatie fase Realisatiefase (zie planning vergunningen, bijlage 4) Tekstpagina met titelbalk versie 3

Voorlopige planning vergunningentraject en uitvoering maand 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 opstellen aanvraag   ontvangst/notificatie bezwaren opsporingsvergunning mb milieuvergunning aanvraag locale vergunningen boorcontract boring 1 well test winningsvergunning boring 2 aansluiting installaties proefbedrijf Tekstpagina met titelbalk versie 3

Verkenningsfase (afgerond); € 30.000,- ten laste van gemeente Projectkosten Verkenningsfase (afgerond); € 30.000,- ten laste van gemeente Haalbaarheidsstudie 1e fase; € 40.000,- ten laste van gemeente en zo mogelijk subsidieverleners. Haalbaarheidsstudie 2e fase; € 300.000,- ten laste van gemeente en aan te trekken medefinanciers. Realisatiefase; € 20 tot 50 miljoen, ten laste van investeerdersconsortium Tekstpagina met titelbalk versie 3