Delier Een tijdelijke psychische stoornis veroorzaakt door een lichamelijke aandoening met kenmerken zoals wisselend bewustzijn, desoriëntatie, hallucinaties, waanideeën, motorische onrust en angst.
Risicofactoren ouder dan 65 jaar gelijktijdig gebruik van veel geneesmiddelen visus- en gehoorstoornissen hersenen beschadiging, dementie misbruik van alcohol en/of medicijnen in de anamnese delier in de anamnese en/of psychiatrische voorgeschiedenis
Beïnvloedende factoren: stress stoornissen in het slaap- / waakritme overstimulatie en/of te geringe prikkeling van de zintuigen blaasretentie of obstipatie pijn gedwongen immobiliteit
Mogelijke oorzaken: infecties intoxicaties met medicamenten ( vergiftiging) onttrekkingsreacties (alcohol, opiaten, sedativa) Zuurstoftekort in de grote hersenen door hart of longproblemen bloedarmoede, m.n. wanneer deze plotseling is ontstaan slechte voedingstoestand en tekorten Stofwiselingsstoornissen (DM, uremie, lever- en nierfunctiestoornissen, electrolyten-stoornissen, hyperthyreoïdie enz.) ruimte innemende processen in de schedel hersenschudding recente operatieve ingrepen belastende (invasieve) diagnostische ingrepen
Voortekenen: Plotselinge veranderingen waarbij de volgende symptomen voorop staan: slapeloosheid rusteloosheid nachtmerries lichte desoriëntatie verhoogde gevoeligheid voor licht en geluid verminderd begripsniveau afname van structuur in denken en handelen achterdocht
Kenmerken: ontstaat per acuut met wisselend beloop; meestal nemen de symptomen ‘s avonds en ‘s nachts in ernst toe plotselinge veranderingen in bewustzijn met wisselende aandacht, overgevoeligheid voor prikkels en gestoorde oriëntatie wisselend verminderde inprenting en verstoord korte –en lange termijngeheugen hallucinaties (beelden en geluiden) chaotisch en incoherent denken, achterdocht (wanen) angst onrust of juist apathie verstoring dag- en nachtritme autonome lichaamsfuncties: verhoogde RR, transpiratie, snelle pols, wijde pupillen