Voeding vroeg in het leven; de nieuwste resultaten uit de ABCD-studie Zwangerschap - Geboorte - Gezondheid Voeding vroeg in het leven; de nieuwste resultaten uit de ABCD-studie Dr.ir. Manon van Eijsden Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Take home message Resultaten #ABCD-studie tonen: gezond gewicht moeder, borstvoeding en inzicht in gewicht kind van belang in aanpak overgewicht 126 Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 De ABCD-studie Prospectieve cohort studie, begonnen in de zwangerschap (inclusie 2003-2004) Onderzoek naar de invloed van vroege factoren (maternaal/neonataal) op de gezondheid van kinderen Nadruk op etnische en sociaaleconomische verschillen Gezamenlijk project GGD en AMC; i.s.m. VUmc en Universiteit van Tilburg Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Flowchart ABCD-studie January 2003 1e prenatal consult (~12 weeks) 12,373 Questionnaire and pregnancy outcome 8,266 Birth 6,735 Permission follow-up 5,131 Questionnaire and Youth Health Care data Age 5 years Permission follow-up 6,161 4,488 3,321 Questionnaire and physical measurements 4 4

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Onderzoeksgebied voeding Vroege risicofactoren Kind uitkomsten Voeding en metabolisme: lipiden profiel micronutriënt status schildklier functie Cardio-metabool profiel: lipiden profiel glucose, insuline resistentie BMI en lichaamssamenstelling bloeddruk Leefstijl en gezondheid: roken, alcohol, drugs BMI, fysieke activiteit diabetes and hypertensie Geboorte uitkomsten: zwangerschapsduur geboortegewicht aangeboren afwijkingen perinatale sterfte Cognitieve ontwikkeling: aandacht oog-hand coördinatie inhibitie flexibiliteit Psychosociale stress: depressie en angst werkstress opvoedingstress cortisol Gedrag: huilgedrag emotionele ontwikkeling gedragsproblemen Gezondheid 1ste levensjaar: groei voedingspatroon huilgedrag Omgeving: lucht verontreiniging binnen milieu Voeding: energie inname nutriënt inname vetzuurstatus eetgedrag Vroege groei: groei snelheid Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 5

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 De cijfers Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Overgewicht naar etnische afkomst 30% 28% 20% 17% 9% 7% 7% Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 MLA de Hoog et al., BMC Public Health 2011 MLA de Hoog et al., Int J Obesity 2012

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Etnische verschillen in cardiometabool profiel Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 MLA de Hoog et al., submitted

Overgewicht naar opleidingsniveau % overgewicht 5-6 jaar 30% hoog midden laag 5% 8% 12% 28% 20% 17% 9% 7% 7% G van den Berg et al., submitted Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 SES verschillen in cardiometabool profiel Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 G van den Berg et al., BMC Public Health 2012

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 SES verschillen in cardiometabool profiel Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 G van den Berg et al., Hypertension 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 De verklaringen Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Voedingspatroon en bloeddruk Systolische bloeddruk (mmHg) Volledig borstvoeding < 1 mnd (referentie) 99.9 1-3 mnd 99.3 3-6 mnd 98.5 > 6 mnd 98.4 * Introductie bijvoeding < 4 mnd 100.7 * 4-6 mnd 99.6 * > 6 mnd (referentie) * Na correctie voor confounders significant Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 M de Beer et al., submitted

Oorzaak van SES verschillen in bloeddruk Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 G van den Berg et al., Hypertension 2013

Oorzaak van SES verschillen in overgewicht Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 G van den Berg et al., Hypertension 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Oorzaken etnische verschillen overgewicht Overgewicht ja/nee Ruwe analyse (OR) Na correctie Etniciteit Nederlands 1.00 Afrikaans 1.31 0.79 Turks 3.23*** 1.74 Marokkaans 2.61*** 1.41 Overig 1.20 1.14 De afname in OR in het gecorrigeerde model is toe te schrijven aan: BMI van de moeder voor de zwangerschap (prenatale factor): afname van 17% Toename in gewicht in de eerste 6 maanden (postnatale factor): afname van 33% Gecorrigeerde model: etniciteit, inclusief de prenatale, geboorte uitkomst en postnatale factoren. *P<.05; **P<.01; ***P<.001. Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 MLA de Hoog et al., BMC Public Health 2012

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Etnische verschillen in voedingspatroon % % Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 % MLA de Hoog et al., BJN 2011

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Verschillen in voeding op leeftijd 5-6 jaar Educational level Total High Mid Low Overall p-value* Food intake in grams/day Kcal 1508.9 (295.4) 1504.7 (275.3) 1518.0 (331.0) 1545.2 (440.9) .40 Carbohydrates 192.4 (16.1) 192.9 (15.8) 189.9 (16.9) 192.4 (18.0) .02 Mono-/Disaccharides 95.0 (17.5) 94.8 (17.2) 94.4 (18.3) 99.2 (19.4) .07 Polysaccharides 97.4 (12.1) 98.1 (11.6) 95.5 (13.0) 93.2 (14.5) <.001 Fibre 16.1 (2.9) 16.5 (2.7) 15.0 (3.0) 13.5 (2.7) Insufficient daily fibre intake, < 3 g/MJ (%) 83 80 92 98 *p-values between groups of educational level were based on One way ANOVAs and Chi square tests Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 G van den Berg et al., submitted

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 De aanpak Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Overgewicht: perceptie van de ouders Child’s actual weight status (BMI): Perception mother child’s weight status: underweight (much) too low normal weight normal overweight/obese (much) too high Maternal underestimation (yes vs. no) Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 MLA de Hoog et al., Int J Obesity 2012 20 20

Hoge mate van onderschatting gewicht Overgewicht 86% van de moeders ziet niet dat haar kind te zwaar is Obesitas 53% van de moeders ziet niet dat haar kind veel te zwaar is Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Etnische verschillen onderschatting Crude Adjusted   OR (95% CI) BMI 15.5 (normal weight) Dutch 1.00 African descent 1.08 (0.27-4.35) 0.49 (0.11-2.21) Turkish 6.83 (2.33-20.05) 2.56 (0.79-8.33) Moroccan 11.55 (5.28-25.26) 4.53 (1.84-11.16) Others 1.79 (0.94-3.39) 1.18 (0.58-2.43) BMI 18 (overweight) 1.85 (0.96-3.55) 0.92 (0.43-1.96) 2.80 (1.12-6.98) 1.28 (0.47-3.47) 1.38 (0.73-2.60) 0.62 (0.30-1.28) 1.18 (0.69-1.99) 0.70 (0.37-1.30) Crude: Ethnicity adjusted for BMI (with restricted cubic splines) Adjusted: As in crude model, with the addition of maternal age and BMI, education level and immigrant generation Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 22

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Samenvattend Resultaten #ABCD-studie tonen: gezond gewicht moeder, borstvoeding en inzicht in gewicht kind van belang in aanpak overgewicht Resultaten #ABCD-studie: preventie overgewicht begint bij -9 maanden 61 Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Met dank aan ABCD moeders en kinderen Collega’s en stagiaires ABCD-studie Medewerkers JGZ Amsterdam

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Mechanisme vroege voeding CVD risico Borstvoeding Verzadigings respons Smaakvoorkeuren Eetgedrag en voedingsinname op leeftijd 5-6 jaar Moroccan Turkish Ghanaian Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013 Kleine verschillen naar voedingspatroon Turkish Ghanaian Vaste voeding < 4 mnd minder goed verzadigingsgevoel Langere duur excl. BV hogere groente-inname Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013